LIVE UPDATES
Insights

Vizionar politik apo luftënxitës? Kush është Henry Kissinger, diplomati mbush 100 vjeç (JETA & ANALIZA)

Në moshën 100-vjeçare, Henry Kissinger përshëndetet për shkëlqimin e tij diplomatik dhe dënohet për vendimet e tij që kushtuan shumë jetë njerëzish. Ai është personi më me përvojë i Amerikës dhe i fokusuar në mënyrë të vendosur në të ardhmen sesa në të shkuarën.

27 Maj 2023, 12:05 Nga Michaela Küfner
Vizionar politik apo luftënxitës? Kush është Henry
Henry Kissinger

SHBA- Pas një vizite në Pallatin e Versajës jashtë Parisit në vitet 1970, gazetarët e pyetën Henry Kissinger se u ndje kur ishte brenda sallës madhështore të Pasqyrave, pyetje të cilësai u përgjigj se ishte "e mrekullueshme" pasi ishte "i rrethuar nga një gjeni". Për mbështetësit, Henry Kissinger është me të vërtetë një gjeni diplomatik që vazhdon të zotërojë artin e të dalluarit të arritjeve politike si askush tjetër. Për kritikët, ai është një kriminel lufte. Për shumicën, ai dhe trashëgimia e tij politike janë diku në mes.

Më shumë i interesuar për të ardhmen sesa për të shkuarën

Gjatë kohës së Kissinger-it fillimisht si këshilltar për politikën e jashtme dhe më vonë si sekretar shteti i Presidentëve Richard Nixon dhe Gerald Ford, ai kontribuoi në përfundimin e Luftës së Vietnamit, duke hyrë në një tension me Bashkimin Sovjetik; duke hapur marrëdhëniet e SHBA-së me Kinën; duke përmbysur një udhëheqës të zgjedhur në mënyrë demokratike dhe duke rivizatuar kufijtë e disa vendeve. Pas largimit nga detyra, ai vazhdoi t'u ofronte "konsulencë gjeopolitike" një sërë liderësh ndërkombëtarër me firmën e tij konsulente "Kissinger Associates".

Edhe 100 vjet pasi lindi Heinz Alfred Kissinger, nga një familje hebreje në qytetin bavarez të Fürth, Kissinger shihet si një peshë e rëndë e politikës së jashtme ndërkombëtare dhe kontribuon me pikëpamjet e tij mbi çështjet gjeopolitike. Edhe sot. Ai shpesh ka paralajmëruar për rreziqet që paraqet inteligjenca artificiale për botën. Duke e vendosur AI në të njëjtën ligë me rrezikun që pritet nga armët bërthamore. Ai paralajmëron se ky është një "problem krejtësisht i ri". Por kaq mjafton nga një njeri që ka parë të gjitha.

"Qëllimet justifikojnë mjetet"

Në pushtimin në shkallë të plotë të Ukrainës nga Rusia, Kissinger krijoi bujë duke bërë thirrje për një paqe të negociuar në nëntor. Apeli i tij erdhi në një pikë kur aleatët perëndimorë të Ukrainës sapo kishin filluar të rrisin ndjeshëm ndihmën e tyre ushtarake për Kievin.  Ndërsa Kissinger argumentoi se bisedimet e afërta ishin të nevojshme për të shmangur një luftë tjetër shkatërruese botërore, Kievi e akuzoi atë për "qetësimin e agresorit".

Sa i përket trajtimit të situatës me Rusinë, Kissinger, i cili udhëhoqi politikën e detentimit të Amerikës në vitet '70, mund të tregojë se ka qenë vetë në prag të luftës me Rusinë. Më vonë ai e përshkroi si "një strategji për zhvillimin e konfliktit me Bashkimin Sovjetik" që u bleu të dyja palëve kohë për diplomacinë dhe shmangien e një konflikti të nxehtë. Në një ndryshim të rrallë mendimi, ai tani mbështet anëtarësimin e ardhshëm të Ukrainës në NATO, pasi arriti në përfundimin se "ideja e një Ukrainë neutrale në këto kushte" nuk ishte "më kuptimplotë".

Udhëheqja si 'të përshkosh një litar të ngushtë'

Kissinger e ka përshkruar qëndrimin e tij shpesh të diskutueshëm për lidershipin strategjik si "përshkon një litar të ngushtë" që "është pezull midis sigurisë relative të së kaluarës dhe paqartësive të së ardhmes". Ai ka shkruar gjerësisht për procesin e tij të vendimmarrjes. 

