LIVE UPDATES
Editorial

Vende të jashtëzakonshme, liderë të këqij

1 Gusht 2019, 08:59 Nga DOSJA
Vende të jashtëzakonshme, liderë të këqij

Shtetet e Bashkuara i vizitova për herë të parë në vitin 1965 me një bursë studentore të financuar nga një filantrop bujar nga Bostoni. Që nga ai udhëtim, gjatë të cilit shkova nga Nju Jorku, në Kaliforni, në Alabama dhe përsëri në Nju Jork, jam shndërruar në një adhurues i konfirmuar i Amerikës. E dua atë vend dhe e kam vizituar atë më shpesh sesa çdo vend tjetër jashtë Britanisë dhe Europës Perëndimore.

E admiroj SHBA-në për kulturën, sipërmarrjen dhe universitetet e saj dhe kam shumë miq amerikanë. Për më tepër, e di se sa mirënjohës duhet të jetë pjesa tjetër e botës për lidershipin e Shteteve të Bashkuara pas Luftës së Dytë Botërore. Kurrë më parë një fuqi fitimtare nuk ishte sjellë kaq bujarisht ndaj të tjerëve, përfshirë edhe ndaj atyre që u mposhtën. I detyrohemi shumë politikës amerikane në gjysmën e dytë të shekullit XX. Por edhe pse nuk nuk e mohoj fuqinë ekonomike, intelektuale dhe ushtarake amerikane, pushteti i butë i vendit është ulur dhe po ashtu edhe ndikimi pozitiv i tij në të gjithë botën.

Arsyeja për këtë është e thjeshtë: Presidenti amerikan Donald Trump është një njeri i keq, i rrethuar nga një ekip i keq ideologësh të paaftë dhe të rrezikshëm. Ai është një kërcënim prekës për gjithçka që e ka bërë botën një vend më të mirë, më të sigurt dhe më të begatë – mbi të gjitha për bashkëpunimin midis shteteve-kombe, një rregulloreje globale dhe një aspiratë të përbashkët për liri ekonomike dhe politike.

Pra, unë e dua Amerikën, por nuk e duroj dot presidenti i saj. Mendoj se do të duhet të pres që Trump të përfundojë mandatin e tij dhe të shpresoj që elektorati amerikan ta dërgojë atë mbrapsht në shtëpi kur të vijë koha. Shpresoj që paradoksi im të zgjidhet nëpërmjet kutisë së votimit.

Mjerisht, kam të njëjtin mendim edhe në lidhje me Kinën. E admiroj civilizimin e madh të vendit, artin, kaligrafinë dhe shkencën e tij, si edhe kontributet e tij intelektuale për njerëzimin. Që kur vizitova për herë të parë Kinën në vitin 1979, kam lexuar vazhdimisht libra për historinë e saj. Dhe e konsideroj autorin e dëbuar në mërgim Ma Jian (romanet e të cilit natyrisht janë të ndaluara në Kinë) si një nga romancierët më të mirë të 50 viteve të fundit.

Megjithatë, në të njëjtën kohë të dhënat e Partisë Komuniste të Kinës. Sidomos, më vjen keq që pas vitesh të tëra përmirësime të vazhdueshme në politikat ekonomike dhe drejtimin politik nën Deng Xiaoping, Jiang Zemin, Zhu Rongji, Hu Jintao, Ëen Jiabao dhe të tjerët, presidenti aktual i Kinës, Xi Jinping, e ka kthyer pas kohën duke kërkuar të rivendosë një kontroll të ngushtë autoritar.

Për më tepër, Xi po pozicionon teknologjinë e përparuar për të forcuar diktaturën e tij. Për ta parë këtë, nuk duhet të shikoni më larg sesa Xinjiang, ku një shtet mbikëqyrës i pamëshirshëm po shtyp miliona ujgurë kryesisht myslimanë dhe po kërkon të zhdukë identitetin e tyre kulturor dhe fetar.

Sigurisht që nuk ka një ekuivalencë morale të drejtpërdrejtë midis Trump dhe Xi. Por nuk jam as plotësisht i sigurt se presidenti amerikan i vlerëson vlera liberale demokratike më shumë sesa Xi-ja. Kjo pasiguri është sidomos shqetësuese sepse këto të dy dominojnë në skenën ndërkombëtare dhe vendimet e tyre mund të formësojnë drejtimin e botës për vitet në vazhdim.

Nuk jam sidomos i shqetësuar se mosmarrëveshja tregtare Trump-Xi do të ngrejë në këmbë perspektivat ekonomike të botës në të ardhmen e afërt. Do të ketë një marrëveshje, sepse Trump duhet t’i tregojë përkrahësve të tij se ai mund ta bëjë një të tillë dhe ajo do të rezultojë në të ashtuquajturën tregti të menaxhuar. Suficiti tregtar i Kinës me Shtetet e Bashkuara do të bjerë sepse kinezët do të premtojë të blejë më shumë sojë dhe motorë aeroplanësh nga Amerika. Për më tepër, Kina do të ofrojë garanci që të huajt do të jenë në gjendje të investojnë shumë më lehtë në vend dhe se firmave të huaja nuk do t’u kërkohet më t’ia dorëzojnë pronën e tyre intelektuale konkurrentëve vendas.

Por nuk do të ketë ndonjë ndryshim thelbësor në modelin ekonomik të Kinës. Huadhënia do të mbetet e politizuar, ndërmarrjet në pronësi të shtetit ende do të subvencionohen shumë dhe kompanitë e huaja do të detyrohen të dalin jashtë tregjeve derisa konkurrentët kinezë të mund t’i tejkalojnë ato.

