"Me Lulin kur e keni lënë për foto?", Rama i përgjigjet komentuesit: Fizikisht nuk puqemi por zemrën e kemi të lid...
Njohu pavarësinë e Kosovës, Kurti zhvillon bisedë telefonike me presidentin e Kenias: I bëra një ftesë pë...
Bisedat në Signal/ Trump dhe zyrtarët thanë se gazetari gënjen, Goldberg poston artikullin e ri: Njerëzit duhet t'i sho...
"Nesër shpalosim programin Shqipëria 2030", Rama: Nuk jemi si ata që premtojnë pensione 500 euro dhe naftën 5 cent dhe ...
Nga Ola Xama
Shtrembërimi i tregut dhe populizmi
Historia e njerëzimit ka njohur deri më sot 3 parime që janë zgjedhur për mënyrën se si funksionon një treg: – Parimi i tregtisë së lirë –ku çdo gjë çmimi, cilësia, sasia, lloji i produktit, vendoset nga kërkesa, oferta dhe konkurrenca e lirë; – Parimi i ekonomisë shtet ose proletariatit – ku është qeveria (në teori populli) që cakton sa do të prodhohet, sa është çmimi, ku dhe kujt do t’i shitet dhe se çfarë duhet të tregtohet apo jo. Në këtë rast shteti ka rol të plotë kontrollues në të gjithë ekonominë e një vendi (ky sistem është zhvilluar me disa tipare të ndryshme dhe gjatë periudhave jo- komuniste në sistemet e monarkive absolute); – Dhe parimi i ekonomisë moderne – e nisur nga Kalvin, Kejns e Fridman, këto teori kanë marrë doktrinën liberale duke e përshtatur me filozofinë së shtetit minimal. Shteti lejon tregun e lirë pa ndërhyrje, por garanton që të mos ketë deformime të konkurrencës. Forcat politike më pas vendosin në program modelin ekonomik që do të qeverisin: kontroll më i lartë i shtetit nga të majtët, apo mbikëqyrje më e ulët për të djathtët, por të dyja palët në thelb ruajnë në mënyrë rigoroze një parim: konkurrencën e lirë.
Vetëm Shqipëria ka arritur që të krijojë një parim të ri ekonomik të quajtur “mishmash”. E udhëhequr nga interesat, klientelizmi dhe ndonjëherë populizmi, qeveria njëherë vendos të ndërhyjë në treg dhe njëherë zgjedh t’a lerë “të lirë”.
– Nëse Autoriteti i Konkurrencës i la detyrë në vitin 2015 qeverisë që të monitorojë çmimet e karburanteve me qëllim bërjen e transparencës për mënyrën e vendosjes së tyre, qeveria e ngriti këtë njësi në kulmin e krizës së çmimeve, por jo për të bërë transparencë, por për t’u mbyllur në një dhomë me grosistët dhe për të vendosur çmimin për të gjithë pikat e karburanteve. Pra nuk ka rëndësi sa punonjës ka një pikë, sa kushton qiraja, sa volume shitje ka, dhe nëse fitojnë më shumë ata që dominojnë importet, rëndësi ka populizmi tani që nisën protestat.
– Minimumi jetik që ka vendosur Avokati i Popullit dhe që pranon qeveria është 140 euro në muaj ose 17 mijë e 500 lekë të rinj, por pensioni minimal është 7 mijë lekë, ndihma ekonomike 11 mijë lekë dhe pagesa e papunësisë 15 mijë lekë.
– Edhe pse minimumi jetik është 17 mijë e 500 lekë në muaj, paga minimale vendoset të jetë 32 mijë lekë. Këtu përveç populizmit, përfiton dhe buxheti sepse vetëm nga rritja e fundit arkëtohen 8 milion USD më shumë.
– Indeksimi i inflacionit për pensionet bëhet me inflacionin e një viti më parë, nuk ka rëndësi se sa janë rritur realisht çmimet. Këtu fiton prapë populizmi dhe buxheti.
