LIVE UPDATES
Ekonomi

Buxheti, Monitor: 380 milionë euro për PPP-të nën hetim dhe ekonomia që nuk po gjen drejtësi

Sa më i ulët të jetë buxheti i një vendi, aq me më shumë eficiencë duhet të përdoret ai. Ekzistojnë manuale të tëra globale që flasin për mirëmenaxhimin e fondeve të taksapaguesve.

4 Nëntor 2023, 07:25 Nga a.l.
Buxheti, Monitor: 380 milionë euro për PPP-të nën hetim dhe
PPP

TIRANË- Buxheti është një “kontratë” sociale, që përcakton se çfarë shërbimesh e investimesh do të ofrojë qeveria, në këmbim të taksave që ajo merr nga qytetarët e saj.

Sa më i ulët të jetë buxheti i një vendi, aq me më shumë eficiencë duhet të përdoret ai. Ekzistojnë manuale të tëra globale që flasin për mirëmenaxhimin e fondeve të taksapaguesve.

Veçanërisht në vendet me të ardhura dhe kapacitet të ulët, buxhetet kombëtare bëhen të vështira për t’u menaxhuar në mënyrë eficiente, pavarësisht qëllimit.

Shqipëria hyn në vendet me buxhetin ndër më të ulëtit në Europë, me shpenzimet që janë sa 30% e Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB), nga rreth 40% që është mesatarja europiane, e diktuar nga të ardhurat e ulëta, që nuk i kanë kaluar ndonjëherë 28% të PBB-së.

Si i tillë, fokusi i buxhetit duhet të jetë kontrolli fiskal që të mbështesë stabilitetin makroekonomik, reduktimin e rreziqeve, rritjen e eficiencës së shpenzimeve, me synim përmirësimin e mirëqenies dhe uljen e varfërisë.

Por kjo kontratë sociale nuk duket se ka gjetur drejtësi. Që nga viti 2017 deri në 2024, buxheti ka paguar dhe pritet të paguajë (përfshirë vitin e ardhshëm) 86 miliardë lekë (rreth 800 milionë euro) për 12 kontrata koncesionare të tipit të Partneritetit Publik-Privat (PPP).

Për gjashtë nga këto kontrata është hapur hetimi nga Njësia e Posaçme Antikorrupsion (SPAK), me akuza për korrupsion, shpërdorim detyre, pastrimi i produkteve të veprës penale, ku është provuar se janë shpërdoruar paratë e buxhetit.

Vlera totale e këtyre 6 koncesioneve për periudhën 2017-2024 është gati 40 miliardë lekë, që është mesatarisht sa gjysma e buxhetit të investimeve kapitale në një vit.

Nga kjo shumë, rreth 25 miliardë lekë janë vetëm koncesionet e shëndetësisë, që do të ishin të mjaftueshme për të ndërtuar 4-5 spitale të reja.

Ndonëse SPAK është në veprim, pagesat për PPP-të janë në rritje me 9.3% në buxhetin e 2024. Nuk ka një “fajtor” as për vendimet e gabuara, që kanë çuar në një faturë prej 195 milionë eurosh (kjo është vetëm shuma e pranuar nga financat) për dëmshpërblimet ndaj vendimeve të Gjykatës së të Drejtave të Njeriut në Strasburg (GJEDNJ) dhe Gjykatës së Arbitrazhit.

Vendi nuk e ka më luksin të përballojë koston që vjen nga drejtësia e munguar. Në 2021-2022, buxheti i shtetit u “fry” nga efekti i rritjes së çmimeve, që mundësoi marrjen e më shumë taksave mbi mallrat e konsumit dhe fitimet e larta të kompanive energjetike, të ndikuara nga shtrenjtimi i çmimeve në bursa.

Por, këta dy faktorë nuk pritet të veprojnë më në vitin në vijim. Turizmi ishte një tjetër stimul i ekonomisë – që për fat të mirë amortizoi rënien e konsumit nga emigrimi i lartë – por që vepron sezonalisht, duke e lënë zbuluar për muajt në vijim, deri në rikthimin masiv të tyre.

Sinjalet e biznesit në anketën e fundit të besimit, të publikuara nga Banka e Shqipërisë, ishin për rënie të shitjeve dhe të porosive, madje edhe për ndërtimin, që ka përjetuar një lulëzim të vërtetë vitet e fundit.