Shtetet e Bashkuara synuan të mposhtnin Viet Kongun, por përfunduan duke mundësuar ngritjen vrastare të Khmerëve të Kuq, i cili vlerësohet të ketë vrarë më shumë se 2 milionë njerëz. Ai kishte synuar të siguronte një armëpushim që do t'i jepte fund Luftës së Vietnamit. Të dy, Kissingeri dhe homologu i tij vietnamez i veriut, Le Duc Tho, u nderuan me Çmimin Nobel për Paqen për planin e tyre. Vetëm Kissingeri e pranoi çmimin dhe ai u përpoq të kthente Çmimin kur përpjekja për një paqe të negociuar dështoi në mënyrë spektakolare me rënien e Saigonit. Vendimet që ai mori gjatë rrugës kushtuan dhjetëra mijëra jetë në Vietnam, Kamboxhia dhe Laos. 

Një efekt afatgjatë politika amerikane ndaj Kinës

Sipas Lieberthal, Kissinger u nxit nga llogaritja se "dominimi nga një vend do të prodhonte përpjekje nga të tjerët". Shmangia e paqëndrueshmërisë që mund të prodhonte një reaksion i tillë zinxhir, e çoi Kissingerin drejt njohjes historike të Kinës nga Nixon në vitin 1972, një politikë që vazhdon të detyrojë SHBA- në ndaj një angazhimi se "Tajvani është pjesë e Kinës". 

Tensionet që po zhvillohen aktualisht në ngushticën e Tajvanit dhe frika e një lufte mbi Tajvanin shënojnë shtrirjen e lidershipit të Kissinger-it në politikën e jashtme amerikane nga vitet '70 deri në ditët e sotme. Kissinger mund të pretendojë se ka njohur trajektoren e Kinës drejt një fuqie globale dhe rivale sistematike dekada përpara shumicës së bashkëmoshatarëve të tij.

Një legjendë amerikane me rrënjë gjermane

Ndërsa Kissinger feston ditëlindjen e tij të 100-të, politikanët dhe studiuesit në mbarë botën do të vazhdojnë të debatojnë mbi rëndësinë dhe ndikimin e politikave të mbrojtura me pasion nga një legjendë amerikane, anglishtja me theks e së cilës vazhdon të zbulojë rrënjët e tij gjermane.

Marrë nga DW

henry kissinger

Sondazh

Poll
Insights 25 Maj 2023, 16:09 Nga Shpëtim Doda

Fitorja humbëse e Edi Ramës

Shpëtim Doda Gjithkush mund të ndihet i habitur, ndërsa vëren qartazi dhe pa kurrfarë vështirësie, se Edi Rama po vijon ...

Insights 22 Maj 2023, 13:44 Adriatik Lapaj

Singapori dhe Shqipëria

Foto ilustruese Singapori e ka sipërfaqen 734.3 km2. Për ta bërë më të kuptueshme sipërfaqja e qarkut të Durrë...

Insights 19 Maj 2023, 13:51 Enton Abilekaj

Rama, Berisha, Meta dhe frika nga e vërteta

Enton Abilekaj E vërteta nuk jep aq para sa mund të japë Edi Rama, Sali Berisha, apo Ilir Meta, për të gënjyer, por të p...

Insights 18 Maj 2023, 15:00 Demush Shasha

Profecitë e Ben Blushit

Demush Shasha Në sipërfaqe Edi Rama dhe Fredi Beleri nuk kanë pikë të përbashkëta, por në zgjedhjet e fundit lokale...

"Nëse doni të bëni rrugaçin…"/ Debate dhe përplasje në Komisionin për Shëndetësinë

"Nëse doni të bëni rrugaçin…"/ Debate dhe përplasje në Komisionin për Shëndetësinë

Deputetet e opozitës-mazhorancës: Vendosët Gardën te dera mos të futemi brenda

"Te legalizimet duhet shumë fokus", Rama-kryebashkiakëve: Shijaku është bashkia model

"Ka bashki këtu që nuk kanë bërë një projekt dhe nuk kanë çarë kokën", Rama: Po me ça merreni ju

Rama me kritika për kryebashkiakët: Situata me zjarret ka shfaqur dobësi

Pëmbytjet në Vlorë, Rama: Ka ndryshuar formacioni i reshjeve

Protesta e Opozitës, qytetari mbulohet nga flakët

U bllokua në trafik për shkak të protestës së PD, gruaja lind foshnjën në automjet

