LIVE UPDATES
Ekonomi

Raporti i Hausmann/ Ekonomia e koronavirusit dhe Shqipëria: Ja masat që duhen marrë, koha dhe izolimi janë kryesoret

7 Prill 2020, 08:40 Nga DOSJA

Ricardo Hausmann, ish-drejtori i Qendrës për Zhvillim Ndërkombëtar aktualisht drejtues i Laboratorit të Rritjes së Zhvillimimit Ndërkombëtar dhe profesori i Zhvillimit Ekonomik në Universitetin e Harvardit ka bërë një projekt (LEXO KËTU) lidhur me të gjitha masat dhe ndikimet që ka koronavirusi në Shqipëri. E përfshirë në studimin e tij është edhe Shqipëria, e cila është studiuar me vende si: Bolivia, El Salvador, Etiopia, Jordania, Namibia, Omani, Panama, Peruja, Arabia Saudite, Afrika e Jugut, Sri Lanka, Venezuela dhe Australia Perëndimore.

Fillimisht Hausmann ka nisur studimin me efektin që ka dhënë koronavirusi deri më tani, ku 1.3 milionë njerëz janë prekur prej tij dhe mbi 64 mijë kanë ndërruar jetë. Sipas studimit, çmimet e mallrave kanë pësuar një goditje të mallrave, duke përfshirë edhe naftën. Çmimi i saj ka rënë në nivelin më të ulët që nuk ishte parë që nga viti 2003. Ky është një lajm i keq për eksportuesit e naftës, por i mirë për të tjerët. Eksportuesit e naftës kanë prekur atë që quhet “faza e thirrjes”. Nëse dikush është në nëvojë, ata shkojnë pa pasur mundësi të shesin si më parë dhe me të njëjtin çmim.

Përveç naftës, një tjetër sektor i goditur është turizmi, i cili është një aktivitet i rëndësishëm për disa vende. Si rast konkret profesori ka marrë Shqipërinë, e cila var 33.6% të të ardhurave të ekonomisë në turizëm, ndërsa pjesa tjetër ndahet në transport, hekur apo dhe biznese të tjera.

Ndërsa vende të tjera janë më shumë të varura nga të ardhurat që vijnë nga jashtë. Një nga shembujt është marrë Kosova, si vend në të cilin emigrantët sjellin një pjesë të mirë të të ardhurave të tyre.

Shqipëria është marrë sërish si shembull për bondet, të cilat sipas studimit kanë kapur nivele tejet të larta, dhe për shifrat e këmbimit valutor. Vende si Shqipëria me këmbime valutore fleksibël kanë vënë re një rregullim të madh.

Më pas studimi ka prekur edhe kurbën e koronavirusit duke dhënë edhe sugjerime sesi ajo të mbahet në nivele sa më të ulëta, për të “çliruar” më pas ekonominë e vendit.

Studimi sugjeron që kurba mund të rrafshohet nëse: kufizohen veprimtaritë (institucionet arsimore, teatrot, fluturimet, baret, restorantet e palestra etj. Megjithatë të gjitha këto masa kanë edhe efekte negative, si psh: vonesa, falimentime, kredi me probleme në sistemin bankar,  ndërprerje në zinxhirin e furnizimit dhe investime të vonuara që do të shkaktojnë ‘tronditje’ të kërkesës.

Lufta kundër COVID-19 fillon si një tronditje e ekonomisë, pasi nuk mund të prodhohet, kompanitë janë të goditura nga kërkesa në rënie, punëtorët që kanë humbur vendin e punës shpenzojnë më pak, firmat e falimentuara nuk do të investojnë më, të gjitha element që do ta bëjnë thuajse të pamundur për të shmangur shokun fillestar të ekonomisë.

