LIVE UPDATES
Ekonomi

Temperatura mesatare vjetore në rritje, zvogëlohet me 15% sasia e reshjeve

25 Shtator 2021, 05:15 Nga DOSJA
Temperatura mesatare vjetore në rritje, zvogëlohet me 15% sasia e

TIRANË- Instituti i Gjeoshkencave për ndryshimet klimatike

Ndryshimet klimatike kanë prekur Shqipërinë dhe kjo duket qartësisht në disa tregues që monitorohen rregullisht nga autoritetet. Instituti i Gjeoshkencave raporton se temperaturat mesatare vjetore kanë ardhur në rritje në vend dhe po kështu, edhe ato mesatare minimale dhe maksimale. Nga ana tjetër, sasia e reshjeve është zvogëluar me 10-15% teksa intensiteti është rritur. Reshjet e borës gjithashtu janë më të pakta.

IGJEO është institucioni më i rëndësishëm që ka në thelb monitorimin dhe studimin e pasurive klimatike të vendit. Flitet aq shumë për ndryshimet klimatike, por a kanë nisur këto ndryshime të demonstrohen me tregues realë për Shqipërinë sot?

IGJEO (Instituti i Gjeoshkencave) është institucion i rëndësisë së veçantë kombëtare për fushat që mbulon. Në thelb qëndron evidentimi dhe monitorimi i fenomeneve natyrore. Misioni ynë është të kryejmë kërkim shkencor, bazë dhe të aplikuar, në fushat e kërkimit të gjeoshkencave, hidrometeorologjisë, energjive të rinovueshme, administrimit dhe menaxhimit të pasurive ujore, si dhe të mjedisit.

Pjesë përbërëse e strukturës së IGJEO janë dy sallat: Qendra Kombëtare e Parashikimit dhe Monitorimit të Rreziqeve Natyrore, e cila ka si qëllim parashikimin dhe monitorimin kryesisht të përmbytjeve (përmbytjet i ndajmë: të shpejta, urbane dhe përmbytje nga lumenjtë), rrëshqitjeve, erozioni, zjarret në pyje dhe Salla e Monitorimit Sizmik, ku fokusi është në monitorimin e tërmeteve.

Për t’u rikthyer te pyetja juaj, vlen të theksohet se: Klima është pasuri kombëtare. Ndryshimet klimatike është tema më e diskutuar kohët e fundit dhe si në gjithë botën, edhe vendi ynë preket prej tyre. Tashmë është fakt që klima ka ndryshuar. Klima e Shqipërisë nga vrojtimet tona mund të themi se ka ndikime të klimës subtropikale, pra klimë më e ngrohtë.

Dimrat janë më të ngrohtë dhe më të shkurtër, ndërsa stina e verës është më e gjatë dhe me temperatura më të larta. Është shtuar numri i ditëve me temperatura më të larta se 40 gradë Celsius dhe numri i netëve tropikale me temperatura më të larta se 20 gradë Celsius. Tregues të ndryshimeve klimatike janë moti ekstrem, përmbytjet, thatësira, stuhitë, valët e të nxehtit, acari dhe ngricat.

Kur themi ndryshim klimatik, çfarë kemi parasysh? Cilat janë elementet që monitorojmë tregues si temperatura, reshjet?

Klima është rezultantja e të gjitha situatave të motit dhe përbën gjendjen mesatare të atmosferës në një vend të dhënë. Me fjalë të tjera, klima formohet nga tërësia e fenomeneve që duken më shpesh e në mënyrë më konstante në normalen e ecurisë së stinëve.

Deri tani, ndryshimet në klimën globale kanë ndodhur natyrshëm, përgjatë shekujve ose mijëvjeçarëve, për shkak të domethënies kontinentale, cikleve të ndryshme astronomike, ndryshimeve në prodhimin e energjisë diellore dhe aktivitetit vullkanik. Gjatë dekadave të fundit është bërë gjithnjë e më e qartë se veprimtaria njerëzore po ndikon në ndryshimin e përbërjes atmosferike, duke shkaktuar ndryshime klimatike globale.

