LIVE UPDATES
Ekonomi

Përgatituni për ndryshimet klimatike monetare

8 Maj 2022, 10:18 Nga DOSJA
Përgatituni për ndryshimet klimatike monetare

Nga Les Nemethy, CEO Euro-Phoenix Financial Advisors Ltd., ish-bankier në Bankën Botërore

Ne po hyjmë në një epokë të re monetare, të karakterizuar nga inflacioni, normat reale negative të interesit dhe rishfaqja e aseteve “reale”, që me shumë gjasa do të jetë një periudhë afatgjatë. Ndryshimi klimatik monetar (siç e ka quajtur autori dhe gazetari Ron Stoeferle), po ndodh shumë më shpejt se ndryshimi klimatik mjedisor. Skema e mëposhtme nxjerr në pah disa nga këto ndryshime klimatike monetare: Në dekadat e fundit, ka pasur një erë ekonomike jashtëzakonisht pozitive nga globalizimi. Ka pasur prodhim të bollshëm me kosto të ulët pune në Kinë, e cila u bë “fabrika e botës”, duke krijuar një njëanshmëri globale deflacioniste. Ky proces tani po zmbrapset, duke i hapur rrugën inflacionit global.

Në epokën pas Luftës së Dytë Botërore, përqindja e SHBA-së në PBB-në globale, importet, eksportet, etj., ka qenë në një rënie të vazhdueshme, ndërsa tregues të ngjashëm për Kinën janë rritur vazhdimisht, duke e tejkaluar SHBA-në në disa matje. Bota nuk është më njëpolare; Pax Americana nuk mund të merret më si e mirëqenë. Globalizimi duket se është stepur, ndërsa bota po lëviz drejt blloqeve tregtare. Përmendim disa ngjarje të fundit që e reflektojnë këtë: dhjetëra kompani shumëkombëshe u tërhoqën kohët e fundit nga Rusia; tregtia midis Rusisë dhe Kinës po bëhet më e ngushtë;
kërcënimet për sanksione po i nxisin kompanitë kineze (më së fundmi Sinopec) që t’i zhvendosin asetet e tyre nga Perëndimi; prodhuesit e çipave tani po investojnë shumë në prodhimin në SHBA; të gjithë po kërkojnë sigurinë e ushqimit dhe energjisë. Siguria e zinxhirit të furnizimit dhe dyfishimi i zinxhirëve të furnizimit nxisin inflacionin. Ky riorganizim rrit tendencat për grumbullime rezervash, pengesat e ofertës, etj. Megjithëse nuk besoj se do të kemi hiperinflacion (që do të ndodhte nëse çmimet do të rriteshin me 50% në muaj), besoj se do të kemi superinflacion (çmimet do të rriten me 10% në vit).

Që kur Paul Volcker eliminoi inflacionin nga ekonomia amerikane me norma interesi 16% në fillim të viteve 1980, normat nominale të interesit kanë rënë në mënyrë të vazhdueshme gjatë 40 viteve të fundit. Ato arritën “kufirin zero” në shumicën e vendeve të zhvilluara – një pjesë e konsiderueshme e borxhit sovran global kishte norma nominale interesi zero për qind, ose më të ulëta. Kjo prirje është përmbysur në muajt e fundit dhe normat nominale të interesit janë rritur paksa, por rritja e normave ka një kufi (duke pasur parasysh një borxh global prej 360 trilionë dollarësh). Inflacioni ka të ngjarë të mbetet shumë më i lartë se normat e interesit. Sipas mendimit tim, bonot vjetore të thesarit në normën 4-5%, mund të shkaktojnë recesion.

Inflacioni zyrtar mund të mbetet mbi 7% në BE dhe SHBA, duke rrënjosur normat negative të interesit për pjesën më të madhe të dekadës së ardhshme.

Taksimi i fshehur

Normat reale negative të interesit janë një formë e taksimit të fshehur dhe përfaqësojnë të vetmen mënyrë të qëndrueshme politikisht se si shumica e vendeve mund të reduktojnë borxhin real – duke shfrytëzuar inflacionin për ta shlyer atë. Kjo është një katastrofë për çdo kursimtar, zotërues bonosh, pensionist, etj. SHBA pati një periudhë të ngjashme të normave reale negative të interesit në dekadën pas Luftës së Dytë Botërore. Në dekadat e fundit, ka pasur një prirje drejt financiarizimit (rritje shumë më e shpejtë e ekonomisë financiare sesa asaj reale). Për shembull: ka mbi 100 trilionë dollarë në “letra” ari (kontrata të ardhshme, ETF, etj.) dhe vetëm rreth 7 trilionë USD në ar të vërtetë.

