LIVE UPDATES
Ekonomi

Shtrembërimi i tregut dhe populizmi

20 Mars 2022, 13:49 Nga DOSJA
Shtrembërimi i tregut dhe populizmi

Nga Ola Xama

Shtrembërimi i tregut dhe populizmi

Historia e njerëzimit ka njohur deri më sot 3 parime që janë zgjedhur për mënyrën se si funksionon një treg: – Parimi i tregtisë së lirë –ku çdo gjë çmimi, cilësia, sasia, lloji i produktit, vendoset nga kërkesa, oferta dhe konkurrenca e lirë; – Parimi i ekonomisë shtet ose proletariatit – ku është qeveria (në teori populli) që cakton sa do të prodhohet, sa është çmimi, ku dhe kujt do t’i shitet dhe se çfarë duhet të tregtohet apo jo. Në këtë rast shteti ka rol të plotë kontrollues në të gjithë ekonominë e një vendi (ky sistem është zhvilluar me disa tipare të ndryshme dhe gjatë periudhave jo- komuniste në sistemet e monarkive absolute); – Dhe parimi i ekonomisë moderne – e nisur nga Kalvin, Kejns e Fridman, këto teori kanë marrë doktrinën liberale duke e përshtatur me filozofinë së shtetit minimal. Shteti lejon tregun e lirë pa ndërhyrje, por garanton që të mos ketë deformime të konkurrencës. Forcat politike më pas vendosin në program modelin ekonomik që do të qeverisin: kontroll më i lartë i shtetit nga të majtët, apo mbikëqyrje më e ulët për të djathtët, por të dyja palët në thelb ruajnë në mënyrë rigoroze një parim: konkurrencën e lirë.

Vetëm Shqipëria ka arritur që të krijojë një parim të ri ekonomik të quajtur “mishmash”. E udhëhequr nga interesat, klientelizmi dhe ndonjëherë populizmi, qeveria njëherë vendos të ndërhyjë në treg dhe njëherë zgjedh t’a lerë “të lirë”.

– Nëse Autoriteti i Konkurrencës i la detyrë në vitin 2015 qeverisë që të monitorojë çmimet e karburanteve me qëllim bërjen e transparencës për mënyrën e vendosjes së tyre, qeveria e ngriti këtë njësi në kulmin e krizës së çmimeve, por jo për të bërë transparencë, por për t’u mbyllur në një dhomë me grosistët dhe për të vendosur çmimin për të gjithë pikat e karburanteve. Pra nuk ka rëndësi sa punonjës ka një pikë, sa kushton qiraja, sa volume shitje ka, dhe nëse fitojnë më shumë ata që dominojnë importet, rëndësi ka populizmi tani që nisën protestat.

– Minimumi jetik që ka vendosur Avokati i Popullit dhe që pranon qeveria është 140 euro në muaj ose 17 mijë e 500 lekë të rinj, por pensioni minimal është 7 mijë lekë, ndihma ekonomike 11 mijë lekë dhe pagesa e papunësisë 15 mijë lekë.

– Edhe pse minimumi jetik është 17 mijë e 500 lekë në muaj, paga minimale vendoset të jetë 32 mijë lekë. Këtu përveç populizmit, përfiton dhe buxheti sepse vetëm nga rritja e fundit arkëtohen 8 milion USD më shumë.

– Indeksimi i inflacionit për pensionet bëhet me inflacionin e një viti më parë, nuk ka rëndësi se sa janë rritur realisht çmimet. Këtu fiton prapë populizmi dhe buxheti.

– Kur vjen puna për të ngrirë çmimet shteti ndërhyn në ekonomi, por çmimi që i paguhet inceneratorit të Tiranës për mbetje që nuk digjen por depozitohen nuk ndryshon, sepse nuk mund të ndërhyet.

– Kur nisi çmontimi i rafinerisë së Ballshit prapë shteti nuk ndërhynte dot te vendimet e një banke private edhe pse bëhej fjalë për një aset strategjik.

– Kur janë përzënë biznesmenë që kanë marrë miliona euro më pas në arbitrazh, shteti mund të ndërhyjë në treg.

– Shteti mund të japë ndihmë për sektorin energjitik edhe pse janë kompani më vete, por detyrimet e pagave të naftëtarëve për aksionet që ka te ARMO nuk i jep sepse është “kompani më vete”.

– Nëse dikush nuk paguan energjinë i ndërpritet, por ujësjellësave që kanë detyrimet më të larta nuk ka ç’ti bëjë se janë pushtet vendor.

– Shteti e mban taksën e pronës në bazë të vlerës reale, por shpronësimet i paguan me çmim reference gati dy herë më pak se sa takson vlerën e pronës.

– Shteti ndërton shtëpi për të pastrehët e tërmetit, por le të pastrehë familje të tjera…

Teoria “mishmash” deri tani duket se ka funksionuar, pasi për herë të parë në 30 vjet një qeveri mori mandatin e tretë. “Truri” i kësaj teorie mund të aplikojë vitin e ardhshëm pranë Akademisë së Shkencave Suedeze si kandidat për Nobel sepse ka shpikur një parim të ri ekonomik i cili po jep prova që po funksionon.

Ndihmës-Sekretarja e Shtetit takoi Alibeajn, ndërsa Paloka deklaroi se ka firmosur peticionin kundër ambasadores Kim. Çfarë do të thotë kjo për PD?

