LIVE UPDATES
Insights

Shumë të mëdhenj për të rënë

Konsideroni vetëm një tregues. Në vitin 2022, kompania më e madhe në SHBA për nga asetet ishte gjigandi i telekomunikacioneve AT&T. Sipas SWFI, vitin e kaluar asetet totale të AT&T ishin 550 miliardë dollarë ose sa 2 për qind e Prodhimit të Brendshëm të SHBA-ve. Por çfarë ndodh në Shqipëri?

4 Maj 2023, 21:36 Nga k.m.
Shumë të mëdhenj për të rënë
Shefqet Kastrati dhe Samir Mane

“Too big to fail” është një teori ekonomike, e cila përshkruan situatën kur një korporatë është aq e madhe dhe e ndërlidhur me bizneset e tjera sa që falimentimi i saj mund të vërë në rrezik të gjithë sistemin ekonomik. Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës shprehja përdoret kryesisht për bankat e mëdha, të cilat në vitin 2008 e detyruan qeverinë amerikane të disbursonte 250 miliardë dollarë për t’i shpëtuar. Por në Shqipëri struktura e ekonomisë është unike.

Konsideroni vetëm një tregues. Në vitin 2022, kompania më e madhe në SHBA për nga asetet ishte gjigandi i telekomunikacioneve AT&T. Sipas SWFI, vitin e kaluar asetet totale të AT&T ishin 550 miliardë dollarë ose sa 2 për qind e Prodhimit të Brendshëm të SHBA-ve. Por çfarë ndodh në Shqipëri?

Në vitin 2022, asetet e Balfin Group ishin 1.2 miliardë euro ose gati sa 10 për qind e PBB-së së ekonomisë shqiptare. Grupi Kastrati është edhe më i madh se kaq. Pra, ekonomia shqiptare ka prodhuar konglomerate, të cilat në peshë relative ndaj ekonomisë janë 5 herë më të mëdha edhe se sa korporata më e madhe e SHBA-ve.

Për ta shtyrë më tej problemin, ato në SHBA janë korporata shumëkombëshe, asetet e të cilave gjenerohen nga aktiviteti në shumë vende. Në rastin e Shqipërisë, thuajse i gjithë aktiviteti ekonomik i grupeve të mëdha të biznesit gjenerohet brenda vendit. Çfarë do të thotë kjo?

Nga tetori i kaluar deri në shkurt të këtij viti, kredia totale për ekonominë ra me mbi 100 milionë euro. Përtej efektit të kursit të këmbimit, thuajse e gjithë rënia erdhi nga lëvizja e një prej grupeve më sipër, që shleu një kredi të madhe. Me pak fjalë, në Shqipëri janë krijuar grupe biznesi, lëvizjet e të cilave mund të ndikojnë të gjithë parametrat e ekonomisë kombëtare. Ky është një përqëndrim i jashtëzakonshëm i ekonomisë dhe një problem i madh strukturor.

Fati i mirë i Shqipërisë është që nuk ka bursë dhe kjo kufizon ekspozimin direkt të qytetarëve, ndryshe nga sa ndodh në Perëndim ku dështimi i një kompanie të madhe tret dhe kursimet e qytetarëve që kanë investuar në të. Por rreziku financiar ekziston edhe këtu, ndonëse në forma të tjera.

Së pari, këto janë konglomerate biznesi me interesa në shumë sektorë të ekonomisë, ndaj çdo luhatje e tyre do të prekte thuajse të gjithë ekonominë. Së dyti, për shkak të madhësisë që kanë, ekspozimi i sistemit bankar ndaj tyre është jashtëzakonisht i lartë. Madje grupi Balfin ka dhe zotërime direkte në të. Së treti, fuqia e madhe në pak duar nuk është asnjëherë e mirë. Jo vetëm në politikë, por edhe në ekonomi.

Sot Shefqet Kastrati dhe Samir Mane janë dy njerëzit më të fuqishëm dhe më të rëndësishëm të ekonomisë shqiptare. Shumica i quan oligarkë. Të tjerë, sipërmarrës që kanë ditur të shfrytëzojnë mundësi. Por pavarësisht se si i quan, një gjë është e sigurtë. Këta të dy, tani janë bërë shumë të mëdhenj për të rënë dhe marrin vendime, që nuk prekin më vetëm bizneset e tyre, por të gjithë shqiptarët./Oligarkia 

shefqet kastrati samir mane

Sondazh

Poll
Insights 29 Prill 2023, 17:20 Ben Blushi

Maria, vajza e Lasgush Poradecit

Maria Poradeci MARIA, VAJZA E LASGUSH PORADECITMarian e mora në telefon.Takohemi te Nefeli, tha.Ça është Nefeli, e pyeta.Ka ëmb&...

"E donte të ngrirë", Berisha: Rama nuk do donte t’ia linte partinë pas zgjedhjeve Veliajt!

"E donte të ngrirë", Berisha: Rama nuk do donte t’ia linte partinë pas zgjedhjeve Veliajt!

