LIVE UPDATES
Ekonomi

Raporti i Hausmann/ Ekonomia e koronavirusit dhe Shqipëria: Ja masat që duhen marrë, koha dhe izolimi janë kryesoret

7 Prill 2020, 08:40 Nga DOSJA

Ricardo Hausmann, ish-drejtori i Qendrës për Zhvillim Ndërkombëtar aktualisht drejtues i Laboratorit të Rritjes së Zhvillimimit Ndërkombëtar dhe profesori i Zhvillimit Ekonomik në Universitetin e Harvardit ka bërë një projekt (LEXO KËTU) lidhur me të gjitha masat dhe ndikimet që ka koronavirusi në Shqipëri. E përfshirë në studimin e tij është edhe Shqipëria, e cila është studiuar me vende si: Bolivia, El Salvador, Etiopia, Jordania, Namibia, Omani, Panama, Peruja, Arabia Saudite, Afrika e Jugut, Sri Lanka, Venezuela dhe Australia Perëndimore.

Fillimisht Hausmann ka nisur studimin me efektin që ka dhënë koronavirusi deri më tani, ku 1.3 milionë njerëz janë prekur prej tij dhe mbi 64 mijë kanë ndërruar jetë. Sipas studimit, çmimet e mallrave kanë pësuar një goditje të mallrave, duke përfshirë edhe naftën. Çmimi i saj ka rënë në nivelin më të ulët që nuk ishte parë që nga viti 2003. Ky është një lajm i keq për eksportuesit e naftës, por i mirë për të tjerët. Eksportuesit e naftës kanë prekur atë që quhet “faza e thirrjes”. Nëse dikush është në nëvojë, ata shkojnë pa pasur mundësi të shesin si më parë dhe me të njëjtin çmim.

Përveç naftës, një tjetër sektor i goditur është turizmi, i cili është një aktivitet i rëndësishëm për disa vende. Si rast konkret profesori ka marrë Shqipërinë, e cila var 33.6% të të ardhurave të ekonomisë në turizëm, ndërsa pjesa tjetër ndahet në transport, hekur apo dhe biznese të tjera.

Ndërsa vende të tjera janë më shumë të varura nga të ardhurat që vijnë nga jashtë. Një nga shembujt është marrë Kosova, si vend në të cilin emigrantët sjellin një pjesë të mirë të të ardhurave të tyre.

Shqipëria është marrë sërish si shembull për bondet, të cilat sipas studimit kanë kapur nivele tejet të larta, dhe për shifrat e këmbimit valutor. Vende si Shqipëria me këmbime valutore fleksibël kanë vënë re një rregullim të madh.

Më pas studimi ka prekur edhe kurbën e koronavirusit duke dhënë edhe sugjerime sesi ajo të mbahet në nivele sa më të ulëta, për të “çliruar” më pas ekonominë e vendit.

Studimi sugjeron që kurba mund të rrafshohet nëse: kufizohen veprimtaritë (institucionet arsimore, teatrot, fluturimet, baret, restorantet e palestra etj. Megjithatë të gjitha këto masa kanë edhe efekte negative, si psh: vonesa, falimentime, kredi me probleme në sistemin bankar,  ndërprerje në zinxhirin e furnizimit dhe investime të vonuara që do të shkaktojnë ‘tronditje’ të kërkesës.

Lufta kundër COVID-19 fillon si një tronditje e ekonomisë, pasi nuk mund të prodhohet, kompanitë janë të goditura nga kërkesa në rënie, punëtorët që kanë humbur vendin e punës shpenzojnë më pak, firmat e falimentuara nuk do të investojnë më, të gjitha element që do ta bëjnë thuajse të pamundur për të shmangur shokun fillestar të ekonomisë.

