LIVE UPDATES
Insights

A keni vështirësi të ngriheni nga shtrati në mëngjes? Marcus Aurelius mund të ndihmojë

Vendimet e tij ishin të caktuara jo nga epshi, xhelozia apo lakmia - siç kishte ndodhur për shumë perandorë- por nga kuptimi i tij i thellë i ligjit dhe logjikës. I përmendur shpesh si vetë mishërimi i "mbretit filozof" të Platonit, Marcus Aurelius gjithmonë peshonte opsionet e tij, duke vepruar vetëm kur ndjente se po bënte thirrjen e duhur.

7 Shkurt 2023, 09:55 Nga k.m.
A keni vështirësi të ngriheni nga shtrati në mëngjes?
Marcus Aurelius

Marcus Aurelius Antoninus ishte perandor i Romës nga viti 161 pas Krishtit deri në vdekjen e tij në vitin 180. Ai ishte i fundit në një seri sundimtarësh që historianët tani i referohen si "Pesë Perandorët e Mirë". Ai u zgjodh si trashëgimtar perandorak kur ishte ende fëmijë. I rritur me punën e tij të ardhshme në mendje, Aurelius u hoq nga sistemi i shkollave publike të perandorisë dhe u arsimua në shtëpi nga mësues grekë dhe filozofë stoikë.

Siç ishte menduar, ky arsim i klasit botëror përfundoi duke pasur një ndikim pozitiv mbi mbretërimin e Marcus Aurelius.

Vendimet e tij ishin të caktuara jo nga epshi, xhelozia apo lakmia - siç kishte ndodhur për shumë perandorë- por nga kuptimi i tij i thellë i ligjit dhe logjikës. I përmendur shpesh si vetë mishërimi i "mbretit filozof" të Platonit, Marcus Aurelius gjithmonë peshonte opsionet e tij, duke vepruar vetëm kur ndjente se po bënte thirrjen e duhur.

Pamje të dialogut të brendshëm të perandorit na zbulohen përmes Meditimeve, një ditar që Marcus Aurelius e mbajti gjatë fushatave të tij ushtarake në Evropën Qendrore. Përmbajtja e ditarit - një përmbledhje aforizmash për tema të tilla si shkurtësia e jetës, vetëpranimi dhe marrëdhënia midis arsyes dhe emocionit -, sipas të gjitha gjasave, nuk ishte menduar të botohej kurrë. Në të vërtetë, Marcus Aurelius i shkroi Meditimet jo për të ndriçuar të tjerët, por për të ndihmuar veten të mbante peshën e përgjegjësive të tij perandorake.

Si Marcus Aurelius ashtu edhe Meditimet e tij zënë një rol të rëndësishëm në historinë e stoicizmit. Kjo shkollë e mendimit, e themeluar në Greqinë e lashtë në shekullin e tretë para Krishtit nga Zenoni nga Citiumi (filozof helenist), është shumë e gjallë sot. Me kaq shumë fjalë, stoicizmi - dhe veçanërisht varieteti romak i përfaqësuar nga Marcus Aurelius - ka të bëjë me ndihmën e njerëzve të jetojnë jetë të përmbushura duke maksimizuar emocionet pozitive, duke minimizuar ato negative dhe duke kultivuar një karakter të virtytshëm. Përgjatë Meditimeve, Marcus Aurelius jo vetëm që pyet veten se si mund të jetë një perandor më i mirë, por edhe çfarë do të thotë të jesh një njeri i mirë në përgjithësi.

Marcus Aurelius nuk ishte një person mëngjesi

Sipas Marcus Aurelius, vetë-përmirësimi duhet të fillojë në momentin që zgjoheni. Sigurisht, kjo ishte më e lehtë të thuhej sesa të bëhej. Ai ishte "një buf nate" që shkonte në shtrat në muzg dhe ngrihej në prag të agimit. Për shumicën dërrmuese të romakëve, zgjimi nuk ishte një zgjedhje. Të varfërit duhej të ngriheshin nga shtrati sepse duhej të paraqiteshin në punë.

