Akuzohet për shpërdorim detyre dhe tjetërsim prone, GJKKO lë në burg ish-kryebashkiakun e Himarës Jorgo Goro
Akuzohet për korrupsion dhe shpërdorim detyre, jepet sot masa e sigurisë për kryebashkiakun Jorgo Goro 26 Mars, 07:37 ...
Akuzohet për korrupsion dhe shpërdorim detyre, jepet sot masa e sigurisë për kryebashkiakun Jorgo Goro 26 Mars, 07:37 ...
Miratohet në Këshillin e Sigurimit rezoluta për armëpushim të menjëhershëm në Gazë, SHBA abstenon ...
Sulmoi me sende të forta efektivin e policisë në Shkodër, identifikohet autori (EMRI) 25 Mars, 17:45 Godit...
"Nuk ka lidhje me zjarrin te urgjenca/ Flet për mediat Ministrja e Shëndetësisë Koçiu pas largimit të Ficos: Nj&...
EUROPË- Lufta e Dytë Botërore dhe periudha e dekolonizimit që e pasoi atë, i dhanë fund dominimit shekullor global të fuqive të mëdha të Europës. Pas vitit 1945, asnjë nga fuqitë globale – Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Sovjetik – nuk ishte europiane, dhe një sërë shtetesh-kombe të reja të pavarura dolën në skenën botërore.
Pas arritjes së fitoreve si në Paqësor ashtu edhe në Europë, vetëm Shtete e Bashkuara ishin aq të forta saqë t’i siguronin Perëndimit akoma mbizotërues një rend politik dhe ekonomik. Amerika siguroi mbrojtje ushtarake dhe mbështetje për bashkëpunimin politik dhe tregtinë e lirë, ndërsa pjesa tjetër e botës perëndimore u përpoq të kapërcente forcat e nacionalizmit dhe proteksionizmit.
Amerika gjithashtu krijoi institucione ndërkombëtare të bazuara në rregulla. Në Europë, ky kuadër multilateral evoluoi përfundimisht në një sistem të ri europian (perëndimor) shtetesh: Bashkimi Europian i sotëm. Pas shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik në Krishtlindjen e vitit 1991, SHBA-ja u bë superfuqia e vetme në botë dhe shumë shpejt u shtri shumë. Momenti njëpolar përfundoi me pushtimin e pakuptimtë të udhëhequr nga SHBA-ja të Irakut në vitin 2003, një vend nga i cili SHBA-ka ka më shumë se një dekadë që përpiqet të largohet.
Por rendi global nuk mund të ekzistojë në një vakum, sepse do të afrohen gjithmonë fuqi të tjera për ta mbushur atë boshllëk. Prandaj, fuqia e re në zhvillim, Kina, po nxiton të tregojë veten në skenën botërore, po ashtu edhe një Rusi e rigjeneruar ushtarakisht, fuqia tjetër kryesore bërthamore në botë pas SHBA-së. Rendi aktual nuk përcaktohet më nga një ose dy superfuqi, por as nuk bazohet në multilateralizëm – apo në ndonjë kuadër tjetër të krijuar për të ekuilibruar interesat konkurruese dhe të përmbajë, parandalojë ose zgjidhë konflikte.
Zgjedhja e presidentit amerikan Donald Trump shënoi fillimin e tërheqjes aktive të Amerikës nga rendi global që ajo ndihmoi të ndërtohej. Nën drejtimin e Trump, SHBA-ja është përpjekur qëllimisht të shkatërrojë institucionet e pas luftës, siç është Organizata Botërore e Tregtisë, ndërkohë që haptazi vë në dyshim aleancat ndërkombëtare të testuara me kohë siç është NATO-ja. Epoka multilaterale Pax Americana e kohës së Luftës së Ftohtë i ka dhënë rrugë kthimit të një bote në të cilën vende individuale pretendojnë interesat e tyre kombëtar në kurriz të fuqive të tjera, më të dobëta. Ndonjëherë kjo përfshin presion ekonomik ose diplomatik; dhe ndonjëherë, si në rastin e veprimeve të Rusisë në Ukrainën lindore, kjo përfshin përdorimin e forcës.
Europa nuk mundet thjesht të shmangë apo shpërfillë efektet e këti ndryshimi të madh. Ndërsa Bashkimi Europian është i fuqishëm në aspektin ekonomik, teknologjik dhe tregtar, ai nuk është një fuqi e madhe në vetvete. Atij i mungon vullneti homogjen politik dhe aftësitë ushtarake që mbështesin fuqinë e mirëfilltë gjeopolitike, dhe ka ardhur në një pikë që i merr për të mirëqena shumë nga vetë traditat e tij. I përbërë nga 27 vende anëtare, Bashkimi Europian është trashëgimia e saktë e rendit multilateral që tani është në rënie.
Kthimi historik nga multilateralizmi i bazuar në rregulla në një sistem të paqëndrueshëm rivalitetesh fuqish të mëdha është në mospërputhje me sfidat e ndryshme globale në rritje, sidomos ndryshimet klimatike. Parandalimi i ngrohjes katastrofike globale kërkon veprim kolektiv nga një komunitet ndërkombëtar që përfshin shumicën dërrmuese të vendeve, jo ringjalljen e një rendi global bazuar në konkurrencën midis shteteve.