"Ka edhe prokurorë të ndershëm e kurajozë",Berisha:SPAK është organizatë kriminale, flenë mbi krimin

"Te hoteli i Veliajt ka pjesë edhe Olsi",Berisha:Pse nuk u arrestua Erioni për djegësin 130 mln euro

"Shkalloi kur përmendi LaCivita-n", Berisha: Rama është tmerruar se ka hallin e vet, jo të Veliajt

"Berisha u persekutua njëlloj si Trump"/ Kreu i PD: Mesazhet e LaCivita kanë domethënie të madhe

Berisha: Chris LaCivita është kryetar i komitetit kombëtar të Partisë Republikane të Donald Trump

Takimi në Romë, Berisha: Ishte dëshmia më e sigurt e fitores së ardhshme të PD-së

"Drejtësia ishte e kapur", Rama: Dumani e ka pasur në tavolinë 21 janarin edhe kur ishte prokuror

Rama për arrestimin e Veliajt: Trajtohen si kriminelë kryetari i bashkisë dhe e shoqja

"Fuck you", shpërthimi i pazakontë gjatë kohës që ishte drejtpërdrejt, Rama: Kështu e kam unë

Rama: Heshtja jonë për 5 vjet është keqkuptuar edhe nga konsumatorët e reformës në drejtësi

Arrestimi i Veliajt/ "Nuk do t'i mbaj më për vete opinionet e mia", Rama: Heshtja jonë i ka ndihmuar

Drejtuesi i fushatës së Trump do të udhëheqë fushatën e opozitës, Rama: Shpallën fitoren se...

Arrestimi i Erion Veliajt/ Zhupa: Ky është fati i atyre që nuk punojnë për shqiptarët

Arrestimi i Veliajt/ Berisha pas daljes nga Kuvendi: Qeveria mori goditjen më të rëndë!

Arrestimi i Veliajt, Pandeli Majko:Ndihem në pozitë të vështirë, përballë vetes dhe historisë së PS!

Arrestimi i Veliajt/ Noka thumbon mazhorancën në Kuvend: Ju ka rënë një hije vdekje!

"Bëj një kallëzim në Prokurorinë e Posaçme!" Balla-Berishës: Ti të ngre nervat edhe kur të sheh

"Linda Rama është marrë me tenderat e AKSH-it"/ Berisha akuza të forta në Kuvend

“Do nxjerr fotot”, Berisha akuzon Niko Peleshin: Pse ia thyeve këmbën truprojës tënd në Selanik

Berisha thirrje Ramës nga Kuvendi: Nuk mund të fshihesh pas fustanit të Ajola Xoxës!

Berisha thirrje Ramës nga Kuvendi: Nuk mund të fshihesh pas fustanit të Ajola Xoxës!

"Te Erioni do shkosh edhe ti"/ Tensione në Kuvend, Berisha replikon me Spiropalin

Përplasje në foltore, Noka shtyn Gardistin, Spiropali: S'ke pse më afrohesh!

Spiropali i ndërpret fjalën Berishën, nisin tensionet në Kuvend

Arrestimi i Veliajt/ Deputeti socialist - opozitës: E keni quajtur SPAK-un organizatë kriminale

Arrestimi i Erion Veliajt/ Policia e Shtetit vendos barrierë për të mos u dukur

"Zero taksa për këdo që rikthehet në Shqipëri!", Berisha: Ju do jeni aksionerët e transformimit

"Fitorja e Trump ishte mrekulli", Berisha: Presidenti amerikan i ka ndaluar kukullës së Soros

Berisha thirrje shqiptarëve: Më 11 maj të votojmë për të shpëtuar Shqipërinë nga kthetrat e Ramës

"Rama ia ka dorëzuar shtetin krimit",Berisha:Nëse fiton dhe një mandat,Shqipëria nuk do të ekzistojë

Takimi me shqiptarët në Romë, Berisha: Italia i ka dhënë Shqipërisë një ndihmë të jashtëzakonshme

Takimi me emigrantët / Gjekmarkaj: Zgjedhjet e 11 Majit moment kritik për të ardhmen e Shqipërisë!

Noka: Regjistrohuni, është e vetmja mënyrë ti ktheni reston regjimit që ju largoi nga Shqipëria

"Pse Dumani nuk heton Veliajn?"/ Meta: Në prag të çdo zgjedhjeje Rama premton mashtrime të reja

"U vendosa në arrest me urdhër të Ramës"/ Berisha: Krimin, prokurorinë e gjykatat i kemi kundër

Berisha bën ftesë për bashkim: Ju garantoj se PD po bën gjithçka për frontin më të gjerë opozitar

Berisha: Trump ia preu kokën gjarprit të Sorosit! Nuk fiton kush më shumë nga kjo se ne shqiptarët

Berisha: Pas 11 majit, çdo pensionist do marrë të paktën 200 euro. Rroga mesatare do jetë 1200 euro

“Pas zgjedhjeve do ta paketojmë te McGonigal!" Berisha në protestë: Ramën e ka tmerruar programi ynë

Berisha: Ahmetaj u tha shqiptarëve se kryeministri dhe qeveria funksionojnë si organizatë kriminale

"Në Gjermani mezi po presin fitoren e PD!" Berisha: Menduan se do na trembnin, por gabuan rëndë

Berisha në protestë: Ne kthyem në hi ëndrrën e Ramës dhe Soros për një Shqipëri pa opozitë

"Një vit më parë kam folur në protestë si i burgosur politik",Berisha:Në pak kohë,ne kemi bërë shumë

Flet në protestë/ Meta nga burgu: Ahmetaj tregoi aferat e Ramës, bujqësinë e ka futur në humnerë

"Dhurojnë toka të bregdet për të bërë resorte luksi"/ Duka:Kjo qeveri mbulon abuzimet me propagandë!

"Sot qeveria tallet me pensione qesharake!" Mediu në protestë: Ne nuk jemi këtu për pushtet

Garo: Jemi këtu për t’i dalë zot Shqipërisë, për të treguar se ka ardhur koha e ndryshimit të madh

Berisha lë selinë blu, i bashkohet qytetarëve në protestën para kryeministrisë

Berisha: Një dëshmi si e Ahmetajt do kishte rrëzuar çdo regjim në 3 ditë