LIVE UPDATES
Insights

Klima dhe gjeopolitika, filli i përbashkët që lidh luftërat e sotme

Rusia pushtoi Ukrainën, një luftë që ishte e parashikueshme dhe lehtësisht e shmangshme, po të kishte pasur vërtet një dëshirë serioze për të marrë parasysh nevojat e sigurisë të të gjitha vendeve të përfshira.

30 Nëntor 2023, 08:47 Nga a.d

Klima dhe gjeopolitika, filli i përbashkët që lidh luftërat

Nga Francesco Sylos Labini “Il Fatto Quotidiano”

Duke parë tensionet e mëdha ndërkombëtare, fillimisht në Ukrainë dhe tani në Palestinë, dhe në sfond tensionet e forta midis Kinës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës, lind me të drejtë  pyetja se cili është filli i përbashkët që bashkon krizat e ndryshme, që në pamje të parë nuk duken të lidhura drejtpërdrejt midis tyre.

Rusia pushtoi Ukrainën, një luftë që ishte e parashikueshme dhe lehtësisht e shmangshme, po të kishte pasur vërtet një dëshirë serioze për të marrë parasysh nevojat e sigurisë të të gjitha vendeve të përfshira.

Por Perëndimi ishte shumë i sigurt në vetvete se forca e tij ekonomike do të thyente lehtësisht një vend që shihej si një “shpërndarës i gazit me bomba bërthamore”. Por llogaritjet rezultuan të gabuara, dhe shkatërrimi i gazsjellësit “Nord Stream” (Rrjedha e Veriut) që lidhte Gjermaninë me Rusinë, nuk e dëmtoi ndjeshëm këtë të fundit.

Katastrofa në Gaza përfaqëson shpërthimin vullkanik të një tensioni që është ndezur prej të paktën gjysmë shekulli dhe që në dallim nga kriza e Ukrainës nuk është e qartë se cili është synimi përfundimtar i Izraelit, që duket se ka harruar se qëllimi nuk i justifikon mjetet, dhe se martirizimi i një popullsie vetëm sa do të gjenerojë urrejtje dhe terror të mëtejshëm.

Por të humbur janë edhe terroristët e Hamasit, që kanë arritur ta rikthejnë problemin palestinez në qendër të vëmendjes ndërkombëtare me një kosto ë papërballueshme. Por cila është fija e përbashkët që bashkon krizat e ndryshme?

Sipas të dhënave të reja të sapo publikuara nga NASA, temperatura mesatare në tetor të këtij viti, shënoi një rekord të ri, pas rekordeve të mëhershme për muajt korrik, gusht dhe shtator. Duke analizuar të dhëna të ndryshme, ndër më kryesoret temperaturat e oqeanit, shkencëtarët e klimës kanë arritur  në përfundimin se ne kemi hyrë në një territor të pa eksploruar. 17 nëntori ishte dita e parë që temperaturat mesatare globale i kaluan me 2°C mbi nivelet para-industriale. 18 nëntori ishte e dyta. Një raport i ri i Kombeve të Bashkuara paralajmëron se ngrohja globale prej 2.5-2.9°C, ka të ngjarë të arrihet në të ardhmen e afërt.

Përkundër faktit se gjatë gjysmë shekullit të kaluar shkencëtarët kanë paralajmëruar vazhdimisht se trajektorja në të cilën ndodhemi po çon me shpejtësi në kushte ekstreme klimatike, në fakt asgjë nuk është bërë në të vërtetë për të parandaluar katastrofën që po na afrohet.

Në një kohë që tendencat po zbulojnë rekorde të reja klimatike, është arritur një përparim minimal në luftën kundër ndryshimeve klimatike. Sipas raportit të pestë Kombëtar të Vlerësimit të Klimës, i publikuar më 14 nëntor nga administrata e Shteteve të Bashkuara, katastrofa të mëdha klimatike ndodhin çdo 3 javë.

Asnjë vend nuk është i sigurt nga ngrohja globale, dhe disa komunitete po goditen më shumë

se të tjerët. Ngrohja globale shkakton çdo vit vetëm në SHBA 150 miliardë dollarë dëme të drejtpërdrejta, qoftë nga rritja e nivelit të deteve, valët e të nxehtit, thatësirat apo përmbytjet. Dhe kostot po vazhdojnë që të rriten. Gjatë viteve 2018-2022, Shtetet e Bashkuara përjetuan  

89 katastrofa klimatike, ku secila shkaktoi të paktën 1 miliardë dollarë dëme.