Bankat e shufrave të arit dhe të tjera, kanë bërë pasuri nëpërmjet tregtimit të rezervave fraksionale të letrave të arit, por nëse do të kishte kërkesë të lartë për ar, nuk do të kishte mjaftueshëm ar të vërtetë për të mbështetur të gjithë letrat e arit.Ndërsa sot aksionet globale vlerësohen në rreth 115 trilionë dollarë, lavjerrësi mund të anojë përsëri drejt situatës së krizës së vitit 1980, kur aksionet dhe ari ishin në nivele të krahasueshme (secili i kapitalizuar në rreth 2.5 trilion dollarë). Raporti i mallrave ndaj aksioneve është në nivelin më të ulët historik.

Mbajtësit e monedhave Fiat mund të humbasin besimin për shkak të shtypjes së parave (40% e dollarëve amerikanë janë “shtypur” vetëm gjatë dy viteve të fundit); ka tregues të hershëm të një prirjeje ku bankat qendrore dhe investitorët kërkojnë strehim në rezervat reale të vlerës (p.sh. ari dhe mallra të tjera).

Epoka e re monetare

Për ta përmbledhur, ne po hyjmë në një epokë të re monetare, të karakterizuar nga inflacioni, normat reale negative të interesit dhe rishfaqja e aseteve “reale”, që me shumë gjasa do të jetë një periudhë afatgjatë. Mjerisht, po përhapet gjithnjë e më shumë pikëpamja se bankat qendrore po bëhen pjesë e problemit dhe jo e zgjidhjes. Ekonomisti Russell Napier beson se bankat qendrore janë të parëndësishme, sepse metoda kryesore e zgjerimit monetar është përmes garancive të qeverisë për huadhënien bankare.

Eksperti i tregjeve financiare, Mohammed El Erian, beson se Rezerva Federale, pas një sërë gabimesh, e ka humbur kontrollin e axhendës së inflacionit: për shkak të veprimit të vonuar për të përmbajtur inflacionin, tani Rezerva Federale duhet të aktivizojë frenat monetare, duke shkaktuar një recesion të madh, ose të lejojë që inflacioni të rritet përtej kontrollit. Shprehja proverbiale “ulje e butë” po bëhet gjithnjë e më e parealizueshme.

Marrë nga Monitor

Aksidenti i rëndë në Tiranë, si mund të shmangen ngjarje të tilla?

View Results

ekonomi ekonomi ndryshimet monetare ndryshimet monetare

Sondazh

Poll
Ekonomi 8 Maj 2022, 09:41

Ekonomia ilegale e kanabisit

Me qëllim rritjen e punësimit dhe ekonomisë, Kryeministri Edi Rama shpalli së fundmi nismën për legalizimin e kanabisit mjekësor. Por nisma e qeverisë erdhi në ...

VIDEO-VIRALE/ Po fliste në Rrugën e Salës, demokrati 'kapet mat' nga gruaja

VIDEO-VIRALE/ Po fliste në Rrugën e Salës, demokrati 'kapet mat' nga gruaja

"Injoranca nuk është argument" Nuk i pëlqeu pyetja, Rama prek në faqe gazetaren Ambrozia Meta

Del VIDEOJA, Elia godet Princ Lekën: Familja ime të ka mbajtur me bukë

VIDEO/ Noka i jep Spiropalit pankartën, Ministrja ofrohet ta mbaj para fytyrës

Publikohen pamjet nga brenda bazës ajrore të Kuçovës, Komandanti: E gatshme për stërvitjen e trupave

Tempulli 2/ Me kanabis gati për shitje dhe shuma parash, arrestohen 4 të rinj në Tiranë

Dalin pamjet nga kasollja ku u vra 50-vjeçari në Durrës

Kontrabandonin ilaçe dhe telefona, arrestohen dy persona në Tiranë, sekuestrohen 47 iPhone

I vunë flakën eskavatorit me vlerë 150 mijë euro, arrestohen 2 autorët e ngjarjes

Reshjet e shiut dhe borës në vend, policia: Moderoni shpejtësinë e mos kryeni parakalime të gabuara

Kampioni Alvin Karaqi mes lotësh: Për besë u ndjeva si Gjergj Kastrioti kur mora flamurin

'Dokumentar horror'/ Berisha publikon pamjet: Do ju paraqes terrorin që Bajrajt ushtruan më 14 maj

Krimi në Bulqizë/ Fqinji: Po hante bukë në banesë kur erdhën dy makina!