Por çdo e keqe ka një të mirë dhe shoku mund të jetë më i butë duke mbrojtur punëtorët, firmat dhe bankat, duke përdorur huatë e vëna në dispozicion pasi e gjithë gjendja është tronditje e furnizimit dhe jo e kërkesës. Qeveritë duhet të ndihmojnë njerëzit dhe firmat që t’i rezistojnë tronditjes. Po sikur vendet e prekura të mos kenë hapësirat fiskale për të përballuar goditjen? Shumë vende janë të dobëta ekonomikisht edhe në periudha të mira  dhe me goditjen e COVID-19, hapësira e tyre fiskale mund të jetë zhdukur plotësisht. Në këto vende të ardhurat nga taksat bien, sidomos në tregëti, turizëm etj. Qeveria në këto vende mund të detyrohet edhe të shkurtojë planet e mëparshme të shpenzimeve duke mbajtur dot ritmin me vende të tjera më të zhvilluara. E thënë ndryshe pa hapësirë ​​fiskale, rrafshimi i kurbës së epidemisë është më i kushtueshëm dhe disa shtete mund të detyrohet që të “zgjedhin” të mos luftojnë virusin me aq shumë dhe me masa të rrepta. Kjo gjë do të shkaktojë një përhapje më të shpejtë, më shumë vdekje për shkak të mundësive të ulëta për t’u trajtuar dhe kalim më të shpejtë të epidemisë, gjithmonë në rastin që virusi nuk rikthehet. Pra shkurt, vendet që nuk kanë hapësirë fiskale duhet të përgatiten për të humbur shumë jetë.

Gjithsesi nuk duhet harruar që Shqipëria nuk ka kushtet optimale për trajtimin e të sëmurëve pasi 33/60% e popullsisë është mbi 50 vjeç. Ndërsa sa i përket kushteve mjekësore, nuk është më e favorizuara pasi ka vëtëm 12 mjekë dhe 29 shtrate për 10 mijë banorë.

ZGJIDHJA MË E MIRË PËR KËTO VENDE

Si mundet vendet e rrezikuara financiarisht të dalin sa më shpejtë nga shtetrrethimi për të vijuar më pas aktivitetin e tyre normal? Përdorni periudhën e izolimit për të testuar sa më shumë personat në karantinë,  izoloni të moshuarit, filloni rihapjen e aktiviteteve në mënyrë graduale. Jepini vetes fleksibilitetin për t’iu përgjigjur ngjarjeve në vend por mos u angazhoni më shumë seç duhet ekonomikisht.

MOS HARRONI! Koha është thelbësore! Duhet të ushtroni presin në vendet e G-7 dhe G-20 për të arritur një zgjidhje të shpejtë financiare përmes FMN, Fed dhe BCE-së. institucionet e tjera janë shumë të vogla dhe nuk iu hyjnë në punë. Bëni ‘gurgule’ të madhe për aftësinë për të testuar dhe për të trajtuar të gjithë të infektuarit. Një gjë tjetër që duhet konsideruar është që të bëjnë të gjitha përpjekjet e mundshme për të shmangur një riinfektim të ri të popullatës. Një tjetër këshillë? Shikoni përreth! Mësoni sa më shumë lidhur me trajtimin, monitorimin dhe politikat që kanë ndjekur vendet që kanë arritur rezultate të mira me luftën ndaj pandemisë. Nëse ka funksionuar për ta, pse jo edhe për ju?!

(K.M/DOSJA.AL)

1 vit nga zgjedhjet e 25 prillit si e shikoni gjendjen e vendit:

View Results

ekonomi ekonomi koronavirusi pasojat e koronavirusit ricardo hausmann koronavirusi pasojat e koronavirusit ricardo hausmann


Sondazh

Poll

Rama: Është status dinjiteti dhe qytetarie europiane që ky popull nuk e ka patur kurrë

Rama: Është status dinjiteti dhe qytetarie europiane që ky popull nuk e ka patur kurrë

Rama në Shkodër: Më vinte t’ju ulesha në gjunjë për t’ju kërkuar besimin

Rama: Sot kur erdha nuk u ndjeva sikur po hyja në Kandahar...

Rama në Shkodër: Gjysma e burrave, të rinjtë dhe shumica e grave mbështesin PS-në

Rama takim me gratë dhe vajzat në Shkodër: Përpiqen tani të më fusin në sherr me të gjithë burrat!

Pamjet e sherrit mes Xhelal MziuT, nipit të tij dhe punonjësit të bashkisë Bulqizë

Berisha: Aty zbulova se e-Albania ishte kthyer në një kurth të tmerrshëm

Rama-bizneset 3

Incidenti në Dibër, Berisha: Ishte provokacion i ulët i Klosit dhe militantëve socialist ndaj Mziut

Rama në Shkodër: Para pak ditësh, arkivi i Marubit u vulos si pasuri botërore

"Deri në 2029 biznesi i vogël ka zero taksë", Rama: Tavani nuk do të ndryshohet

Rama-bizneset 2

Rama për bizneset

Oratoria e kandidates socialiste në Belsh

"Pensionet janë qesharake"/ Berisha nga Saranda: Shqiptarët janë vjedhur si askush tjetër në Europë

Zhupa në Sarandë: Kemi një program nga më të mirët, Rama do ta marrë përgjigjen e merituar në 11 maj

Rama nga Gramshi: Dikur ai ishte i çarmatosur, sot po vendos drejtësi me “shpatën” që i dhamë ne!