Njëri prej protestuesve nuk ndihet mirë, shoqërohet nga Bardhi dhe Nallbati

Qytetarët thyejnë stacionin e urbanit dhe mbajtëset e reklamave në Tiranë

Qytetarët në Parlament, Policia i kundërsulmon me gaz lotsjellës

Një fëmijë i lënduar nga gazi lotsjellës i hedhur nga policia te bashkia e Tiranës

Policia u kundërpërgjigjet protestuesve, nis shpërndarjen me ujë

Rriten tensionet/ Pas Selisë së PS-së, protestuesit djegin edhe ministrinë e Brendshme

Protestuesit i hedhin molotov, merr flakë hyrja e selisë së Partisë Socialiste

Demokratët i vënë flakën selisë së PS-së/ Molotovët "djegin" edhe kryemisnitrin Rama

Duke kaluar mes automjeteve, protestuesit nisen drejt selisë së PS-së

Bardhi dhe Noka udhëheqin protestën, çfarë po ndodh në Bulevard, ku po shkojnë protestuesit

Sërish zjarr, protestuesit i vënë flakën stacionit të urbanit

Largohen nga kryeministria/ Deputetët e opozitës dhe qytetarët nisin marshimin

Shpërthimet e molotovëve, merr flakë pema pranë kryeministrisë

Tym dhe përplasje me policinë, çfarë po ndodh para Kryeministrisë

Tensione dhe përplasje në protestë, hidhet molotov drejt kryeministrisë

Protesta e opozitës/ Qytetarët bllokojnë makinat

"Rama ik"/ Nis protesta e Opozitës me ovacione e thirrje

Nis protesta e opozitës, deputetët e PD lënë selinë dhe nisen drejt Kryeministrisë

Protesta e opozitës, flakë para Presidencës

Për pak minuta nis protesta, qytetarët 'pushtojnë' selinë blu

Situatë alarmante në Vlorë! Rrjedha e ujit merr para një qytetare

Berisha: Unë do të jem i pranishëm edhe njëherë në krah të çdo protestuesi

Mesazhet në telefonin e Bardhit/ Berisha: Fabrikim i nisur nga SPAK dhe zyrat e Ramës!

Refuzimi i komisionit ‘Xhafaj’ nga institucionet e drejtësisë/ Berisha: Luftë klanesh

Berisha: SPAKU i partisë është shndërruar në instrumentin më të shëmtuar të narkoshtetit shqiptar

"Qëllimet tona janë qëllimet demokratike"/ Berisha: Beteja jonë gjer në krijimin e qeverisë teknike

21 janari u ndërtua mbi një mashtrim/ Berisha:7 tetori, dita për të hapur dyert e zgjedhjeve të lira

Protesta e 7 tetorit/ Berisha drejtuar policisë: Mjerë ai që provokon qytetarët dhe zemërimin e tyre

Qeveria teknike/ Berisha: Ne jemi të bindur se Rama nuk e do këtë, por ne nuk do heqim kurrë dorë

Berisha: Të bashkohemi në Tiranë në marshimin tonë për qeveri teknike, zgjedhje të lira

Protesta e 7 tetorit/ Berisha: Të gjithë marshim në Tiranë për të drejtat tona më themelore

Deputetët e opozitës sjellin manekinë me fotot e Olsi Ramës dhe Geron Xhafës të veshur si të burgos

Manekinë me foto e vëllezërit Rama dhe Xhafaj të veshur si të burgosur, Noka u vendos flakën

Gjithçka me votat e mazhorancës, mbyllet seanca plenare në Kuvend brenda pak minutave

Opozita u la jashtë!71deputetë të pranishëm në Kuvend, mazhoranca voton dy projektligje në rend dite

“Nuk meritojnë të trajtohen në atë mënyrë”/ Spiropali shpreh mirënjohje për Gardën

Salla gjysëm e boshatisur, nis seanca plenare në Kuvend

U godit me këmbën e karriges, Spiropali: Më ruajti fati dhe paaftësia e goditësit

Deputeti socialist shfrenon gojën: Nuk ka bir kurve të më ndalojë mua

Peleshi futet në Kuvend, Noka dhe Bardhi: Keni shpallur armik opozitën!

"Mos më prek me dorë!' Përplasje fizike mes Gardës dhe deputetëve të PD-së para Kuvendit

“Tmerr ka Rama nga opozita", dyert e Kuvendit me zinxhirë, Noka: Bunkerizohet parlamenti