Akuzohen për masakrën e Dobraçit, kush janë Izmir Sakica dhe Samuel Troshani, në kërkim për disa ngjarje kr...
66 viktima në Turqi/ "Kanë vdekur para syve tanë," zbardhen dëshmitë tronditëse për zjarrin në hotel: Dy...
"A do paraqiteshit në SPAK nëse merrni fletëthirrje për 21 Janarin"? Berisha: Mbështes çdo lloj hetimi të k...
14 vite nga protesta e 21 janarit, Rama: Drejtësia vonon po nuk harron, fëmijët e dëshmorëve po bëhen prindër...
Vendimet e tij ishin të caktuara jo nga epshi, xhelozia apo lakmia - siç kishte ndodhur për shumë perandorë- por nga kuptimi i tij i thellë i ligjit dhe logjikës. I përmendur shpesh si vetë mishërimi i "mbretit filozof" të Platonit, Marcus Aurelius gjithmonë peshonte opsionet e tij, duke vepruar vetëm kur ndjente se po bënte thirrjen e duhur.
Marcus Aurelius Antoninus ishte perandor i Romës nga viti 161 pas Krishtit deri në vdekjen e tij në vitin 180. Ai ishte i fundit në një seri sundimtarësh që historianët tani i referohen si "Pesë Perandorët e Mirë". Ai u zgjodh si trashëgimtar perandorak kur ishte ende fëmijë. I rritur me punën e tij të ardhshme në mendje, Aurelius u hoq nga sistemi i shkollave publike të perandorisë dhe u arsimua në shtëpi nga mësues grekë dhe filozofë stoikë.
Siç ishte menduar, ky arsim i klasit botëror përfundoi duke pasur një ndikim pozitiv mbi mbretërimin e Marcus Aurelius.
Vendimet e tij ishin të caktuara jo nga epshi, xhelozia apo lakmia - siç kishte ndodhur për shumë perandorë- por nga kuptimi i tij i thellë i ligjit dhe logjikës. I përmendur shpesh si vetë mishërimi i "mbretit filozof" të Platonit, Marcus Aurelius gjithmonë peshonte opsionet e tij, duke vepruar vetëm kur ndjente se po bënte thirrjen e duhur.
Pamje të dialogut të brendshëm të perandorit na zbulohen përmes Meditimeve, një ditar që Marcus Aurelius e mbajti gjatë fushatave të tij ushtarake në Evropën Qendrore. Përmbajtja e ditarit - një përmbledhje aforizmash për tema të tilla si shkurtësia e jetës, vetëpranimi dhe marrëdhënia midis arsyes dhe emocionit -, sipas të gjitha gjasave, nuk ishte menduar të botohej kurrë. Në të vërtetë, Marcus Aurelius i shkroi Meditimet jo për të ndriçuar të tjerët, por për të ndihmuar veten të mbante peshën e përgjegjësive të tij perandorake.
Si Marcus Aurelius ashtu edhe Meditimet e tij zënë një rol të rëndësishëm në historinë e stoicizmit. Kjo shkollë e mendimit, e themeluar në Greqinë e lashtë në shekullin e tretë para Krishtit nga Zenoni nga Citiumi (filozof helenist), është shumë e gjallë sot. Me kaq shumë fjalë, stoicizmi - dhe veçanërisht varieteti romak i përfaqësuar nga Marcus Aurelius - ka të bëjë me ndihmën e njerëzve të jetojnë jetë të përmbushura duke maksimizuar emocionet pozitive, duke minimizuar ato negative dhe duke kultivuar një karakter të virtytshëm. Përgjatë Meditimeve, Marcus Aurelius jo vetëm që pyet veten se si mund të jetë një perandor më i mirë, por edhe çfarë do të thotë të jesh një njeri i mirë në përgjithësi.
Marcus Aurelius nuk ishte një person mëngjesi
Sipas Marcus Aurelius, vetë-përmirësimi duhet të fillojë në momentin që zgjoheni. Sigurisht, kjo ishte më e lehtë të thuhej sesa të bëhej. Ai ishte "një buf nate" që shkonte në shtrat në muzg dhe ngrihej në prag të agimit. Për shumicën dërrmuese të romakëve, zgjimi nuk ishte një zgjedhje. Të varfërit duhej të ngriheshin nga shtrati sepse duhej të paraqiteshin në punë.
Klasat e mesme, të cilat nuk ishin pjesë e fuqisë punëtore, duhej të ngriheshin nga shtrati për t'u takuar me klientët e pasur që paguanin për stilin e tyre të jetesës pa punë, dhe klientët e pasur duhej të ngriheshin nga shtrati për t'u takuar me këta të fundit.
Si perandor, Marcus Aurelius ishte pothuajse i vetmi person në perandorinë romake që nuk duhej të bënte asgjë. Shumë nga paraardhësit e tij, duke përfshirë Neronin dhe Kaligulan, kaluan mbretërimin e tyre duke iu shmangur punëve shtetërore, duke u zhveshur nga pronat e tyre dhe duke zbrazur thesaret perandorake. Nëse Marcus Aurelius do të donte ndonjëherë të bënte pushim dhe të vazhdonte të flinte, askush nuk do të kishte qenë në gjendje ta ndalonte atë që ta bënte këtë.
Megjithatë, perandori nuk mori asnjë ditë pushim. Sado i lodhur të ishte, ai ngrihej gjithmonë nga shtrati. Në Meditimet, ai zbulon se si arriti të motivonte veten: Në agim, kur e keni të vështirë të ngriheni nga shtrati, thuajini vetes: “Duhet të shkoj në punë – si qenie njerëzore. Për çfarë duhet të ankohem, nëse do të bëj atë për të cilën kam lindur - gjërat për të cilat jam sjellë në botë? Apo për këtë jam krijuar? Të grumbullohesh nën batanije dhe të qëndrosh ngrohtë?