Raporti thekson se derisa të ndalojmë pompimin e gazrave serë në atmosferë, efektet e ndryshimit të klimës do të vazhdojnë të rriten: çdo pjesë e një shkalle të ngrohjes ka rëndësinë e saj. Nga ky këndvështrim, ndryshimi i klimës nuk është vetëm një problem tjetër, por filli i përbashkët i nxitur nga dinamika e fuqisë globale që i lidh me njëra-tjetrën krizat e ndryshme.

Në rast se do të mund të arrihet një marrëveshje në Ukrainë, është më e vështirë të imagjinohet një rrugëdalje nga kriza palestineze në një kohë të arsyeshme. Ndërkohë,  zgjidhja e krizës klimatike duket vërtet përtej imagjinatës sonë, sepse ajo mund të përfshijë vetëm një ndryshim në stilin tonë të jetesës.

Por çfarë është e jona? Ne po jetojmë në një periudhë ndryshimesh të mëdha, ku vendet që deri 20 vite më parë cilësoheshin se ishin kufijtë e varfërisë, po ndryshojnë me shpejtësi ekuilibrin ekonomik të fuqisë.

Kalimi nga bota unipolare në atë shumë-polare, po ndodh para syve tanë: vendet në zhvillim po pyesin pse duhet të jenë ato që të kufizojnë konsumin, duke qenë se emetimet e tyre ndotëse në atmosferë vazhdojnë të mbeten ende shumë nën nivelet e vendeve perëndimore.

Perëndimi është pasuruar në kurrizin e tyre, dhe tani nuk dëshiron të heqë dorë nga pozita e tij dominuese. Prandaj në zemër të konflikteve të sotme qëndrojnë probleme të vjetra gjeopolitike dhe të çekuilibrit të fuqisë, të cilat mund të zgjidhen vetëm kur pranohet se nuk ka asnjë rrugë tjetër përveç zhvillimit të negociatave reale me vendet e tjera, edhe nëse ato nuk janë “demokracitë liberale” që njerëzit i pëlqejnë po aq sa pëlqejnë edhe mediat tona.

klima lufte

Sondazh

Poll
Insights 28 Nëntor 2023, 11:37 a.d

Ja si Kina po i nxit sulmet e Hamasit

Lufta Nga Gordon G. Chang “Newsweek” Një nga strategjitë më cinike të Kinës në luftën e saj në shum&eu...

Insights 25 Nëntor 2023, 12:12 Ben Blushi

A mund të jetë Izraeli anëtar i NATO-së?

Ben Blushi Disa ditë më parë kur Kosova po luante futboll me Izraelin po mendoja se pse Izraeli nuk është antar i NATOs. Izraeli k...

Berisha: Nuk më vjen mirë që Turqia forcon një ushtri që përbën rrezik për rajonin!

Berisha: Nuk më vjen mirë që Turqia forcon një ushtri që përbën rrezik për rajonin!

Berisha: Mosbindjen civile opozita e ka full time! Unë nuk lëkundem nga ky pozicion

Berisha: Ftesa ime për mbarë qytetarët, t’i japim fund kësaj vjedhje që po zhyt shqiptarët në mjerim

Berisha: Rama do vjedhë deri në 90 përqind të buxhetit prej 8 miliardë euro!

Berisha: Buxheti i vitit 2025 do jetë buxheti i vjedhjeve më të mëdha nga narkoqeveritarët

"A ka gjë më të turpshme se kjo?" Berisha: Presidenti i kërkoi mikut turk t’i ndërtojë zyra për vete

Berisha: Thirrja ime për KMSh është të hidhni poshtë përpjekjen e Ramës për përçarjen tuaj

Berisha-Ramës: Nëse guxon dhe prek një qime floku të Gazment Bardhit ose të çdo deputeti

Berisha: Nesër në ora 11:00, të gjithë tek bashkia për të kapur për zverku Erion Veliajn

Berisha: Përshëndes guximtarët e 7 tetorit që po përballen me terrorin policor të Ramës

Xhamia e Namazgjasë , Rama: Kryemyftiu i Tiranës Bilal Teqja do të jetë kujdestari i këtij tempulli