Për fat të mirë, BE-ja tashmë mban një pozicion drejtues në lidhje me zbutjen e ndryshimeve klimatike, si në aspektin teknologjik ashtu edhe në atë rregullator. Detyra e Europës tani është që të ruajë dhe zgjerojë këtë drejtim, jo vetëm për të mirën e planetit, por edhe për interesat e veta ekonomike. Në fund të fundit, tërheqja e Amerikës po e detyron Europën me të drejtë të bëhet një fuqi. Përndryshe, ajo do të bëhet thjesht një instrument i varur nga fuqitë e tjera.
Në terma gjeopolitikë, Trampizmi, forcimi i Kinës dhe revizionizmi rus – i cili merr formën e agresionit ushtarak, për shkak të dobësimit të bazës ekonomike të Rusisë – nuk u ka lënë zgjedhje tjetër europianëve, përveçse të ndjekin statusin e fuqisë së madhe. Vala aktuale e risive teknologjik e ka forcuar më tej domoshdoshmëri. Dixhitalizimi, inteligjenca artificiale, të dhënat e mëdha dhe (ndoshta) informatika kuantike do të përcaktojnë se si duket bota e së nesërmes, përfshirë edhe se kush e udhëheq atë.
Në zemër të tij, revolucioni dixhital ka të bëjë me politikën, jo teknologjinë. Liria e individëve dhe e shoqërive të tëra është në rrezik. Në të ardhmen dixhitale, liritë politike që mbështesin civilizimin perëndimor do të varen gjithnjë e më shumë nga çështjet e pronësisë së të dhënave. Të dhënat e firmave europaine do t’i përkasin Silicon Valley apo Kinës, apo do t’i nënshtrohen kontrollit sovran të vetë europianëve? Për mendimin tim, kjo pyetje do të jetë kritike në përcaktimin e kredencialeve të fuqisë së madhe të Europës në vitet dhe dekadat e ardhshme.
Europianët kanë debatuar prej kohësh çështje kushtetuese siç është niveli i dëshiruar i integrimit ose konfederatës (Staatenverbund) për BE-në. Por koha për këto diskutime ka mbaruar, të paktën tani për tani. Sfida tani është ta shndërrojmë Europën në një fuqi të madhe para se ajo të rrëzohet nga forcat më të mëdha teknologjike dhe gjeopolitike.
Europa nuk mund të lejojë të mbetet pas në aspektin teknologjik apo përsa i përket fuqisë gjeopolitike. Ajo ka një përgjegjësi për të udhëhequr pjesën tjetër të botës përsa i takon çështjes së ndryshimeve klimatike, e cila do të kërkojë risi teknologjike, si edhe rregullatore. Shndërrimi në një fuqi të madhe për çështjen e ndryshimeve klimatike duhet të jetë përparësia kryesore e Europës.
BURIMI: Project syndicate.org
1 vit nga zgjedhjet e 25 prillit si e shikoni gjendjen e vendit:
Duke qenë se ditirambet e Tiranës zyrtare për bllokun e ri ekonomiko-politik të udhëhequr nga Serbia po tejkalojnë patetizmin e udhëheqjes së dikurshme komunist...
TIRANË- Zoti drejtor, Para disa ditësh, teksa komentoja një projekt kulle të re që paska aprovuar Bashkia e Tiranës, një mik më tha se një drejtor i saj pa...
SHBA– Trump ka luajtur me anën sensacionale teksa e ka prezantuar draftin si Marrëveshjen e Shekullit. Mirëpo kreu i Autoritetit Palestinez, Mahmoud Abas e quaj...
TIRANË– Instituti i Gjeoshkencave, Energjisë, Ujit dhe Mjedisit ka bërë parashikimin e motit për ditën e sotme në vend.Mësohet se gjatë ditës së sotm...
1.Duhet të ketë qenë thatësirë e madhe dhe ende e padëgjuar lajmesh të mira nga Kosova, që një i këtillë i natyrës komerciale e që ende nuk ka mbërritur të quhe...
Në Bullgari thonin dikur me shaka, se komunizmi ka pesë armiq – kapitalizmin dhe katër stinët. Duket se historia përsëritet. Sfida më e madhe qeverisjes d...
Nuk ndodh shpesh që Gjermania dhe Turqia të jenë të një mendimi. Por shqetësimi për mungesën e stabilitetit në Lindjen e Afërt dhe Afrikën Veriore i bashkon dy ...
ROME- Kryeministri, Edi Rama, do të vizitojë nesër Italinë. Ai do të qëndrojë në Romë, ku në 10:30 do të ketë një takim me homologun e tij italian Conte.Turi i ...
TIRANË– Këto ditë shqiptarët kanë dëgjuar të flitet për gazetën gjermane “Bild”, e cila është një gazetë shumë e rëndësishme, madje është më e rëndës...
Që nga protesta e heshtur e 21 janarit 2011, është viti i 9 që premtohet drejtësi në lapidarët imagjinarë të bulevardit “Dëshmorët e Kombit”. Familjarët që vijn...