Nëse impulset e tij më të këqija refuzonin të dëgjonin arsyen, Marcus Aurelius do të përgjigjej: Pra, keni lindur për t'u ndjerë "mirë"? Në vend që të bëni gjëra dhe t'i përjetoni ato? A nuk i shihni bimët, zogjtë, milingonat, merimangat dhe bletët që bëjnë detyrat e tyre individuale, duke vënë botën në rregull, sa më mirë që munden? Dhe nuk jeni të gatshëm të bëni punën tuaj si qenie njerëzore? Pse nuk po vraponi për të bërë atë që kërkon natyra juaj?
Si të bëheni të pamposhtur
Për Marcus Aurelius-in, zgjimi herët ishte më shumë mundësi për të shfrytëzuar sa më shumë ditën. Duke e detyruar veten të ngrihesh nga shtrati edhe kur nuk dëshironte, po e jetonte jetën ashtu siç duhet të jetohet, ashtu siç synonte natyra. Në këtë kuptim, komentet e tij mbi rutinën e tij të mëngjesit çojnë në një diskutim shumë më të gjerë rreth virtytit, i cili në Meditimet përkufizohet si ndjekja e cilësive të tilla si mençuria, guximi, drejtësia dhe vetëpërmbajtja.
Marcus Aurelius, duhet theksuar, e përkufizon virtytin në të njëjtën mënyrë si Sokrati në dialogët e Platonit. Kjo nuk duhet të jetë aq e papritur, pasi perandori shpreh vazhdimisht admirimin e tij për mendimtarin.
"Aleksandri, Jul Cezari dhe Pompei? Çfarë janë ata në krahasim me Diogenin, Heraklitin dhe Sokratin?,"- shkruan ai në Meditimet.
Ashtu si Sokrati, Marcus Aurelius beson se e keqja është një formë e injorancës dhe se një besim i palëkundur te arsyeja mund t'i mbajë të dyja larg. Ashtu si Sokrati, edhe perandori beson se ushtrimi i vetëkontrollit çon drejt lirisë dhe lumturisë.
Për shkak se dëshirat trupore nuk mund të plotësohen kurrë përgjithmonë, njerëzit duhet të praktikojnë moderimin dhe jo teprimin. Marcus Aurelius i kthehet dialogut platonik: Ajo që është regjistruar për Sokratin do t'i përshtatej saktësisht atij: ai mund të ishte po aq i përmbajtur ose të shijonte atë që shumë janë shumë të dobët për t'u përmbajtur. Të jesh i fortë, të durosh dhe në të dyja rastet të jesh i matur i përket njeriut me shpirt të përsosur dhe të pathyeshëm. Ky shpirt i përsosur dhe i pathyeshëm është shpërblimi përfundimtar për ata që bëjnë jetë të virtytshme, sepse i bën ata të paprekshëm ndaj dhimbjes, vuajtjes, shqetësimit dhe emocioneve të tjera të tilla negative që filozofia stoike kërkon t'i anulojë. Me kusht që të bëni punën tuaj të duhur duhet të jeni indiferent nëse keni të ftohtë apo të ngrohtë, nëse jeni të përgjumur apo me gjumë të mjaftueshëm, nëse raporti juaj është i keq apo i mirë.
Shpirti i pamposhtur i perandorit e lejoi atë të duronte vështirësitë dhe të kapërcente sfidat që do të kishin shtypur njerëzit më pak të virtytshëm. Duke pranuar indiferencën e natyrës dhe të historisë, mbreti filozof i Romës e mbajti veten të qetë ndërsa hidhej nga një fushatë ushtarake në tjetrën, u përball me tradhtitë e miqve të ngushtë dhe përpunoi vdekjet e të dashurve të tij.
Si rezultat, ai nuk mbahet mend vetëm si një perandor i madh, por edhe si një njeri i mirë.
Marrë dhe përkthyer nga Big Think
Gjuetari i balonave Ndoqa gjykimin kundër një vajze të re, e cila për të shpëtuar një qytetar të demtuar nga nj&eum...
Nedin Vlora dhe Ben Blushi NEDIN VLORA, NIPI I ISMAIL QEMALIT Meqë sot jam në një takim në Vlorë për të prezantuar lib...
Edi Rama dhe Charles McGonigal Shqipëria vlerësohet e dyta në Europën Kontinentale sa i takon vendburimeve të naftës mbi tok&...
Foto ilustruese “Të çmendur, ejani në vete, ndaloni masakrat tuaja të përgjakshme. Ajo që po bëni nuk ësht...
Ervis Iljazaj Ervis Iljazaj Sulmet kibernetike ndaj qeverisë shqiptare të kohëve të fundit , të cilat vijnë nga drejtime dhe...
Progres...por në keqqeverisje Gjetja kryesore e raportit te tranzicionit per Shqiperine kete vit ishte se cilesia e qeverisjes se vendit eshte ne perkeq...
Ismail Kadare ISMAIL KADARE, PASDITEDel shpesh, Ismail, e pyeta.Mundohem të dal sa më shpesh, tha Ismaili.Lexon?Nuk lexoj më asgjë.Po t...
Meri Lika Gjyqtari Florjan Kalaja, deri dje, nuk më njihte mua dhe as nënën time, por edhe pse nuk na njihte, ai në familjen tonë ...
Lindita Çela Drejtuesit e Prokurorisë së Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar dolën sot në nj&e...
Korça Dëbora e parë si dashuria e parë. Ngazëllim, marrje fryme, rrahje zemre, ëndërrim, fluturim, bekim. Korça...