Por çdo e keqe ka një të mirë dhe shoku mund të jetë më i butë duke mbrojtur punëtorët, firmat dhe bankat, duke përdorur huatë e vëna në dispozicion pasi e gjithë gjendja është tronditje e furnizimit dhe jo e kërkesës. Qeveritë duhet të ndihmojnë njerëzit dhe firmat që t’i rezistojnë tronditjes. Po sikur vendet e prekura të mos kenë hapësirat fiskale për të përballuar goditjen? Shumë vende janë të dobëta ekonomikisht edhe në periudha të mira  dhe me goditjen e COVID-19, hapësira e tyre fiskale mund të jetë zhdukur plotësisht. Në këto vende të ardhurat nga taksat bien, sidomos në tregëti, turizëm etj. Qeveria në këto vende mund të detyrohet edhe të shkurtojë planet e mëparshme të shpenzimeve duke mbajtur dot ritmin me vende të tjera më të zhvilluara. E thënë ndryshe pa hapësirë ​​fiskale, rrafshimi i kurbës së epidemisë është më i kushtueshëm dhe disa shtete mund të detyrohet që të “zgjedhin” të mos luftojnë virusin me aq shumë dhe me masa të rrepta. Kjo gjë do të shkaktojë një përhapje më të shpejtë, më shumë vdekje për shkak të mundësive të ulëta për t’u trajtuar dhe kalim më të shpejtë të epidemisë, gjithmonë në rastin që virusi nuk rikthehet. Pra shkurt, vendet që nuk kanë hapësirë fiskale duhet të përgatiten për të humbur shumë jetë.

Gjithsesi nuk duhet harruar që Shqipëria nuk ka kushtet optimale për trajtimin e të sëmurëve pasi 33/60% e popullsisë është mbi 50 vjeç. Ndërsa sa i përket kushteve mjekësore, nuk është më e favorizuara pasi ka vëtëm 12 mjekë dhe 29 shtrate për 10 mijë banorë.

ZGJIDHJA MË E MIRË PËR KËTO VENDE

Si mundet vendet e rrezikuara financiarisht të dalin sa më shpejtë nga shtetrrethimi për të vijuar më pas aktivitetin e tyre normal? Përdorni periudhën e izolimit për të testuar sa më shumë personat në karantinë,  izoloni të moshuarit, filloni rihapjen e aktiviteteve në mënyrë graduale. Jepini vetes fleksibilitetin për t’iu përgjigjur ngjarjeve në vend por mos u angazhoni më shumë seç duhet ekonomikisht.

MOS HARRONI! Koha është thelbësore! Duhet të ushtroni presin në vendet e G-7 dhe G-20 për të arritur një zgjidhje të shpejtë financiare përmes FMN, Fed dhe BCE-së. institucionet e tjera janë shumë të vogla dhe nuk iu hyjnë në punë. Bëni ‘gurgule’ të madhe për aftësinë për të testuar dhe për të trajtuar të gjithë të infektuarit. Një gjë tjetër që duhet konsideruar është që të bëjnë të gjitha përpjekjet e mundshme për të shmangur një riinfektim të ri të popullatës. Një tjetër këshillë? Shikoni përreth! Mësoni sa më shumë lidhur me trajtimin, monitorimin dhe politikat që kanë ndjekur vendet që kanë arritur rezultate të mira me luftën ndaj pandemisë. Nëse ka funksionuar për ta, pse jo edhe për ju?!

(K.M/DOSJA.AL)

1 vit nga zgjedhjet e 25 prillit si e shikoni gjendjen e vendit:

View Results

ekonomi ekonomi koronavirusi pasojat e koronavirusit ricardo hausmann koronavirusi pasojat e koronavirusit ricardo hausmann

Sondazh

Poll

Krimi në Bulqizë/ Fqinji: Po hante bukë në banesë kur erdhën dy makina!

Krimi në Bulqizë/ Fqinji: Po hante bukë në banesë kur erdhën dy makina!

Dosja "Gjici"/ Zv.kryetari i bashkisë së Kukësit shkon në SPAK

Newsroom 11 |XAMA: LAJMI I FUNDIT FAKE QË PASHË, ISHTE PËR MUA

Newsroom 11 |XAMA: KËSHILLË QYTETARËVE- MOS LEXONI VETËM NJË BURIM

Newsroom 11 | XAMA: GAZETARËT NUK SHKRUAJNË ME EMËR, KJO S'ËSHTË ETIKE

Xama në Newsroom: Lajmet e rreme përhapin panik! Më akuzuan se kisha marrë para për një shkrim

Muka në Newsroom: Në Shqipëri ka portale gjobaxhie, u bëjnë shantazh njerëzve

Xama në Newsroom: Fake News shpërndahet më shumë në Facebook e Tik Tok! Gazetarët të shkruajnë emrin