United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) e përkufizon termin “Ndryshime Klimatike” si një ndryshim të klimës që i atribuohet drejtpërdrejt ose tërthorazi veprimtarisë njerëzore, duke ndryshuar përbërjen e atmosferës globale. Parashikimet e ndryshimeve të ardhshme klimatike po ndodhin tashmë; p.sh., rritja e frekuencës së ndodhjes së ngjarjeve meteorologjike.

Rritja e dioksidit të karbonit në atmosferë po absorbohet nga oqeanet, duke rritur acidifikimin e tyre – dëmtimin e shkëmbinjve të koraleve dhe jetën detare. Zonat që dikur ishin të bardha me borë po tërhiqen tani vetëm në pikat më të larta të botës. Incidentet e motit ekstrem janë në rritje, nga përmbytjet në stuhitë tropikale.

Çështjet e mëtejshme ekologjike janë kërcënimi i dëmtimit të biodiversitetit dhe ndryshimeve të mëdha në peizazhin global. Presioni është në rritje në burimet e ujit dhe ushqimit, pasi ndryshojnë ekosistemet dhe popullsia globale vazhdon të rritet.

Ashtu si me shumicën e problemeve socio-ekonomike në botë, ndryshimi i klimës është një çështje që do të prekë më shumë shtresat në nevojë dhe me probleme ndaj përshtatjeve të menjëhershme. Por askush nuk është imun ndaj ndryshimeve klimatologjike – duke e bërë atë një problem me të vërtetë global.

Efektet e ndryshimeve klimatike nuk janë aksidente të izoluara. Kur merret parasysh problemi i ndryshimeve klimatike, bota duhet të konsiderohet si një sistem i tërë ekologjik. Për të bërë monitorimet e klimës, IGJEO ka rrjetet e sistemeve të monitorimit kombëtar meteorologjik dhe hidrologjik. Vendmatjet meteorologjike dhe hidrologjike janë të shpërndara në të gjithë vendin.

Elementet meteorologjike, të cilat na shërbejnë për monitorimin e klimës, janë disa:

A mund të kemi të dhëna mbi ecurinë e disa treguesve si temperatura mesatare vjetore, temperatura maksimale dhe minimale vjetore apo sasia vjetore e reshjeve. Si ka qenë ecuria e tyre nëpër dekada?

Temperatura mesatare vjetore është rritur, sidomos në 10 vitet e fundit. E njëjta gjë vërehet edhe tek temperaturat minimale dhe maksimale vjetore që kanë tendencë rritje, sidomos në 10 vitet e fundit.

Sasia e reshjeve është zvogëluar me rreth 10-15%, ndërsa intensiteti i reshjeve është shtuar. Kemi sasi më të mëdha reshjesh në një kohë më të shkurtër. Gjithashtu duhet përmendur fakti se kemi më pak reshje në formë bore, edhe në sasi dhe në shpërndarje.

Cilat janë pasojat e ndryshimeve klimatike në ekonominë e një vendi dhe duke pasur parasysh profilin e Shqipërisë, cilët janë sektorët që ju prisni të preken nga këto ndryshime?

Pasojat e ndryshimeve klimatike janë negative në ekonominë e një vendi, nëse nuk merren masa për përshtatjen sa më të shpejtë ndaj këtyre ndryshimeve klimatike. Sektorët që preken më shpejt janë bujqësia, shëndetësia, turizmi, industria, etj.

Si mund të zvogëlohen pasojat e ndryshimeve klimatike, duke qenë se ato nuk varen në vullnetin e vetëm një vendi?

Ndryshimet klimatike paraqesin një nga sfidat kryesore globale të njerëzimit në mbrojtjen e mjedisit. Me qëllim zbutjen dhe përshtatjen ndaj këtyre ndryshimeve, në nivel global janë ndërmarrë veprime dhe janë arritur marrëveshje.