– Kur vjen puna për të ngrirë çmimet shteti ndërhyn në ekonomi, por çmimi që i paguhet inceneratorit të Tiranës për mbetje që nuk digjen por depozitohen nuk ndryshon, sepse nuk mund të ndërhyet.
– Kur nisi çmontimi i rafinerisë së Ballshit prapë shteti nuk ndërhynte dot te vendimet e një banke private edhe pse bëhej fjalë për një aset strategjik.
– Kur janë përzënë biznesmenë që kanë marrë miliona euro më pas në arbitrazh, shteti mund të ndërhyjë në treg.
– Shteti mund të japë ndihmë për sektorin energjitik edhe pse janë kompani më vete, por detyrimet e pagave të naftëtarëve për aksionet që ka te ARMO nuk i jep sepse është “kompani më vete”.
– Nëse dikush nuk paguan energjinë i ndërpritet, por ujësjellësave që kanë detyrimet më të larta nuk ka ç’ti bëjë se janë pushtet vendor.
– Shteti e mban taksën e pronës në bazë të vlerës reale, por shpronësimet i paguan me çmim reference gati dy herë më pak se sa takson vlerën e pronës.
– Shteti ndërton shtëpi për të pastrehët e tërmetit, por le të pastrehë familje të tjera…
Teoria “mishmash” deri tani duket se ka funksionuar, pasi për herë të parë në 30 vjet një qeveri mori mandatin e tretë. “Truri” i kësaj teorie mund të aplikojë vitin e ardhshëm pranë Akademisë së Shkencave Suedeze si kandidat për Nobel sepse ka shpikur një parim të ri ekonomik i cili po jep prova që po funksionon.
Ndihmës-Sekretarja e Shtetit takoi Alibeajn, ndërsa Paloka deklaroi se ka firmosur peticionin kundër ambasadores Kim. Çfarë do të thotë kjo për PD?
Rritja e çmimeve të energjisë dhe lëndëve djegëse e kanë bërë biznesin edhe më pesimist për të ardhmen. Industri të ndryshme si tullat, çimento ap...
Intervistë me Lindita Milo (Lati), ish-Kryetare e Komisionit të Konkurrencës Pavarësisht rrethanave, kontrolli i drejtpërdrejtë i çmimeve nga shteti nuk ...
Çmimet e produkteve të shportës nuk e ndalin rritjen. Shtrenjtimi është ndikuar nga rritja e çmimit të naftës, energjisë, grurit dhe lëndëve të tj...
Fundjavat në bregdetin e Durrësit janë gjallëruar dukshëm në javët e fundit. Strukturat akomoduese raportojnë për rritje të frekuentimit ku përgjithësisht 90% e...
Linjat e tregtisë me pakicë po përballen këto kohë me një kërkesë jo të zakontë për produktet e shportës (miell, vaj, sheqer, makarona, oriz) nga frika e rritje...
Ministrja e Financave, Delina Ibrahimaj ka befasuar me deklaratën e saj se në Shqipëri një person që merr të ardhura 130 apo 140 euro në muaj, nuk mund të konsi...
“Vrapojmë pas arit, se nga ari varet gjithçka. Ah ne të mjerët,”- shkruante Goethe tek Fausti për arin që është gjithnjë atraktiv në kohë krizash. Fjali ...
TIRANË- Nga data 1 korrik 2022, librat e shitjes/blerjes dhe deklarata e TVSH-së do të plotësohen automatikisht, sipas të dhënave të sistemit të fiskalizim...
Open Data po hulumton në lidhje me paketën e “Rezistencës Sociale”, të njoftuar nga Qeveria Shqiptare në kuadër të krizës së çmimeve, të ardhur si pasojë...
SHBA- Rrjetit të Zgjidhjeve të Zhvillimit të Qëndrueshëm të OKB-së , ka njoftuar se pas një Sondazhi Global i Gallup për rreth 150 vende, kanë gjetur vendin më ...