Rama nga Gramshi: Duhet të bëjmë përpjekje që sa më shumë njerëz të na bashkohen

Integrimi në BE/ Rama në Belsh: Po zbatojmë profecinë e Skëndërbeut dhe amanetin e rilindasve

Rama e mbyll me batuta me të riun në Belsh: Do Zoti të është futur ndonjë gjë në kokë se pashë...

Rama nga Belshi: 11 maji historike për BE! Nëse nuk kapet 2027 për negociatat

"Unë e shijoj një vajzë se ma ka sjellë gruaja!" Këngëtarja-Ramës: Më vjen keq që nuk keni vajzë

Rama batuta me të rinjtë në Belsh: S’e kishte mendjen se po dëgjonte çfarë po i thoshte zoçka!

Rama takim me të rinjtë në Belsh: Vetëm një tifoz i një partie s’mund t’i shikojë…

Berisha: Edi Rama ngjason me atë hajdutin që vjen dhe të bën për të qeshur

Berisha: 4-vjeçari që vjen në mënyrë absolute do e çojë pronën tek i zoti

Rama takim me bizneset: Me rrëzimin e taksës së sheshtë, kemi kursyer 140 milionë euro çdo vit!

Rama në Elbasan: Fiskalizimit do t’i mbivendoset Inteligjenca Artificiale

Ministrja Ibrahimaj tregon tre pikat ku bazohet paketa "Paqja Fiskale"

Rama i drejtohet Llatjas: Mos i bëj presion me sy, duhet ta kishe bërë atë

"Altin Dumani nuk thërriste dot njeri se nuk e kishte shpatën", Rama: Drejtësinë e armatosëm ne

Rama: Nuk kam ofenduar asnjë burrë dibran, përkundrazi do i shikoni në zgjedhje

"Beteja politike është dyluftim me mjete paqësore",Rama:Politika bëhet me fjalë dhe me gjuhën shpatë

Rama: Fushata jonë e ka një çështje thelbësore, anëtarësimin në BE

"Nuk pyetën këta për fëmijët kur më nxorën mua lakuriq",Rama:Ilir Vrenozi,lideri i vërtetë i kënetës

Rama: Këta që thonë se fushata e PS është tallava janë përbuzës të kulturës shqiptare

"Flitet për gjuhën time", Rama: Ka vetëm një gjë që thashë gabim dhe kam kërkuar ndjesë!

Ezani i ndërpret fjalën/ Rama ndalon: Ta respektojmë!

"Vetëm me gratë po e mund Rama kënetën"/ Kryeministri nga Berati: Kaq sa jeni ju këtu

Rama nga Poliçani:Thonë "e ka gjysmën e qeverisë në qeli"! Ju kujtohet kur ju thoja ma jepni timonin

Rama: Do të krijohet një unazë që do të sjell më tepër investime dhe turizëm

Rama ironizon partitë e reja: Këta më kujtojnë Suden, Xhaferrin dhe Vehbiun!

"Ilir Vrenozi lideri i vërtet i PD-së"/ Rama: E ekzaltoi gjithë sallën kur përmendi erotizmin tim

Rama nga Skrapari: Dera e BE-së nuk hapet kollaj

"Altin Dumani nuk erdhi dje nga materniteti!" Rama në Skrapar: Ju këtu jeni specialistë për politikë

Rama nga Skrapari: Reformën në drejtësi e donim dhe e sollëm ne...

"Të thajmë kënetën që është bërë një pengesë!" Rama në Skrapar:Më 11 maj të shtyjmë Shqipërinë në BE

Rama në Skrapar: Shiu, oguri i bereqetit për mandatin e katërt

Berisha: Siguria në shkolla prioritet, orari në shkolla do të jetë 8 orë, që fëmijët të ushqehen

Berisha: Ne do e ndryshojmë atë dhe reformën territoriale