LIVE UPDATES
Bota

Vizionar politik dhe luftënxitës? Kush ishte Henry Kissinger, figura kontroverse e politikës së jashtme në historinë amerikane

Për mbështetësit, Henry Kissinger ishte me të vërtetë një gjeni diplomatik që zotëroi artin e të dalluarit të arritjeve politike si askush tjetër. Për kritikët, ai ishte një kriminel lufte. Për shumicën, ai dhe trashëgimia e tij politike ishin diku në mes. 

30 Nëntor 2023, 07:48 Nga a.l
Vizionar politik dhe luftënxitës? Kush ishte Henry Kissinger, figura
Henry Kissinger

SHBA- Henry Kissinger, ish-sekretari amerikan i shtetit dhe këshilltar për sigurinë kombëtare, një nga figurat më me ndikim dhe më kontrovers të politikës së jashtme në historinë amerikane, ka vdekur në moshën 100-vjeçare. Kissinger vdiq të mërkurën (29 nëntor) në shtëpinë e tij në Konektikat, sipas një deklarate nga firma e tij konsulente, Kissinger Associates.

Por kush ishte Henry Kissinger? 

Për mbështetësit, Henry Kissinger ishte një gjeni diplomatik që zotëroi artin e të dalluarit të arritjeve politike si askush tjetër. Për kritikët, ai ishte një kriminel lufte. Për shumicën, ai dhe trashëgimia e tij politike ishin diku në mes. 

I lindur më 27 maj 1923, në Furth, Gjermani, Kissinger, i cili ishte hebre, iku nga persekutimi nazist dhe erdhi në Shtetet e Bashkuara në 1938.

Ai u bë një qytetar i natyralizuar në vitin 1943 para se të shërbente në Luftën e Dytë Botërore dhe më vonë fitoi doktoraturën në Universitetin e Harvardit, ku do të vazhdonte të jepte mësim. Megjithatë, joshja e shërbimit publik e solli atë në punën e qeverisë.

Kissinger filloi të konsultohej me Departamentin e Shtetit dhe Pentagonin për çështjet e sigurisë kombëtare para se të shërbente si këshilltar për sigurinë kombëtare dhe më pas sekretar i shtetit i Nixon. 

Ai ishte sinonim i politikës së jashtme amerikane në vitet 1970. Kissinger mori një çmim Nobel për Paqen për ndihmën në rregullimin e përfundimit të përfshirjes ushtarake të SHBA-së në Luftën e Vietnamit dhe vlerësohet me diplomacinë sekrete që ndihmoi Presidentin Richard Nixon të hapte Kinën komuniste ndaj Shteteve të Bashkuara dhe Perëndimit, e theksuar nga vizita e Nixon në vend në 1972.

Por ai u kritikua nga shumë njerëz për bombardimin e Kamboxhias gjatë Luftës së Vietnamit që çoi në ngritjen e regjimit gjenocidal të Kmerëve të Kuq dhe për mbështetjen e tij për një grusht shteti kundër një qeverie demokratike në Kili.

Në Lindjen e Mesme, Kissinger kreu atë që u bë e njohur si "diplomacia e anijes" për të ndarë forcat izraelite dhe arabe pas pasojave të Luftës së Yom Kipurit të vitit 1973. Qasja e tij detente ndaj marrëdhënieve SHBA-Sovjetike, e cila ndihmoi në zbutjen e tensioneve dhe çoi në disa marrëveshje për kontrollin e armëve, udhëhoqi kryesisht qëndrimin e SHBA-së deri në epokën e Reganit.

Por shumë anëtarë të Kongresit kundërshtuan fshehtësinë e qasjes Nixon-Kissinger ndaj politikës së jashtme dhe aktivistët e të drejtave të njeriut sulmuan atë që ata e panë si neglizhencë të të drejtave të njeriut nga Kissinger në vende të tjera. Asnjë çështje nuk e komplikoi më shumë trashëgiminë e Kissinger-it sesa Lufta e Vietnamit. Kur Nixon mori detyrën në vitin 1969, pasi premtoi një plan "sekret" për t'i dhënë fund luftës, rreth 30,000 amerikanë ishin vrarë në Vietnam.