Dosja "Gjici"/ Zv.kryetari i bashkisë së Kukësit shkon në SPAK

Newsroom 11 |XAMA: LAJMI I FUNDIT FAKE QË PASHË, ISHTE PËR MUA

Newsroom 11 |XAMA: KËSHILLË QYTETARËVE- MOS LEXONI VETËM NJË BURIM

Newsroom 11 | XAMA: GAZETARËT NUK SHKRUAJNË ME EMËR, KJO S'ËSHTË ETIKE

Xama në Newsroom: Lajmet e rreme përhapin panik! Më akuzuan se kisha marrë para për një shkrim

Muka në Newsroom: Në Shqipëri ka portale gjobaxhie, u bëjnë shantazh njerëzve

Xama në Newsroom: Fake News shpërndahet më shumë në Facebook e Tik Tok! Gazetarët të shkruajnë emrin

Newsroom 11 |Kush prodhon lajme të rreme në Shqipëri

Newsroom 10 |SENJA: NE S'REAGOJMË NDAJ GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 |HAZIZAJ: 'ÇOHU ENVER', PJESË E GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ KEMI MARRËVESHJE PËR TË MBROJTUR 'VIKTIMAT'

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES KA SHKAKTUAR DHE KRIME

Newsroom 10 |GAZETARI: GJUHA E URREJTJES, PJESË E SHOQËRISË

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES, E FRIKSHME NË SHQIPËRI

Vidhnin në banesa duke përdorur çelësa të klonuar, vihet në pranga 1 person,nje tjeter në kërkim

Newsroom 10 |GJUHA E URREJTJES PËRDORET NGA POLITIKA, AMA TË KONTROLLOJË GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: STEREOTIPET NXISIN GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES LUFTOHET ME EDUKIM

Newsroom 10 | Gjuha e urrejtjes në media, si dhe kush e shpërndan?

Ndryshimet në PS/ Gjiknuri: S'është fundi, por fillimi i diçkaje të re.

Inceneratorët/ S’kam dhënë asnjë kontratë pa garë, ato janë publike!

Ndihet 'i shitur' nga Rama? Gjiknuri: Nuk ndjej braktisje, kam komunikim me të prej 20 vitesh

Klosi: Kemi primare reformimin e partisë, PS synon mandatin e katërt

U shkarkua si Sekretar i Përgjithshëm, Gjiknuri: PS edhe kur fiton, refekton!

Digjet shtëpia në Shkodër, në banesë ndodhej një i moshuar, përfundon në spital

Vazhdon përplasja në PD! Basha kërkon mbledhjen e Komisionit të Etikës për të, Bardhi: Shenjë humbje

Vrasja e Jetmirës/ Autori u dënua me 28 vite burg, nëna e viktimës: Duhet dënim përjetë!

Newsroom 9 | Kallanxhi: Threads? S`besoj se do zgjasë shumë

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Mos merrni për bazë asgjë thuhet në rrjet

Newsroom 9 | Gazetarja: po ndodhin vrasje nga tik tok

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Fake News dallohet vetëm po të jemi kritikë

Newsroom 9 | Kallanxhi: Shqiptarët besojnë gjithçka shohin në rrjet

Newsroom 9 | Eksperti i IT, Tomi Kallanxhi: Tik Tok ka "fake news" sepse s'ka censurë

Newsroom 9 | Gazetarja: Shqipëria do kohë të përshtatet me Tik Tok

Newsroom 9| Eksperti i IT: Çdo rrjet është i përkohshëm, duhet të kujdesemi për vlerat

A mund të mbyllet TikTok për Shqipërinë? Flet për Newsroom eksperi i IT

Fëmija mbyllet brenda në shtëpi, nëna e alarmuar njofton zjarrfikësit, NDËRHYRJA nga ballkoni