"Altin Dumani nuk thërriste dot njeri se nuk e kishte shpatën", Rama: Drejtësinë e armatosëm ne 24 Prill, 09:19 ...
Mbushi 80 vjeç dy ditë para vdekjes së Papa Françeskut, kardinali përjashtohet nga procesi për zgjedhjen e Pap...
"Janë dhe disa zogj të vegjël që kanë dalë"/ Rama ironizon partitë e reja: Këta më kujtojnë Su...
Berisha: Siguria në shkolla prioritet, orari në shkolla do të jetë 8 orë, që fëmijët të ushqehen dh...
Shumë e shohin emigrimin shqiptar si rezultat të drejtpërdrejtë të politikave neoliberale të bëra pas tranzicionit të vendit nga diktatura në demokraci. Por pak flitet për përvojën e të qenit emigrant shqiptar. Artistët, megjithatë, janë përpjekur të tregojnë anën e tyre, duke i bërë më të dukshme historitë komplekse të emigrimit.
Kohët e fundit ka pasur një masë të madhe ksenofobie drejtuar emigrantëve shqiptarë në Mbretërinë e Bashkuar. Është e lehtë të argumentohet se shqiptarët po bëhen "kokë turku" për krizën aktuale në sistemin e emigracionit në Britani. Por paragjykimet ndaj shqiptarëve anembanë Evropës nuk janë të reja.
Pas rënies së komunizmit në vitin 1990, varfëria, paqëndrueshmëria financiare dhe papunësia i detyruan shqiptarët të emigrojnë, shumë në Greqi dhe Itali. Në këto dy vende, shqiptarët kanë qenë vazhdimisht viktima të diskriminimi, duke u përballur shpesh me racizëm. Kriza financiare e vitit 2008 goditi Italinë dhe Greqinë më shumë se shumica. Vitet e fundit shqiptarët kanë emigruar në vendet e Europës veriore, përfshirë Britaninë e Madhe. Përsëri, ata po përballen me diskriminim të ngjashëm.
Shumë e shohin emigrimin shqiptar si rezultat të drejtpërdrejtë të politikave neoliberale të bëra pas tranzicionit të vendit nga diktatura në demokraci. Por pak flitet për përvojën e të qenit emigrant shqiptar. Artistët, megjithatë, janë përpjekur të tregojnë anën e tyre, duke i bërë më të dukshme historitë komplekse të emigrimit.
Një nga artistët e parë shqiptarë që u mor me temën e emigracionit ishte Adrian Paci. Vepra e tij "Centro di Permanenza Temporanea" (2007), përshkruan një grup emigrantësh në një shkallë që presin të hipin në një avion që nuk ekziston. Është një referencë për të gjithë refugjatët, ëndrrat e të cilëve për të filluar një jetë të re në një vend të ri nuk përmbushen kurrë.
Paci iku në Itali në vitin 1997 gjatë trazirave që shpërthyen në Shqipëri pas rënies së firmave piramidale nga të cilat ekonomia shqiptare ishte shumë e varur. Si rezultat, vendi humbi gjysmën e PBB-së së tij . Gjatë krizës, qeveria mbeti pasive, edhe kur trazirat sociale pothuajse u kthyen në luftë civile. Mijëra njerëz humbën jetën gjatë kaosit.
Në videon e tij "Intervista" (1998), Anri Sala , bashkon pamjet mediatike të ngjarjeve të vitit 1997 me pamjet e vitit 1977, kur vendi drejtohej ende nga autokrati për një kohë të gjatë Enver Hoxha dhe nën një sistem komunist. Pamjet e vitit 1977 tregojnë nënën e artistit, Valdete Sala, një ish-lidere socialist, duke marrë pjesë në një kongres të Unionit të Rinisë së Punës të Shqipërisë. Në këtë pamje, ajo mban shallin e kuq partizan dhe qëndron pranë Hoxhës.
Pamjet e viteve 1977 dhe 1997 shoqërohen me pamje të reja të Salës duke intervistuar nënën e tij për të kaluarën komuniste. Veprat e Salës përballinpersonalen dhe politikën, të kaluarën komuniste që hoqi liritë themelore të njeriut dhe realitetin post-socialist që solli kaosin e 1997-ës. Artistët që mbetën në Shqipëri pas eksodit masiv të viteve 1990 kapën ndryshimet që erdhën me kalimin nga socializmi shtetëror në kapitalizmin neoliberal, duke përfshirë përshkrimin e qyteteve dhe fshatrave boshe, tipike në Evropën post-socialiste.
Boshllëku i këtyre fshatrave nxjerr në pah dështimet e rendit kapitalist. Mbyllja e fabrikave shtetërore që punësonin një pjesë të madhe të popullsisë dhe privatizimi solli "rënien" e qyteteve, gjë që i detyroi njerëzit të emigronin jashtë vendit për punësim.
Në pikturat e Edi Hilës pas 1990- ës është e spikatur një ndjenjë bezdisëse e një të shkuare të shkuar prej kohësh dhe e një tranzicioni që nuk arriti kurrë në një përfundim. Seriali i tij "Migrations" (1997), i pikturuar me një ngjyrë gri gati vajtuese, është një përkujtim i atyre që u mbytën në mars 1997 ndërsa po kalonin detin Adriatik, shumica e të cilëve ishin gra dhe fëmijë.