Newsroom 11 |Kush prodhon lajme të rreme në Shqipëri

Newsroom 10 |SENJA: NE S'REAGOJMË NDAJ GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 |HAZIZAJ: 'ÇOHU ENVER', PJESË E GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ KEMI MARRËVESHJE PËR TË MBROJTUR 'VIKTIMAT'

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES KA SHKAKTUAR DHE KRIME

Newsroom 10 |GAZETARI: GJUHA E URREJTJES, PJESË E SHOQËRISË

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES, E FRIKSHME NË SHQIPËRI

Vidhnin në banesa duke përdorur çelësa të klonuar, vihet në pranga 1 person,nje tjeter në kërkim

Newsroom 10 |GJUHA E URREJTJES PËRDORET NGA POLITIKA, AMA TË KONTROLLOJË GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: STEREOTIPET NXISIN GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES LUFTOHET ME EDUKIM

Newsroom 10 | Gjuha e urrejtjes në media, si dhe kush e shpërndan?

Ndryshimet në PS/ Gjiknuri: S'është fundi, por fillimi i diçkaje të re.

Inceneratorët/ S’kam dhënë asnjë kontratë pa garë, ato janë publike!

Ndihet 'i shitur' nga Rama? Gjiknuri: Nuk ndjej braktisje, kam komunikim me të prej 20 vitesh

Klosi: Kemi primare reformimin e partisë, PS synon mandatin e katërt

U shkarkua si Sekretar i Përgjithshëm, Gjiknuri: PS edhe kur fiton, refekton!

Digjet shtëpia në Shkodër, në banesë ndodhej një i moshuar, përfundon në spital

Vazhdon përplasja në PD! Basha kërkon mbledhjen e Komisionit të Etikës për të, Bardhi: Shenjë humbje

Vrasja e Jetmirës/ Autori u dënua me 28 vite burg, nëna e viktimës: Duhet dënim përjetë!

Newsroom 9 | Kallanxhi: Threads? S`besoj se do zgjasë shumë

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Mos merrni për bazë asgjë thuhet në rrjet

Newsroom 9 | Gazetarja: po ndodhin vrasje nga tik tok

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Fake News dallohet vetëm po të jemi kritikë

Newsroom 9 | Kallanxhi: Shqiptarët besojnë gjithçka shohin në rrjet

Newsroom 9 | Eksperti i IT, Tomi Kallanxhi: Tik Tok ka "fake news" sepse s'ka censurë

Newsroom 9 | Gazetarja: Shqipëria do kohë të përshtatet me Tik Tok

Newsroom 9| Eksperti i IT: Çdo rrjet është i përkohshëm, duhet të kujdesemi për vlerat

A mund të mbyllet TikTok për Shqipërinë? Flet për Newsroom eksperi i IT

Fëmija mbyllet brenda në shtëpi, nëna e alarmuar njofton zjarrfikësit, NDËRHYRJA nga ballkoni

Newsroom/ Karabolli: Shqipëria do kohë të përshtatet me TikTok, e provuan edhe gazetarët, s’ia dolën

Newsroom 9 |Tik-Tok Kultura, platformë krijimi apo dizinformimi?

Shoqata e Biznesit: Rënia e euros po na falimenton, BSH po fsheh atë që po ndodh!

Vasili në SPAK/ Meta: Asnjë shqetësim me drejtësinë, por afera e inceneratorëve

'Jemi pro protestave'/ Takoi Berishën, Meta: Do bashkëpunojmë për sezonin e ardhshëm parlamentar

Proteste per guroren

Tragjedi në Gramsh! Mbyten në Liqenin e Banjës, polumbarët nxjerrin trupat e babait dhe 2 djemve

“Rama ik” thirrje ne Rogozhine

Veliaj shthur gojën për kandidatin e Rrogozhinës: Ik o bixhozxhi, për sumën tate paske lekë!

VIDEO/ Veliaj shthur gojën për kandidatin e Rrogozhinës: Ik o bixhozxhi, për sumën tate paske lekë!

Newsroom 8 | MJEKU: EDHE UNË BËRA THIRRJE TË FIKEJ TV

Newsroom 8 | FJONA ÇELA: MEDIAT OPOZITARE U DISKRIMINUAN