LIVE UPDATES
Bota

Kapitalizmi sipërmarrës në Europë, 'The Economist': Rritja pritet të përfundojë këtë vit

Historia ishte e ngjashme në vitin 2008, si rezultat i krizës financiare globale. Kompanitë europiane të teknologjisë vuajtën më shumë se ato amerikane.

20 Gusht 2022, 07:29 Nga A.B
Kapitalizmi sipërmarrës në Europë, 'The
Foto Ilustruese

Sa të forta janë firmat teknologjike “njëbrirëshe” në Europë? Rënia nuk ka gjasa të dëmtojë teknologjinë në kontinentin e vjetër

“Asnjë nga miqtë e mi nuk qëndroi në teknologji”, thotë Fred Plais, shefi i Platform.sh, një kompanie kompjuterike cloud me qendër në Paris.

Atij i kujtohet ende mjaft mirë ajo çka ndodhi në Europë në vitin 2001. Kompania që drejtonte asokohe, një motor kërkimi online, u mbyll pasi shpërtheu flluska e dot-com, dhe kështu ndodhi me shumicën e firmave të tjera startup që ai njihte, shkruan The Economist.

Historia ishte e ngjashme në vitin 2008, si rezultat i krizës financiare globale. Kompanitë europiane të teknologjisë vuajtën më shumë se ato amerikane.

Frika se rënia e afërt do të jetë edhe një herë më e rëndë në Europë sesa përtej Atlantikut, u shtua më 1 korrik, kur Wall Street Journal raportoi se Klarna, një firmë suedeze e tipit “bli tani-paguaj më vonë”, po përpiqej të rriste kapital të freskët me më pak se një të pestën e vlerësimit maksimal prej 46 miliardë dollarësh.

Pavarësisht historive të tilla, si kompanitë europiane startup, ashtu edhe sipërmarrësit e tyre, duken shumë më të fortë se sa dikur, dhe janë shumë më pak të varur nga njohuritë dhe kapitali i huaj. Madje këtë herë, ata mund ta përballojnë stuhinë më mirë se homologët amerikanë.

Për të kuptuar se pse, fillojmë duke marrë parasysh bumin. Viti i kaluar ishte një vit i mirë për Europën. Për herë të parë, investimet e kapitalit sipërmarrës në kontinentin e vjetër, tejkaluan shifrën 100 miliardë euro (118 miliardë dollarë) në një vit, raporton PitchBook, ofrues i të dhënave.

Vlerësimet e firmave startup u rritën në përputhje me rrethanat, duke shtuar numrin e kompanive europiane “unicorn”, që janë firma private me vlerë më të lartë se 1 miliard dollarë.

Numri i tyre ka arritur në rreth 150 sot, afërsisht sa 13% e totalit botëror. Edhe pse ekosistemi teknologjik i Europës është ende vetëm sa një e treta e Amerikës për sa u përket investimeve të kapitalit sipërmarrës, ai është dyfishuar në madhësi që nga viti 2020.

Një pjesë e kësaj rritjeje është një pasojë mekanike e vërshimit të kapitalit të tepërt në Europë, ku vlerësimet e firmave startup kishin mbetur mbrapa atyre në Amerikë dhe në Azi. Në vitin 2021, firmat amerikane të kapitalit sipërmarrës, investuan në marrëveshje europiane me vlerë 83 miliardë dollarë, një rritje trefish në krahasim me vitin e kaluar, sipas PitchBook.

Investitorët jo-tradicionalë, si amerikanë ashtu edhe nga vende të tjera, u dyndën gjithashtu drejt Europës, duke marrë pjesë në marrëveshje me vlerë totale prej gati 100 miliardë dollarësh, një rritje prej 150% nga viti 2020.

Siç tregon edhe përpjekja e kompanisë Klarna për të mbledhur fonde, rritja e kapitalit pritet të përfundojë këtë vit në Europë, ashtu si kudo tjetër.

Për fat të mirë, kjo nuk është e gjithë historia. “Vrulli europian ka nisur”, thotë Sarah Guemouri nga Atomico, një firmë e kapitalit sipërmarrës në Londër, duke nënkuptuar se suksesi në teknologji sjell sukses të mëtejshëm.

Vrulli ndihet në nivelin e firmave individuale, ku më shumë përdorues nxisin krijimin e shërbimeve më të mira, gjë që tërheq përdorues të tjerë, e kështu me radhë. Ato gjithashtu ndihmojnë për të ringjallur të gjithë industrinë.