Të ardhurat buxhetore në shtator ishin negative, të indeksuara me inflacionin dhe rritjen ekonomike. Edhe vetë financat, në vitin 2024, presin të ardhura reale 0.4 pikë përqindje më të ulëta në raport me PBB-në (27.7% e PBB-së).

Në kahun tjetër, edhe politika monetare do të vijojë të mbetet e shtrënguar. Banka e Shqipërisë rriti normën bazë për të gjashtën herë në dy vjet, duke e çuar në 3.25% së fundmi, si një mekanizëm për të luftuar inflacionin, që vijon të mbetet i lartë.

Ndryshe nga viti i kaluar, kur çmimet u “frynë” nga importi, tashmë ato po ndikohen nga faktorë të brendshëm, si problemet strukturore të ekonomisë me bujqësi të cunguar e konkurrueshmëri të ulët, dhe rritja administrative e pagave, e pashoqëruar me produktivitetin.

Paralajmërimi i guvernatorit është që tendenca shtrënguese do të vazhdojë dhe FMN ka këshilluar që norma të arrijë në 4.5%, duke ndikuar në shtrenjtimin e kostos së parasë, që do të frenojë investimet dhe kredimarrjen e bizneseve e individëve, por dhe në shtimin e kostove të borxhit të qeverisë.

Deri tani, kontrata sociale mes qeverisë dhe taksapaguesve nuk është zbatuar. Paratë janë përdorur në një pjesë të konsiderueshme për projekte korruptive dhe prandaj, çdo përpjekje për shtim taksash që të rritet buxheti ndihet më shumë si represion fiskal, sepse në kahun tjetër, atij të të ardhurave, nuk po respektohet angazhimi social. Teksa rripi po “shtrëngohet”, duhet të presim e të shohim nëse do të mundet drejtësia ta rivendosë këtë ekuilibër./ Monitor

ppp

Sondazh

Poll

"Gjithçka do të harrohet!" Drejtoresha nuk mban dot lotët gjatë fjalës së Ramës

"Gjithçka do të harrohet!" Drejtoresha nuk mban dot lotët gjatë fjalës së Ramës

"Kërkoj rikthimin e padrinos urgjent",deputetët e PD-së te foltorja pasi Berishës i ndërpritet fjala

"Çunat e Londrës i dërguan 500 mijë euro Ulsiut!" Berisha: Rama duhet të japë dorëheqje urgjent!

Berisha-Gjylametit: Mjafton se ishte bashkëshorti yt dhe nuk e thirrën në SPAK

Tentoi t'i gjuante me shishe uji Ballës, Noka përplaset me punonjësit e Gardës

Tensione në Kuvend,Balla mban fjalën,punonjësit e Gardës vendosen para foltores dhe deputetëve të PD

"Ça mielli ke marrë, s'ta paskan dhënë të mirë", Rama: Nuk e dini ju fare çfarë droge marr unë

"KLGJ nuk duhet të bëjë korporatën", Ramës nuk i del e keqja: Mos u shqetësoni se u bë trysni

Rama: Gjithë kjo urgjencë për të burgosur Veliajn dhe jo për 21 janarin!

"As unë, as PS nuk lëviz nga ky pozicion", Rama: Këtu nuk kemi një çështje konkrete korrupsioni

"SPAK nuk është Vatikani", Rama: Kur antikorrupsioni del nga shinat, bëhet më i rrezikshëm

Rama: Jam këtu për historinë, e kam thënë që kur isha me flokë të zeza, s’ka bir k...!

"U njohëm içik si shumë", Rama i sulet Drejtesisë: Prokurori ka të drejtë dhe të çmendet

"Veliaj nuk është i pandehur", Rama: Vetë prokurori ka dyshime të bazuara në prova të pamjaftueshme

Dogjani ngatërron emrat e viktimave me deputetët:Në24janar vritet në Kamëz Lulzim Basha…Lulzim Visha

Braçe në Kuvend: KQZ bllokoi nismën për Bujqësinë, Celibashi i ka lexuar vetëm titullin

Arrestimi i Veliajt/ Të burgosurit te "313" dalin në dritare dhe thërrasin: O Erion, o hajdut!