Pavarësisht përpjekjeve për të zhvendosur më shumë përgjegjësi luftarake te qeveria e Vietnamit të Jugut, përfshirja amerikane vazhdoi gjatë gjithë administratës së Nixon. Kritikët akuzuan Nixon dhe Kissinger për zgjerim të panevojshëm të luftës dhe angazhimi i SHBA përfundoi me rënien e Saigonit në 1975 dhe më shumë se 58,000 amerikanë humbën jetën.

Në një vendim shumë të diskutueshëm, Kissinger ndau Çmimin Nobel të Paqes në vitin 1973 me homologun e tij vietnamez verior Le Duc Tho për marrëveshjet e paqes të Parisit të atij viti; duke përmendur mungesën e paqes aktuale në Vietnam, Tho nuk mund të pranonte se dy anëtarë të komitetit të Nobelit dhanë dorëheqjen në shenjë proteste për çmimin. 

Zemërimi i brendshëm në SHBA për luftën u përqëndrua në bombardimet e Laosit dhe Kamboxhias, ku lëvizja brutale e Kmerëve të Kuq përdori bombardimet amerikane si një mjet rekrutimi përpara se të vinte në pushtet dhe të kryente një nga gjenocidet më të këqija të shekullit të 20-të.

"Për mua, tragjedia e Vietnamit ishin përçarjet që ndodhën në Shtetet e Bashkuara që e bënë të pamundur arritjen e një rezultati që ishte në përputhje me sakrificat që ishin bërë," tha Kissinger për Wolf Blitzer të CNN në 2005 .

Megjithëse epoka e tij si një arkitekt i fuqishëm i politikës së jashtme të SHBA-së u zbeh me rënien e Nixon në mes të skandalit të Watergate, Kissinger vazhdoi të ishte një lëvizës i pavarur, mendimet  mbi diplomacinë e të cilit gjithmonë u dëgjuan dhe u morën parasysh. 

henry kissinger

Sondazh

Poll

"Kujdes me VPN falas, janë shumë e rrezikshme!" Rama: Procedura për mbylljen e TikTok ka përfunduar

"Kujdes me VPN falas, janë shumë e rrezikshme!" Rama: Procedura për mbylljen e TikTok ka përfunduar

Babai i Elsejd Hyses kerkesë Ramës: Duhet një mol ne liqenin e Shkodrës

Edi Rama

“S’ke pasur ku ta kapësh atë shoqen, gjete vendin këtu”, Rama batuta me të riun në Lezhë

“S’ke pasur ku ta kapësh atë shoqen, gjete vendin këtu”, Rama batuta me të riun në Lezhë

Plani ‘ambicioz’ i Ramës: Në fund të vitit 2007 mbyllim negociatat me BE-në

Rama në Lezhë me kandidatët e PS-së, batuta me Manjën: Thonë të tjerët se mos di ndonjë gjë Ulsiu

Konflikti në Kamëz,dy shoferë zihen me sende të forta

Janë paterica të Ramës",Berisha:Ishte i frikshëm vendimi i disa partive që futën familjarët në lista

"Do vendosim arsimtarin në piedestal!", Berisha: Rrogat e mësuesve do shkojnë drejt dyfishimit

Berisha: Tokat e bregut i grabiti mafia, ne do ia nxjerrim nga kthetrat dhe do ua kthejmë banorëve

Berisha tregon politikanët që e kanë frymëzuar: Trump kur guxoi të thotë se armiku më i rrezikshëm

Berisha fton emigrantët për të votuar:Kush ka probleme, të drejtohet tek faqja e PD "Diaspora Voton"

Berisha: Mbështetje financiare për investime, strehim dhe garanci për punësimin e tyre

Berisha: Interesi më madhor kombëtar i PD është integrimi i Shqipërisë në BE bazuar në reforma

Berisha: Do vendoset minimumi jetik që asnjë shqiptar që mos marrë më pak se 200 euro në muaj

Berisha: Shqipëria Madhështore do jetë Shqipëria që nuk do njohë varfëri ekstreme

Berisha: Duam që Shqipëria të jetë vendi i ëndrrave të ditës të rinisë shqiptare!