Asnjë sipërmarrje, asnjë fitim

Kapitalizmi sipërmarrës europian duket me të vërtetë i aftë për t’u fuqizuar. Një burim i rëndësishëm është talenti. Vitin e kaluar, Dealroom, një tjetër ofrues i të dhënave, analizoi karrierën e 38,000 drejtuesve të kompanive startup.

Pothuajse dy të pestat e tyre kishin punuar si për startup-et e vogla, ashtu edhe për firmat e vjetra, duke treguar një përvojë kolektive në rritje.

Në mënyrë të ngjashme, kur një firmë europiane e kapitalit sipërmarrës, e quajtur Mosaic Ventures, kohët e fundit shqyrtoi rreth 200 themelues të firmave “njëbrirëshe”, ajo zbuloi se dy në tre vinin nga sipërmarrës të përsëritur. “Është hera e dytë ose e tretë që një sipërmarrës prodhon një njëbrirësh”, thotë Simon Levene, një nga partnerët e firmës.

Teksa fitojnë përvojë, sipërmarrësit europianë jo vetëm që po bëhen më ambiciozë, por edhe më të aftë në arritjen e ambicieve. Nadine Hachach-Haram, themeluesja e Proximie, një firmë startup e kujdesit shëndetësor, që u mundëson mjekëve të shohin në distancë një operacion, është në një mision për të krijuar “sallën e operacionit pa kufij”.

Avi Meir, i cili drejton TravelPerk, një faqe për të menaxhuar udhëtimet e biznesit me seli në Barcelonë, dëshiron që të lehtësojë “lidhjet njerëzore midis punëtorëve në distancë”, për shembull duke ofruar mjete për të organizuar takime në ekip, në jetën reale.

Nicolas Brusson, shefi i BlaBlaCar, një firmë e cila u krijua si një shërbim parisien për të rregulluar udhëtime të përbashkëta me makina midis qyteteve, synon ta kthejë atë në një “platformë multimodale” duke përfshirë edhe kërkesën për autobusë dhe ndoshta edhe trena, në nivel global.

Për disa, kjo mund të tingëllojë si zhurmë marketingu, por është pikërisht ajo çka duan të dëgjojnë investitorët dhe stafi i ardhshëm.

Kapitali po grumbullohet dhe po ushqehet në industri. Sipas PitchBook, gati 100 miliardë euro në kapitalin sipërmarrës u mblodhën nga fondet europiane në pesë vitet e fundit.

Investitorët europianë gjithashtu priren të grumbullojnë shumë para në startup-et që janë në fazat e hershme. Në vitin 2021, startup-et europiane tërhoqën një të tretën e të gjitha investimeve në raundet e financimit, të cilat shkojnë deri në vlerën 5 milionë dollarë globalisht, vlerëson Dealroom – pothuajse po aq sa homologët e tyre amerikanë.

Po rritet gjithashtu edhe numri i “engjëjve”, pra sipërmarrësve të suksesshëm që e kthejnë një pjesë të pasurisë së tyre teknologjike, në startup-e të tjera.

Disa krijojnë firmat e veta të kapitalit sipërmarrës. Më 28 qershor, Taavet Hinrikus, bashkëthemeluesi i Wise, një shërbim pagesash ndërkombëtare, dhe tre sipërmarrës të tjerë europianë, themeluan Plural, një fond prej 250 milion eurosh.

Drejtuesit në zinxhirin ushqimor kanë filluar gjithashtu të investojnë, për shkak se gjithnjë e më shumë punëtorë të teknologjisë europiane kompensohen pjesërisht me stokun e punëdhënësit të tyre.

Disa vite më parë, vetëm rreth 10% e aksioneve iu ndaheshin punonjësve, thotë Dominic Jacquesson nga Index Ventures, një kompani transatlantike e kapitalit sipërmarrës. Falë ndryshimeve ligjore dhe rritjes së pranimit kulturor të opsioneve të aksioneve në Europë, kjo shifër tani është rreth 17%, pothuajse sa shifra prej 20% në Amerikë.

Struktura e ekosistemit të teknologjisë është gjithashtu më e fuqishme tani, ndërsa dikur reflektonte suksese të pamundura dhe dështime të njëpasnjëshme, si Skype, një shërbim video-konferencash që tani zotërohet nga Microsoft, ose Spotify, aplikacioni suedez i transmetimit të muzikës.

Në një raport të fundit mbi njëbrirëshit europianë, Richard Kersley nga banka e investimeve Credit Suisse, dhe kolegët e tij, i ndanë firmat në “mundësuese”, për shembull shërbime pagesash siç janë Klarna dhe Checkout.com, dhe “ndërprerëse” (si Getir, një aplikacion turk për shpërndarje), të cilat lulëzojnë duke u mbështetur në një infrastrukturë të tillë.