Në vazhdën e këtyre janë edhe Deklarata e Rios (1992) për zbatimin e konceptit për zhvillimin e qëndrueshëm dhe Konventa për Ndryshimet Klimatike, për zvogëlimin e lirimit të gazrave me efektin serë në ajër. Edhe Protokolli Kioto paraqet një hap shumë të rëndësishëm për kufizimin e emisioneve të CO2, CH4, N2O, HFCs – hidroflourokarburet dhe SF6 – heksafloururi i sulfurit.

Marrëveshja e fundit ndërkombëtare për klimën është Marrëveshja e Parisit e arritur në vitin 2015 dhe hyrë në fuqi në 2016. Secili shtet duhet të japë kontributin e vet me uljen e ndotjes, mospërdorimin e plastikës, dhënien përparësi ndaj qyteteve të gjelbra, përdorimin e energjive alternative, etj.

A janë shtuar fenomenet natyrore ekstreme në det apo tokë? Apo konstatimi i tyre më i shpeshtë lidhet me faktin se tashmë, teknologjia dhe rrjetet sociale i bëjnë më të dukshme kur ndodhin?

Shqipëria, nga shtrirja fiziko-gjeografike, është e mbrojtur nga uraganet sepse duke qenë se ne lagemi nga dete të mbyllur nuk rrezikojmë nga fenomene të tilla. Fenomene që ne rrezikojmë nga deti janë erozioni bregdetar dhe përmbytjet nga deti.

Si funksionon IGJEO sot dhe a i ka gjithë kapacitetet e nevojshme teknike dhe njerëzore për të nxjerrë një produkt jo vetëm monitorues, por edhe studimor mbi aspektet që mbulon?

Instituti i Gjeoshkencave është pjesë e Universitetit Politeknik të Tiranës. Nga pikëpamja organizative është hartuar në 4 departamente kryesore; Departamenti i Hidrologjisë, Departamenti i Gjeologjisë, Departamenti i Meteorologjisë dhe Departamenti i Sizmologjisë.

Funksionojmë si njësi kërkimore shkencore, por edhe operative në raste emergjencash nga rreziqet natyrore. Kapacitete teknike dhe njerëzore kemi, por është gjithmonë nevoja për rifreskimin e tyre me prurje të reja. Deri tani, kërkimi shkencor dhe krijimi i databazave tona është bërë në bashkëpunim me partnerët e huaj, në kuadër projektesh ndërkombëtare ose rajonale.

Marrë nga Monitor.al

Iftar dhe politikë, a u prek Muaji i Ramazanit nga politikanët?

View Results

ekonomi ekonomi ndryshimet klimatike ne shqiperi ndryshimet klimatike ne shqiperi

Sondazh

Poll

"Injoranca nuk është argument" Nuk i pëlqeu pyetja, Rama prek në faqe gazetaren Ambrozia Meta

"Injoranca nuk është argument" Nuk i pëlqeu pyetja, Rama prek në faqe gazetaren Ambrozia Meta

Del VIDEOJA, Elia godet Princ Lekën: Familja ime të ka mbajtur me bukë

VIDEO/ Noka i jep Spiropalit pankartën, Ministrja ofrohet ta mbaj para fytyrës

Publikohen pamjet nga brenda bazës ajrore të Kuçovës, Komandanti: E gatshme për stërvitjen e trupave

Tempulli 2/ Me kanabis gati për shitje dhe shuma parash, arrestohen 4 të rinj në Tiranë

Dalin pamjet nga kasollja ku u vra 50-vjeçari në Durrës

Kontrabandonin ilaçe dhe telefona, arrestohen dy persona në Tiranë, sekuestrohen 47 iPhone

I vunë flakën eskavatorit me vlerë 150 mijë euro, arrestohen 2 autorët e ngjarjes

Reshjet e shiut dhe borës në vend, policia: Moderoni shpejtësinë e mos kryeni parakalime të gabuara

Kampioni Alvin Karaqi mes lotësh: Për besë u ndjeva si Gjergj Kastrioti kur mora flamurin

'Dokumentar horror'/ Berisha publikon pamjet: Do ju paraqes terrorin që Bajrajt ushtruan më 14 maj

Krimi në Bulqizë/ Fqinji: Po hante bukë në banesë kur erdhën dy makina!