Rama: Brezi i ri duhet të kuptojë se politika nuk është e keqja

Rama: Nuk është mirë të shohësh njerëz që i njeh prej kohësh të vihen në hetim

Rama: Që nga dalja prej diktaturës, për herë të parë shohim mundësi reale për tu bashkuar me BE

Rama

Mbyllja e TikTok/ Rama: Prindërit më shihnin si mundësi që t’i shpëtoja fëmijët nga ajo mortje!

"Gjeli detit ngeli pa parti!" Rama:Ndërtoi Dash Sula forcë politike në Peqin,shkuan ia prishën natën

Rama vijon komentet për drejtësinë: Nuk kishte shpatë në dorë Altini, e kishte pushteti politik

Rama për procesin e integrimit: Patronazhistët e PS nuk janë asgjë para atyre të BE-së

"Fusin baballarët dhe tezet në lista"/Rama vijon ironitë:Në11Maj populli do i jap një mesazh kënetës

Zgjedhjet e 11 Majit/ Rama: Tani është mundësia për të bërë histori! Na është hapur dritarja e BE-së

Ramës nuk i del e keqja me opozitën: PS është shanci i fundit për të dalë nga këneta!

Zgjedhjet e 11 Majit/ Rama: Mandati më i fortë për PS-në! Qielli do të jetë kufiri i fitores!

Liria individuale e shqiptarëve është e kërcënuar/Rama:Anëtarësimi në BE proces jetik për Shqipërinë

"Rama çoi Pojen te qelia e Veliajt"/ Berisha: Kamerat do të tregojnë shumë gjëra...

Përgjimet e Veliajt/ Berisha: Redaktori është Rama, natën i ndërsen kundër Skapit, ditën i mbron

"Kishe pyt ku është Luli"/Rama ironizon Bashën:Na thave sytë o zotni! Jam tremb se ti do fitosh prap

Përgjimet e Veliajt/ Berisha: Ulsiu e futi në kurth! I vendosi çimka në të gjitha anët...

Përgjimet e Veliajt/ Berisha: Ulsiu e futi në kurth! I vendosi çimka në të gjitha anët...

Berisha publikon përgjimet e ministrit Balla: Ja si i bën pazare Suel Çela me dosjet e SPAK-ut

Listat e PS-së/ Rama: Kemi një skuadër që përfshin të gjitha moshat!

Protestuesi Ramës: Mund të mbyllësh TikTokun por do marrësh Noc Rrokun

Protestuesi Ramës: Mund të mbyllësh TikTokun por do marrësh Noc Rrokun

Mbyllja e TikTok/ I riu nga protesta: Shqipëria e sëmurë ka nevojë për një doktor dhe jo një artist

“Grekët i vunë flakën Athinës, serbët e shqyen Beogradin”/ Mehdi Malkaj: Po ne, dele jemi?

"Mu bë një padrejtësi në zyrat e NATO-s!" Romina:E kam nisur duke aspiruar për t'u bërë violiniste

"Je bërë edhe meme!" Muzhaqi për nisjen e karrierës në PS: Kur mora telefonatën u impresionova

Rama: Kush e do pasaportën e BE-së të na japë mandatin

Thirrja e Berishës: Asnjë votë për patericat e Ramës

Berisha: Dita e Verës i gjen shqiptarët më optimist se kurrë në ndryshimin e madh të 11 majit

"Vura dy verore, për Shqipërinë dhe BE-në", Marta Kos në Elbasan: Ende shumë punë dhe reforma

"Vura dy verore, për Shqipërinë dhe BE-në", Marta Kos në Elbasan: Ende shumë punë dhe reforma

Largimi i Dashnor Sulës/ "Midis betejës në sheshin e burrave zgjodhi Tikun", Berisha: Bëri gabim