Inagurohet xhamia e Namasgjasë, pritet shiriti nga Erdogan dhe Rama

“Kemi përgjegjësi ndaj myslimanëve”, Erdogan thirrje ndërkombëtarëve nga Tirana: Të kemi një qëndrim

"Xhami ekziston në qendër të civilizimit", Erdogan: Kemi dhënë një shembull me ndërtimin e spitalit

Erdogan: E kemi projektuar si strukturë që në brendësinë e saj mbart vlera që nga lashtësia

Inaugurimi i xhamisë së Namazgjasë, Erdogan: Jam me fat sot që ndodhem në këtë ambient të shenjtë

Inagurohet xhamia e Namasgjasë, Rama: Erdhi dita e çeljes së këtij tempulli

"Unë kisha vërejtje"/ Rama për xhaminë e Namasgjasë: Erdogan do ta inagurojmë bashkë

Rama: Pas kësaj vizite Erdogan niset për në Serbi, por është miku i padiskutueshëm i Kosovës

"Shqipëria është për armëpushim"/ Rama: Hamasi duhet të ndalohet

Turqia i dhuron Shqipërisë dronë kamikazë, Rama: Fuqizojmë industrinë ushtarake

"Ejvallah Erdogan"/ Rama: Marrëveshjet tregtare me Turqinë duhet të arrijmë në 2 miliardë eurove

Lufta në Lindjen e Mesme, Erdogan:Gjenocidi në Gazë është turpi i njerëzimit,Izraeli duhet të ndalet

Erdogan: Xhamia e Namasgjasë është dhuratë e Turqisë për shqiptarët

Erdogan: Me Ramën diskutuam dhe luftën kundër organizatave terroriste FETO

Erdogan: Thelluam bashkëpunimet mes dy vendeve, do ofrojmë mbështetje për Forcat e Armatosura

Qyli/ Duke qeshur me zor, Begaj i lyp Erdoganit një ndërtesë tjetër për vete

Qyli/ Duke qeshur me zor, Begaj i lyp Erdoganit një ndërtesë tjetër për vete

Presidenti turk Erdogan mbërrin në Kryeministri, takim kokë më kokë me Ramën

Presidenti turk Erdogan mbërrin në Presidencë, pritet me ceremoni zyrtare nga Begaj

Mbërrin në aeroportin e Rinasit presidenti turk, Erdogan

Erion Braçe futet në mbledhjen e Komisionit Hetimor,Vokshi i kthehet, deputeti socialist:Hec er dreq

Incident në Komisionin Hetimor të Shëndetësisë, Xhelal Mziu shtyn Milva Ekonomin

Nesër Erdogan zhvillon vizitë zyrtare në Shqipëri, pritet inaugurimi i xhamisë së Namazgjasë

"Nëse doni të bëni rrugaçin…"/ Debate dhe përplasje në Komisionin për Shëndetësinë

Deputetet e opozitës-mazhorancës: Vendosët Gardën te dera mos të futemi brenda

"Te legalizimet duhet shumë fokus", Rama-kryebashkiakëve: Shijaku është bashkia model

"Ka bashki këtu që nuk kanë bërë një projekt dhe nuk kanë çarë kokën", Rama: Po me ça merreni ju

Rama me kritika për kryebashkiakët: Situata me zjarret ka shfaqur dobësi

Pëmbytjet në Vlorë, Rama: Ka ndryshuar formacioni i reshjeve

Protesta e Opozitës, qytetari mbulohet nga flakët

U bllokua në trafik për shkak të protestës së PD, gruaja lind foshnjën në automjet

Njëri prej protestuesve nuk ndihet mirë, shoqërohet nga Bardhi dhe Nallbati

Qytetarët thyejnë stacionin e urbanit dhe mbajtëset e reklamave në Tiranë

Qytetarët në Parlament, Policia i kundërsulmon me gaz lotsjellës

Një fëmijë i lënduar nga gazi lotsjellës i hedhur nga policia te bashkia e Tiranës

Policia u kundërpërgjigjet protestuesve, nis shpërndarjen me ujë

Rriten tensionet/ Pas Selisë së PS-së, protestuesit djegin edhe ministrinë e Brendshme

Protestuesit i hedhin molotov, merr flakë hyrja e selisë së Partisë Socialiste

Demokratët i vënë flakën selisë së PS-së/ Molotovët "djegin" edhe kryemisnitrin Rama