Ngjarja tragjike ndodhi kur anija shqiptare 'Kateri i Radës' u mbyt pasi u përplas me një mjet lundrues italian në ngushticën e Otrantos. Kjo ishte një nga anijet e shumta që u nisën nga porti shqiptar i Vlorës duke transportuar shqiptarë në përpjekje për t'i shpëtuar kaosit të vitit 1997. Në atë kohë marina italiane u urdhërua të parandalonte me çdo kusht hyrjen e paautorizuar të emigrantëve shqiptarë në Itali.
Seriali i fundit i Hilës Paradox (2005), që përmban shtesa të ndrojtura të ngjyrave më të ngrohta, përfaqëson foto të jetës së përditshme në një mjedis që ndryshon: ndërtesa të papërfunduara, njerëz që lahen përpara të njëjtit det ku dikur humbën jetë njerëzish, bunkerë komunistë që mbeten kujtues të e kaluara traumatike. Jeta vazhdon.
Shumë emigrantë shqiptarë që ndërtuan jetë të reja jashtë vendit vazhdojnë të kërkojnë ndjenjën e përkatësisë. Në performancën e tyre, "Voyage Transparent" (2004), artistët me bazë në Kanada "The Two Gullivers" (Flutura Preka dhe Besnik Haxhillari) tërheqin zvarrë një valixhe transparente, një metaforë për "bagazhin" e padukshëm (kujtimet dhe emocionet) që emigrantët mbajnë me vete. Artistët e morën këtë valixhe në kryeqytetin shqiptar, Tiranë në vitin 1994 dhe që atëherë e kanë ribërë aktin në të gjithë botën. Në çdo shfaqje, mbetet e paqartë nëse valixhja do arrijë në destinacionin e saj.
Për fotografin Enri Canaj, i rritur në Greqi, kërkimi për të kuptuar “shtëpinë” e kthen në Shqipëri. Në Shqipëri – "Një kthim në shtëpi" (2011–2015) ai përdor fotografinë për të kapur momentet e përditshme në Shqipëri: gra që vajtojnë në një funeral, fëmijë që luajnë, njerëz që shkojnë në punë. Projekti është një përpjekje për të njohur vendin që prindërit e tij lanë pas.
Në shumë raste, emigrantët shqiptarë duhej të fshihnin kombësinë e tyre kur mbërrinin në vendin e tyre të ri. Për shembull, në Greqi shumë morën emra grekë – një strategji mbijetese sepse të qenit “i padukshëm ” nënkuptonte se kishe më pak shanse për të qenë objektiv i racizmit. Megjithëse ekonomia e Shqipërisë është rimëkëmbur ngadalë, vendi mbetet një nga më të varfërit në Evropë. Kriza ekonomike e vitit 2008 dhe pandemia e fundit sollën më shumë papunësi dhe pasiguri.
Korrupsioni ka luajtur gjithashtu rolin e tij në përjetësimin e pabarazive sociale. 200 milionë euro e Pleurad Xhafës (2020), e cila u ekspozua përkohësisht në Teatrin Kombëtar në Tiranë, është një përgjigje e drejtpërdrejtë ndaj realitetit të normalizuar të korrupsionit në Shqipëri. Instalacioni përbëhet nga 500 euro brenda një kubi xhami.
View this post on Instagram
Ajo u krijua për të protestuar kundër mungesës së rishpërndarjes transparente të pasurisë dhe privatizimeve të paligjshme – për ironi duke përfshirë edhe atë që çoi në shembjen e vetë Teatrit Kombëtar. Historia e emigracionit po përsëritet ndërsa njerëzit vazhdojnë të kërkojnë azil në të gjithë botën, përfshirë në Mbretërinë e Bashkuar. Ky art vazhdon të jetë kaq parashikues, sepse cikli nuk mbaroi kurrë për shqiptarët dhe kështu ne mund të vazhdojmë të kuptojmë përvojën e tyre përmes këtyre veprave të fuqishme për shpërnguljen.
Klodian Tomorri Qeveria do taksoje me 50% te ardhurat e jashtezakonshme te prodhuesve privat te energjise elektrike qe nuk i shesin energjine shtetit, por ...
Ylli Manjani Jo me klane, po me veprime. Jam 100% i bindur se kallëzimi që gazetari bën ndaj dy prokurorëve të SPAK, ësht&eum...
Fotoja e shpërndarë nga Auron Tare Ka disa vjet qe i takoj cdo fund shtatori pergjate brigjeve te Vjoses midis Kelcyres dhe Tre urave. Ish ushtar...
Tijn Sadee HOLANDË- Për kryeministrin Mark Rutte, mund të jetë aventura më emocionuese e vitit: samiti i ardhshëm BE-Ballkani...
Skënder Gjinushi dhe Edi Rama Në vitin 2004, në Shqipëri u konceptua një projektligj Për Shtypin. Ishte koha kur koncep...
Klodian Tomorri Në Kodin Penal të Republikës së Shqipërisë ka një nen të posaçëm, që rregullon kon...
Momenti i takimit XHUBLETA SHQIPTARE NË UNESCO Për çdo shqiptar dhe veçanërisht për njerëzit e kulturës, pran...
Ismail Qemali DO TË MARR VAPORIN, DO TË SHKOJ NË SHQIPËRI Ky shkrim është botuar 110 vjet më parë në gazet&eu...
Ditmir Bushati TIRANË- Ish-Ministri për Europën dhe Punët e Jashtme Ditmir Bushati ka publikuar podcast-in e radhës në t&eum...
H&M Zërat se brandi suedez H&M do të hapej edhe në Shqipëri rezultuan të vërtetë! Siç mund ta shihni...