Klasat e mesme, të cilat nuk ishin pjesë e fuqisë punëtore, duhej të ngriheshin nga shtrati për t'u takuar me klientët e pasur që paguanin për stilin e tyre të jetesës pa punë, dhe klientët e pasur duhej të ngriheshin nga shtrati për t'u takuar me këta të fundit.

Si perandor, Marcus Aurelius ishte pothuajse i vetmi person në perandorinë romake që nuk duhej të bënte asgjë. Shumë nga paraardhësit e tij, duke përfshirë Neronin dhe Kaligulan, kaluan mbretërimin e tyre duke iu shmangur punëve shtetërore, duke u zhveshur nga pronat e tyre dhe duke zbrazur thesaret perandorake. Nëse Marcus Aurelius do të donte ndonjëherë të bënte pushim dhe të vazhdonte të flinte, askush nuk do të kishte qenë në gjendje ta ndalonte atë që ta bënte këtë.

Megjithatë, perandori nuk mori asnjë ditë pushim. Sado i lodhur të ishte, ai ngrihej gjithmonë nga shtrati. Në Meditimet, ai zbulon se si arriti të motivonte veten: Në agim, kur e keni të vështirë të ngriheni nga shtrati, thuajini vetes: “Duhet të shkoj në punë – si qenie njerëzore. Për çfarë duhet të ankohem, nëse do të bëj atë për të cilën kam lindur - gjërat për të cilat jam sjellë në botë? Apo për këtë jam krijuar? Të grumbullohesh nën batanije dhe të qëndrosh ngrohtë?

Nëse impulset e tij më të këqija refuzonin të dëgjonin arsyen, Marcus Aurelius do të përgjigjej: Pra, keni lindur për t'u ndjerë "mirë"? Në vend që të bëni gjëra dhe t'i përjetoni ato? A nuk i shihni bimët, zogjtë, milingonat, merimangat dhe bletët që bëjnë detyrat e tyre individuale, duke vënë botën në rregull, sa më mirë që munden? Dhe nuk jeni të gatshëm të bëni punën tuaj si qenie njerëzore? Pse nuk po vraponi për të bërë atë që kërkon natyra juaj?

Si të bëheni të pamposhtur

Për Marcus Aurelius-in, zgjimi herët ishte më shumë mundësi për të shfrytëzuar sa më shumë ditën. Duke e detyruar veten të ngrihesh nga shtrati edhe kur nuk dëshironte, po e jetonte jetën ashtu siç duhet të jetohet, ashtu siç synonte natyra. Në këtë kuptim, komentet e tij mbi rutinën e tij të mëngjesit çojnë në një diskutim shumë më të gjerë rreth virtytit, i cili në Meditimet përkufizohet si ndjekja e cilësive të tilla si mençuria, guximi, drejtësia dhe vetëpërmbajtja.

Marcus Aurelius, duhet theksuar, e përkufizon virtytin në të njëjtën mënyrë si Sokrati në dialogët e Platonit. Kjo nuk duhet të jetë aq e papritur, pasi perandori shpreh vazhdimisht admirimin e tij për mendimtarin.

"Aleksandri, Jul Cezari dhe Pompei? Çfarë janë ata në krahasim me Diogenin, Heraklitin dhe Sokratin?,"- shkruan ai në Meditimet.

Ashtu si Sokrati, Marcus Aurelius beson se e keqja është një formë e injorancës dhe se një besim i palëkundur te arsyeja mund t'i mbajë të dyja larg. Ashtu si Sokrati, edhe perandori beson se ushtrimi i vetëkontrollit çon drejt lirisë dhe lumturisë.