View Results

ekonomi ekonomi kriza ekonomike prej luftes tregu i lire kriza ekonomike prej luftes tregu i lire

Sondazh

Poll

VIDEO-VIRALE/ Po fliste në Rrugën e Salës, demokrati 'kapet mat' nga gruaja

VIDEO-VIRALE/ Po fliste në Rrugën e Salës, demokrati 'kapet mat' nga gruaja

"Injoranca nuk është argument" Nuk i pëlqeu pyetja, Rama prek në faqe gazetaren Ambrozia Meta

Del VIDEOJA, Elia godet Princ Lekën: Familja ime të ka mbajtur me bukë

VIDEO/ Noka i jep Spiropalit pankartën, Ministrja ofrohet ta mbaj para fytyrës

Publikohen pamjet nga brenda bazës ajrore të Kuçovës, Komandanti: E gatshme për stërvitjen e trupave

Tempulli 2/ Me kanabis gati për shitje dhe shuma parash, arrestohen 4 të rinj në Tiranë

Dalin pamjet nga kasollja ku u vra 50-vjeçari në Durrës

Kontrabandonin ilaçe dhe telefona, arrestohen dy persona në Tiranë, sekuestrohen 47 iPhone

I vunë flakën eskavatorit me vlerë 150 mijë euro, arrestohen 2 autorët e ngjarjes

Reshjet e shiut dhe borës në vend, policia: Moderoni shpejtësinë e mos kryeni parakalime të gabuara

Kampioni Alvin Karaqi mes lotësh: Për besë u ndjeva si Gjergj Kastrioti kur mora flamurin

'Dokumentar horror'/ Berisha publikon pamjet: Do ju paraqes terrorin që Bajrajt ushtruan më 14 maj

Krimi në Bulqizë/ Fqinji: Po hante bukë në banesë kur erdhën dy makina!

Dosja "Gjici"/ Zv.kryetari i bashkisë së Kukësit shkon në SPAK

Newsroom 11 |XAMA: LAJMI I FUNDIT FAKE QË PASHË, ISHTE PËR MUA

Newsroom 11 |XAMA: KËSHILLË QYTETARËVE- MOS LEXONI VETËM NJË BURIM

Newsroom 11 | XAMA: GAZETARËT NUK SHKRUAJNË ME EMËR, KJO S'ËSHTË ETIKE

Xama në Newsroom: Lajmet e rreme përhapin panik! Më akuzuan se kisha marrë para për një shkrim

Muka në Newsroom: Në Shqipëri ka portale gjobaxhie, u bëjnë shantazh njerëzve

Xama në Newsroom: Fake News shpërndahet më shumë në Facebook e Tik Tok! Gazetarët të shkruajnë emrin

Newsroom 11 |Kush prodhon lajme të rreme në Shqipëri

Newsroom 10 |SENJA: NE S'REAGOJMË NDAJ GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 |HAZIZAJ: 'ÇOHU ENVER', PJESË E GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ KEMI MARRËVESHJE PËR TË MBROJTUR 'VIKTIMAT'

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES KA SHKAKTUAR DHE KRIME

Newsroom 10 |GAZETARI: GJUHA E URREJTJES, PJESË E SHOQËRISË

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES, E FRIKSHME NË SHQIPËRI

Vidhnin në banesa duke përdorur çelësa të klonuar, vihet në pranga 1 person,nje tjeter në kërkim

Newsroom 10 |GJUHA E URREJTJES PËRDORET NGA POLITIKA, AMA TË KONTROLLOJË GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: STEREOTIPET NXISIN GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES LUFTOHET ME EDUKIM

Newsroom 10 | Gjuha e urrejtjes në media, si dhe kush e shpërndan?

Ndryshimet në PS/ Gjiknuri: S'është fundi, por fillimi i diçkaje të re.

Inceneratorët/ S’kam dhënë asnjë kontratë pa garë, ato janë publike!

Ndihet 'i shitur' nga Rama? Gjiknuri: Nuk ndjej braktisje, kam komunikim me të prej 20 vitesh

Klosi: Kemi primare reformimin e partisë, PS synon mandatin e katërt

U shkarkua si Sekretar i Përgjithshëm, Gjiknuri: PS edhe kur fiton, refekton!

Digjet shtëpia në Shkodër, në banesë ndodhej një i moshuar, përfundon në spital

Vazhdon përplasja në PD! Basha kërkon mbledhjen e Komisionit të Etikës për të, Bardhi: Shenjë humbje

Vrasja e Jetmirës/ Autori u dënua me 28 vite burg, nëna e viktimës: Duhet dënim përjetë!

Newsroom 9 | Kallanxhi: Threads? S`besoj se do zgjasë shumë

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Mos merrni për bazë asgjë thuhet në rrjet

Newsroom 9 | Gazetarja: po ndodhin vrasje nga tik tok

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Fake News dallohet vetëm po të jemi kritikë

Newsroom 9 | Kallanxhi: Shqiptarët besojnë gjithçka shohin në rrjet

Newsroom 9 | Eksperti i IT, Tomi Kallanxhi: Tik Tok ka "fake news" sepse s'ka censurë

Newsroom 9 | Gazetarja: Shqipëria do kohë të përshtatet me Tik Tok

Newsroom 9| Eksperti i IT: Çdo rrjet është i përkohshëm, duhet të kujdesemi për vlerat

A mund të mbyllet TikTok për Shqipërinë? Flet për Newsroom eksperi i IT

Fëmija mbyllet brenda në shtëpi, nëna e alarmuar njofton zjarrfikësit, NDËRHYRJA nga ballkoni