Përveç rritjes së përvojës dhe kapitalit në atdhe, si dhe strukturës më të fortë, kompanitë europiane mburren edhe me disa përparësi krahasuese që do të jenë të dobishme në epokën e brishtë pas pandemisë. Një përparësi është shkalla e kursimit.

Edhe pse kompanive private nuk u kërkohet të zbulojnë shifra të tilla, indikacionet tregojnë se “shkalla e djegies” së tyre, pra shpejtësia me të cilën shpenzojnë paratë që kanë mbledhur, është më e ulët, të paktën në startup-et më të reja.

Këtu ndihmon fakti se punësimi i zhvilluesve të softuerit në Barcelonë ose Berlin, kushton mesatarisht sa gjysma e çmimit në San Francisko ose Seattle.

Megjithatë, teksa firmat bëhen “njëbrirëshe”, dallime të tilla duket se zhduken. Mesatarisht, startup-et amerikane dhe europiane kanë grumbulluar afërsisht të njëjtën sasi kapitali përpara se të arrijnë statusin e njëbrirëshit: 378 milionë dollarë, krahasuar me 392 milionë dollarë për firmat që kanë arritur një vlerësim prej më shumë se 1 miliard dollarë që nga fillimi i vitit 2021.

Startup-et e pjekura në Europë janë më pak të përqendruara gjeografikisht sesa homologët e tyre në Amerikë. Për shkak se tregjet e brendshme dhe grupet e talenteve të Europës janë të kufizuara, firmat zgjerohen shpejt jashtë vendit. Veriff, shërbim estonez i identifikimit në internet, hapi kohët e fundit një degë në Barcelonë, sepse nuk mund të punësonte mjaft inxhinierë në Talin.

Si rezultat, rreth 80% e kompanive europiane të teknologjisë, kanë një prani ndërkombëtare, krahasuar me 61% të firmave me seli në Silicon Valley, sipas Atomico.

Vetëm një në pesë firma europiane kanë një zyrë vetëm në territorin e tyre të origjinës dhe pak më shumë se gjysma janë të pranishme në tre ose më shumë vende. Në Silicon Valley, raporti është i kundërt. Në kohë krize, diversifikimi ndihmon.

Për më tepër, sipas klasifikimit nga banka Credit Suisse, bizneset tepër të ndjeshme ndaj recesionit, siç janë shërbimet e konsumatorit, janë më pak të përhapura në Europë se në Amerikë.

Një e treta e “njëbrirëshve” europianë, operojnë në teknologjinë financiare, shpesh duke ofruar shërbime pagese për firmat e tjera, falë rregulloreve më të hapura financiare të BE-së. Pothuajse një e katërta e njëbrirëshve, vlerëson banka, mund të konsiderohen të qëndrueshëm.

Të gjitha këto arsye ndihmojnë për të shpjeguar pse numri i njëbrirëshve është rritur në Europë këtë vit. PitchBook numëroi edhe 42 të tjerë në gjashtë muajt e parë, krahasuar me 37 të krijuar në të njëjtën periudhë të vitit 2021.

Tremujorët e ardhshëm sigurisht që do të jenë më të ashpër, por ashtu janë edhe kompanitë europiane të teknologjisë.

Platform.sh, kohët e fundit, arriti të grumbullojë 140 milionë dollarë (vlera totale e firmës nuk u zbulua, por ajo po i afrohet territorit të njëbrirëshit). Dhe kjo do të thotë se shefi i saj, zoti Plais, nuk ka gjasa të kërkojë një punë tjetër së shpejti.

Përktheu: Lira Muça/MONITOR

europe krize

Sondazh

Poll

"Injoranca nuk është argument" Nuk i pëlqeu pyetja, Rama prek në faqe gazetaren Ambrozia Meta

"Injoranca nuk është argument" Nuk i pëlqeu pyetja, Rama prek në faqe gazetaren Ambrozia Meta

Del VIDEOJA, Elia godet Princ Lekën: Familja ime të ka mbajtur me bukë

VIDEO/ Noka i jep Spiropalit pankartën, Ministrja ofrohet ta mbaj para fytyrës

Publikohen pamjet nga brenda bazës ajrore të Kuçovës, Komandanti: E gatshme për stërvitjen e trupave

Tempulli 2/ Me kanabis gati për shitje dhe shuma parash, arrestohen 4 të rinj në Tiranë

Dalin pamjet nga kasollja ku u vra 50-vjeçari në Durrës

Kontrabandonin ilaçe dhe telefona, arrestohen dy persona në Tiranë, sekuestrohen 47 iPhone

I vunë flakën eskavatorit me vlerë 150 mijë euro, arrestohen 2 autorët e ngjarjes

Reshjet e shiut dhe borës në vend, policia: Moderoni shpejtësinë e mos kryeni parakalime të gabuara

Kampioni Alvin Karaqi mes lotësh: Për besë u ndjeva si Gjergj Kastrioti kur mora flamurin

'Dokumentar horror'/ Berisha publikon pamjet: Do ju paraqes terrorin që Bajrajt ushtruan më 14 maj

Krimi në Bulqizë/ Fqinji: Po hante bukë në banesë kur erdhën dy makina!