Nga Çiljeta te Luiza, cilat janë figurat publike që morën pjesë te tubimi në mbështetje të Veliajt

Rama mbi ligjin, paralajmëron SPAK: Mos guxoni të kërkoni telefonin tim

Rama thumbon kreun e ILD: Nuk e di nëse është zgjuar, por mbase zgjohet dhe më dëgjon!

“Lamë brinjët në dispozicion të drejtësisë", Rama: Nuk kam asnjë pishman

Rama urdhëra Altin Dumanit: Heto gjyqtarët kamikazë të PD-së në GJKKO

"I njëjti me çështjen “Toyota Yaris”"/ Rama sulmon gjyqtarin: Ekstremist i djathtë

"400 faqe roman pa prova", Rama: Zv.ministrja e Punës është vendosur me kërkesë të Metës

Rama-Manjës: Si ka mundësi Ulsi nuk ka mjete për të regjistruar marrjen në pyetje?

"Të thuash blerje online 800 mijë euro për bizhu!" Rama: Në atë roman prej 400 faqesh nuk ka prova

Rama në mbledhjen e PS: Nuk ka zgjidhje tjetër për të thënë të vërtetën në një mjedis ku shkelmohet

"Ina Goxhaj është kushërira ime," Bushka: I kam sqaruar të drejtat e saj dhe vetëm kaq!

"Si t’jua shpjegon fëmijëve të mi dhe shokëve të tyre që jam e pafajshme?!" Bushka nën hetim

"Veliajn e njoh që nga fëmijëria",Bushka:Përfshirjen në hetime e kam dëgjuar në deklaratë për shtyp

"Ku jemi këtu që dikush të thotë çfarë të dojë?!" Rama: Minimalisht Bushka duhej thirrur dhe pyetur

Rama në mbledhjen e Grupit të PS-së: Nuk jemi hunj gardhi që të përcjellim lajme!

Rama: Kemi detyrën të kontribuojmë me opinionet tona për pavarësinë e drejtësisë

Veliaj i arrestuar, Bushka nën hetim,Rama: Kjo forcë politike nuk do marrë përsipër të japë pafajësi

Bushka nën hetim/ Rama në mbledhjen e Grupit: E mori vesh përfshirjen në akt-akuzë nga televizori

Sot seanca për masat e sigurisë, Ajola Xoxa mbërrin në GJKKO

“Më vjen keq që lodheni që në mëngjes!" Seanca për masat e sigurisë, Gentian Sula mbërrin në GJKKO

"E donte të ngrirë", Berisha: Rama nuk do donte t’ia linte partinë pas zgjedhjeve Veliajt!

"Ka edhe prokurorë të ndershëm e kurajozë",Berisha:SPAK është organizatë kriminale, flenë mbi krimin

"Te hoteli i Veliajt ka pjesë edhe Olsi",Berisha:Pse nuk u arrestua Erioni për djegësin 130 mln euro

"Shkalloi kur përmendi LaCivita-n", Berisha: Rama është tmerruar se ka hallin e vet, jo të Veliajt

"Berisha u persekutua njëlloj si Trump"/ Kreu i PD: Mesazhet e LaCivita kanë domethënie të madhe

Berisha: Chris LaCivita është kryetar i komitetit kombëtar të Partisë Republikane të Donald Trump

Takimi në Romë, Berisha: Ishte dëshmia më e sigurt e fitores së ardhshme të PD-së

"Drejtësia ishte e kapur", Rama: Dumani e ka pasur në tavolinë 21 janarin edhe kur ishte prokuror

Rama për arrestimin e Veliajt: Trajtohen si kriminelë kryetari i bashkisë dhe e shoqja

"Fuck you", shpërthimi i pazakontë gjatë kohës që ishte drejtpërdrejt, Rama: Kështu e kam unë

Rama: Heshtja jonë për 5 vjet është keqkuptuar edhe nga konsumatorët e reformës në drejtësi

Arrestimi i Veliajt/ "Nuk do t'i mbaj më për vete opinionet e mia", Rama: Heshtja jonë i ka ndihmuar

Drejtuesi i fushatës së Trump do të udhëheqë fushatën e opozitës, Rama: Shpallën fitoren se...