Për shkak se dëshirat trupore nuk mund të plotësohen kurrë përgjithmonë, njerëzit duhet të praktikojnë moderimin dhe jo teprimin. Marcus Aurelius i kthehet dialogut platonik: Ajo që është regjistruar për Sokratin do t'i përshtatej saktësisht atij: ai mund të ishte po aq i përmbajtur ose të shijonte atë që shumë janë shumë të dobët për t'u përmbajtur. Të jesh i fortë, të durosh dhe në të dyja rastet të jesh i matur i përket njeriut me shpirt të përsosur dhe të pathyeshëm. Ky shpirt i përsosur dhe i pathyeshëm është shpërblimi përfundimtar për ata që bëjnë jetë të virtytshme, sepse i bën ata të paprekshëm ndaj dhimbjes, vuajtjes, shqetësimit dhe emocioneve të tjera të tilla negative që filozofia stoike kërkon t'i anulojë. Me kusht që të bëni punën tuaj të duhur duhet të jeni indiferent nëse keni të ftohtë apo të ngrohtë, nëse jeni të përgjumur apo me gjumë të mjaftueshëm, nëse raporti juaj është i keq apo i mirë.

Shpirti i pamposhtur i perandorit e lejoi atë të duronte vështirësitë dhe të kapërcente sfidat që do të kishin shtypur njerëzit më pak të virtytshëm. Duke pranuar indiferencën e natyrës dhe të historisë, mbreti filozof i Romës e mbajti veten të qetë ndërsa hidhej nga një fushatë ushtarake në tjetrën, u përball me tradhtitë e miqve të ngushtë dhe përpunoi vdekjet e të dashurve të tij.

Si rezultat, ai nuk mbahet mend vetëm si një perandor i madh, por edhe si një njeri i mirë.

Marrë dhe përkthyer nga Big Think

marcus aurelius

Sondazh

Poll
Insights 27 Janar 2023, 11:01 Meri Lika

Të bësh detyrën është virtyt!

Meri Lika Gjyqtari Florjan Kalaja, deri dje, nuk më njihte mua dhe as nënën time, por edhe pse nuk na njihte, ai në familjen tonë ...

Insights 26 Janar 2023, 12:24 Agim Xhafka

Dëbora e parë si dashuria e parë

Korça Dëbora e parë si dashuria e parë. Ngazëllim, marrje fryme, rrahje zemre, ëndërrim, fluturim, bekim. Korça...

Del VIDEOJA, Elia godet Princ Lekën: Familja ime të ka mbajtur me bukë

Del VIDEOJA, Elia godet Princ Lekën: Familja ime të ka mbajtur me bukë

VIDEO/ Noka i jep Spiropalit pankartën, Ministrja ofrohet ta mbaj para fytyrës

Publikohen pamjet nga brenda bazës ajrore të Kuçovës, Komandanti: E gatshme për stërvitjen e trupave

Tempulli 2/ Me kanabis gati për shitje dhe shuma parash, arrestohen 4 të rinj në Tiranë

Dalin pamjet nga kasollja ku u vra 50-vjeçari në Durrës

Kontrabandonin ilaçe dhe telefona, arrestohen dy persona në Tiranë, sekuestrohen 47 iPhone

I vunë flakën eskavatorit me vlerë 150 mijë euro, arrestohen 2 autorët e ngjarjes

Reshjet e shiut dhe borës në vend, policia: Moderoni shpejtësinë e mos kryeni parakalime të gabuara

Kampioni Alvin Karaqi mes lotësh: Për besë u ndjeva si Gjergj Kastrioti kur mora flamurin

'Dokumentar horror'/ Berisha publikon pamjet: Do ju paraqes terrorin që Bajrajt ushtruan më 14 maj

Krimi në Bulqizë/ Fqinji: Po hante bukë në banesë kur erdhën dy makina!