Dosja "Gjici"/ Zv.kryetari i bashkisë së Kukësit shkon në SPAK

Newsroom 11 |XAMA: LAJMI I FUNDIT FAKE QË PASHË, ISHTE PËR MUA

Newsroom 11 |XAMA: KËSHILLË QYTETARËVE- MOS LEXONI VETËM NJË BURIM

Newsroom 11 | XAMA: GAZETARËT NUK SHKRUAJNË ME EMËR, KJO S'ËSHTË ETIKE

Xama në Newsroom: Lajmet e rreme përhapin panik! Më akuzuan se kisha marrë para për një shkrim

Muka në Newsroom: Në Shqipëri ka portale gjobaxhie, u bëjnë shantazh njerëzve

Xama në Newsroom: Fake News shpërndahet më shumë në Facebook e Tik Tok! Gazetarët të shkruajnë emrin

Newsroom 11 |Kush prodhon lajme të rreme në Shqipëri

Newsroom 10 |SENJA: NE S'REAGOJMË NDAJ GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 |HAZIZAJ: 'ÇOHU ENVER', PJESË E GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ KEMI MARRËVESHJE PËR TË MBROJTUR 'VIKTIMAT'

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES KA SHKAKTUAR DHE KRIME

Newsroom 10 |GAZETARI: GJUHA E URREJTJES, PJESË E SHOQËRISË

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES, E FRIKSHME NË SHQIPËRI

Vidhnin në banesa duke përdorur çelësa të klonuar, vihet në pranga 1 person,nje tjeter në kërkim

Newsroom 10 |GJUHA E URREJTJES PËRDORET NGA POLITIKA, AMA TË KONTROLLOJË GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: STEREOTIPET NXISIN GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES LUFTOHET ME EDUKIM

Newsroom 10 | Gjuha e urrejtjes në media, si dhe kush e shpërndan?

Ndryshimet në PS/ Gjiknuri: S'është fundi, por fillimi i diçkaje të re.

Inceneratorët/ S’kam dhënë asnjë kontratë pa garë, ato janë publike!

Ndihet 'i shitur' nga Rama? Gjiknuri: Nuk ndjej braktisje, kam komunikim me të prej 20 vitesh

Klosi: Kemi primare reformimin e partisë, PS synon mandatin e katërt

U shkarkua si Sekretar i Përgjithshëm, Gjiknuri: PS edhe kur fiton, refekton!

Digjet shtëpia në Shkodër, në banesë ndodhej një i moshuar, përfundon në spital

Vazhdon përplasja në PD! Basha kërkon mbledhjen e Komisionit të Etikës për të, Bardhi: Shenjë humbje

Vrasja e Jetmirës/ Autori u dënua me 28 vite burg, nëna e viktimës: Duhet dënim përjetë!

Newsroom 9 | Kallanxhi: Threads? S`besoj se do zgjasë shumë

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Mos merrni për bazë asgjë thuhet në rrjet

Newsroom 9 | Gazetarja: po ndodhin vrasje nga tik tok

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Fake News dallohet vetëm po të jemi kritikë

Newsroom 9 | Kallanxhi: Shqiptarët besojnë gjithçka shohin në rrjet

Newsroom 9 | Eksperti i IT, Tomi Kallanxhi: Tik Tok ka "fake news" sepse s'ka censurë

Newsroom 9 | Gazetarja: Shqipëria do kohë të përshtatet me Tik Tok

Newsroom 9| Eksperti i IT: Çdo rrjet është i përkohshëm, duhet të kujdesemi për vlerat

A mund të mbyllet TikTok për Shqipërinë? Flet për Newsroom eksperi i IT

Fëmija mbyllet brenda në shtëpi, nëna e alarmuar njofton zjarrfikësit, NDËRHYRJA nga ballkoni

Newsroom/ Karabolli: Shqipëria do kohë të përshtatet me TikTok, e provuan edhe gazetarët, s’ia dolën