Dosja "Gjici"/ Zv.kryetari i bashkisë së Kukësit shkon në SPAK

Newsroom 11 |XAMA: LAJMI I FUNDIT FAKE QË PASHË, ISHTE PËR MUA

Newsroom 11 |XAMA: KËSHILLË QYTETARËVE- MOS LEXONI VETËM NJË BURIM

Newsroom 11 | XAMA: GAZETARËT NUK SHKRUAJNË ME EMËR, KJO S'ËSHTË ETIKE

Xama në Newsroom: Lajmet e rreme përhapin panik! Më akuzuan se kisha marrë para për një shkrim

Muka në Newsroom: Në Shqipëri ka portale gjobaxhie, u bëjnë shantazh njerëzve

Xama në Newsroom: Fake News shpërndahet më shumë në Facebook e Tik Tok! Gazetarët të shkruajnë emrin

Newsroom 11 |Kush prodhon lajme të rreme në Shqipëri

Newsroom 10 |SENJA: NE S'REAGOJMË NDAJ GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 |HAZIZAJ: 'ÇOHU ENVER', PJESË E GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ KEMI MARRËVESHJE PËR TË MBROJTUR 'VIKTIMAT'

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES KA SHKAKTUAR DHE KRIME

Newsroom 10 |GAZETARI: GJUHA E URREJTJES, PJESË E SHOQËRISË

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES, E FRIKSHME NË SHQIPËRI

Vidhnin në banesa duke përdorur çelësa të klonuar, vihet në pranga 1 person,nje tjeter në kërkim

Newsroom 10 |GJUHA E URREJTJES PËRDORET NGA POLITIKA, AMA TË KONTROLLOJË GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: STEREOTIPET NXISIN GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES LUFTOHET ME EDUKIM

Newsroom 10 | Gjuha e urrejtjes në media, si dhe kush e shpërndan?

Ndryshimet në PS/ Gjiknuri: S'është fundi, por fillimi i diçkaje të re.

Inceneratorët/ S’kam dhënë asnjë kontratë pa garë, ato janë publike!

Ndihet 'i shitur' nga Rama? Gjiknuri: Nuk ndjej braktisje, kam komunikim me të prej 20 vitesh

Klosi: Kemi primare reformimin e partisë, PS synon mandatin e katërt

U shkarkua si Sekretar i Përgjithshëm, Gjiknuri: PS edhe kur fiton, refekton!

Digjet shtëpia në Shkodër, në banesë ndodhej një i moshuar, përfundon në spital

Vazhdon përplasja në PD! Basha kërkon mbledhjen e Komisionit të Etikës për të, Bardhi: Shenjë humbje

Vrasja e Jetmirës/ Autori u dënua me 28 vite burg, nëna e viktimës: Duhet dënim përjetë!

Newsroom 9 | Kallanxhi: Threads? S`besoj se do zgjasë shumë

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Mos merrni për bazë asgjë thuhet në rrjet

Newsroom 9 | Gazetarja: po ndodhin vrasje nga tik tok

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Fake News dallohet vetëm po të jemi kritikë

Newsroom 9 | Kallanxhi: Shqiptarët besojnë gjithçka shohin në rrjet

Newsroom 9 | Eksperti i IT, Tomi Kallanxhi: Tik Tok ka "fake news" sepse s'ka censurë

Newsroom 9 | Gazetarja: Shqipëria do kohë të përshtatet me Tik Tok

Newsroom 9| Eksperti i IT: Çdo rrjet është i përkohshëm, duhet të kujdesemi për vlerat

A mund të mbyllet TikTok për Shqipërinë? Flet për Newsroom eksperi i IT

Fëmija mbyllet brenda në shtëpi, nëna e alarmuar njofton zjarrfikësit, NDËRHYRJA nga ballkoni

Newsroom/ Karabolli: Shqipëria do kohë të përshtatet me TikTok, e provuan edhe gazetarët, s’ia dolën