Dosja "Gjici"/ Zv.kryetari i bashkisë së Kukësit shkon në SPAK

Newsroom 11 |XAMA: LAJMI I FUNDIT FAKE QË PASHË, ISHTE PËR MUA

Newsroom 11 |XAMA: KËSHILLË QYTETARËVE- MOS LEXONI VETËM NJË BURIM

Newsroom 11 | XAMA: GAZETARËT NUK SHKRUAJNË ME EMËR, KJO S'ËSHTË ETIKE

Xama në Newsroom: Lajmet e rreme përhapin panik! Më akuzuan se kisha marrë para për një shkrim

Muka në Newsroom: Në Shqipëri ka portale gjobaxhie, u bëjnë shantazh njerëzve

Xama në Newsroom: Fake News shpërndahet më shumë në Facebook e Tik Tok! Gazetarët të shkruajnë emrin

Newsroom 11 |Kush prodhon lajme të rreme në Shqipëri

Newsroom 10 |SENJA: NE S'REAGOJMË NDAJ GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 |HAZIZAJ: 'ÇOHU ENVER', PJESË E GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ KEMI MARRËVESHJE PËR TË MBROJTUR 'VIKTIMAT'

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES KA SHKAKTUAR DHE KRIME

Newsroom 10 |GAZETARI: GJUHA E URREJTJES, PJESË E SHOQËRISË

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES, E FRIKSHME NË SHQIPËRI

Vidhnin në banesa duke përdorur çelësa të klonuar, vihet në pranga 1 person,nje tjeter në kërkim

Newsroom 10 |GJUHA E URREJTJES PËRDORET NGA POLITIKA, AMA TË KONTROLLOJË GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: STEREOTIPET NXISIN GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES LUFTOHET ME EDUKIM

Newsroom 10 | Gjuha e urrejtjes në media, si dhe kush e shpërndan?

Ndryshimet në PS/ Gjiknuri: S'është fundi, por fillimi i diçkaje të re.

Inceneratorët/ S’kam dhënë asnjë kontratë pa garë, ato janë publike!

Ndihet 'i shitur' nga Rama? Gjiknuri: Nuk ndjej braktisje, kam komunikim me të prej 20 vitesh

Klosi: Kemi primare reformimin e partisë, PS synon mandatin e katërt

U shkarkua si Sekretar i Përgjithshëm, Gjiknuri: PS edhe kur fiton, refekton!

Digjet shtëpia në Shkodër, në banesë ndodhej një i moshuar, përfundon në spital

Vazhdon përplasja në PD! Basha kërkon mbledhjen e Komisionit të Etikës për të, Bardhi: Shenjë humbje

Vrasja e Jetmirës/ Autori u dënua me 28 vite burg, nëna e viktimës: Duhet dënim përjetë!

Newsroom 9 | Kallanxhi: Threads? S`besoj se do zgjasë shumë

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Mos merrni për bazë asgjë thuhet në rrjet

Newsroom 9 | Gazetarja: po ndodhin vrasje nga tik tok

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Fake News dallohet vetëm po të jemi kritikë

Newsroom 9 | Kallanxhi: Shqiptarët besojnë gjithçka shohin në rrjet

Newsroom 9 | Eksperti i IT, Tomi Kallanxhi: Tik Tok ka "fake news" sepse s'ka censurë

Newsroom 9 | Gazetarja: Shqipëria do kohë të përshtatet me Tik Tok

Newsroom 9| Eksperti i IT: Çdo rrjet është i përkohshëm, duhet të kujdesemi për vlerat

A mund të mbyllet TikTok për Shqipërinë? Flet për Newsroom eksperi i IT

Fëmija mbyllet brenda në shtëpi, nëna e alarmuar njofton zjarrfikësit, NDËRHYRJA nga ballkoni

Newsroom/ Karabolli: Shqipëria do kohë të përshtatet me TikTok, e provuan edhe gazetarët, s’ia dolën

Newsroom 9 |Tik-Tok Kultura, platformë krijimi apo dizinformimi?