Ndërkohë, tensionet me fqinjët e Kinës do të rriten – jo vetëm për militarizimin e Kinës të ishujve dhe atoleve në Detin e Kinës së Jugut. Kina gjithashtu do të ankohet për Tajvanin. Dhe çdo ngadalësim në rritjen e vendit të nxitur nga borxhet, do të rrisë numrin e kërcënimeve të saj nacionaliste.

Kina dhe Amerika janë vende të jashtëzakonshme, por ato po qeverisen keq – njëri nga autokratë Leninistë që kanë frikë edhe nga hija e tyre dhe tjetri nga një populist i çuditshëm që preferon despotët ndaj demokratëve liberalë. Trump rrezikon shumë nga ato që kanë rëndësi për shumë prej nesh: marrëveshja për trajtimin e ndryshimeve klimatike, forcimi i bashkëpunimit europian dhe rindërtimi i perspektivave për paqe në Lindjen e Mesme – duke mbajtur në mënyrë të pamatur anën e Sunitëve kundër Shiitëve në çdo konflikt politik.

Mbretëria e Bashkuar është tepër e ndjeshme, sepse pas Brexit ne do të dalim vetëm, pa partnerët tanë europianë. Përgjatë rrugës, duhet të shpresojmë që nacionalizmi i vrazhdë dhe merkantilizmi i Trump dhe Xi të mos çojnë në llojin konfliktin e pushtetit që kanë paralajmërua historianët dhe strategët që kur Thukididesi përshkroi luftën e Spartës me Athinën. Për momentin, pjesa tjetër e botës ka arsye të mira për të shpresuar për një lidership më të mirë dhe më të mençur në Uashington dhe Pekin – dhe së shpejti, madje.

Marrë nga Reporter.al

(k.m./dosja.al)

Tirana është boshatisur për ditët e pushimit. Cilën nga ritet e shenjta po ndiqni:

View Results

editorial editorial amerika donald trump kina shba amerika donald trump kina shba

Sondazh

Poll
Editorial 31 Korrik 2019, 12:39

Këshilla të ftohta për Vetëvendosjen

Në këtë agim të fushatës elektorale dhëmbët e lëvizjes nuk janë më aq të mprehtë sa ishin para dy vjetësh.Mënyra se si ra kjo qeveri e ka dëmtuar më së shumti P...

Editorial 29 Korrik 2019, 17:05

Hipokrizia ndërkombëtare me krizën shqiptare

Shumica e diplomatëve në Tiranë, sa herë pyeten së fundi për krizën shqiptare, japin një përgjigje standart: “Ne, në këtë rast nuk bëjmë arbitrin, sepse i takon...

Editorial 26 Korrik 2019, 09:23

Gratë në krye të demokracive të botës

Deklarata e fundit e presidentit amerikan Donald Trump se katër kongresmene demokrate me ngjyrë – Ayanna Pressley, Aleksandra Ocasio-Cortez, Ilhan Omar dhe Rash...

Editorial 21 Korrik 2019, 13:24

Modeli sovjetik i Nomenklaturës

(Nga cikli “Me historinë poshtë nënkresës”)Rusia pararevolucionare kishte trashëguar nga Perandoria romake e Lindjes ose Bizanti një “Katalog të Rangjeve”, që d...

VIDEO-VIRALE/ Po fliste në Rrugën e Salës, demokrati 'kapet mat' nga gruaja

VIDEO-VIRALE/ Po fliste në Rrugën e Salës, demokrati 'kapet mat' nga gruaja

"Injoranca nuk është argument" Nuk i pëlqeu pyetja, Rama prek në faqe gazetaren Ambrozia Meta

Del VIDEOJA, Elia godet Princ Lekën: Familja ime të ka mbajtur me bukë

VIDEO/ Noka i jep Spiropalit pankartën, Ministrja ofrohet ta mbaj para fytyrës

Publikohen pamjet nga brenda bazës ajrore të Kuçovës, Komandanti: E gatshme për stërvitjen e trupave

Tempulli 2/ Me kanabis gati për shitje dhe shuma parash, arrestohen 4 të rinj në Tiranë

Dalin pamjet nga kasollja ku u vra 50-vjeçari në Durrës

Kontrabandonin ilaçe dhe telefona, arrestohen dy persona në Tiranë, sekuestrohen 47 iPhone

I vunë flakën eskavatorit me vlerë 150 mijë euro, arrestohen 2 autorët e ngjarjes

Reshjet e shiut dhe borës në vend, policia: Moderoni shpejtësinë e mos kryeni parakalime të gabuara

Kampioni Alvin Karaqi mes lotësh: Për besë u ndjeva si Gjergj Kastrioti kur mora flamurin

'Dokumentar horror'/ Berisha publikon pamjet: Do ju paraqes terrorin që Bajrajt ushtruan më 14 maj

Krimi në Bulqizë/ Fqinji: Po hante bukë në banesë kur erdhën dy makina!

Dosja "Gjici"/ Zv.kryetari i bashkisë së Kukësit shkon në SPAK

Newsroom 11 |XAMA: LAJMI I FUNDIT FAKE QË PASHË, ISHTE PËR MUA

Newsroom 11 |XAMA: KËSHILLË QYTETARËVE- MOS LEXONI VETËM NJË BURIM

Newsroom 11 | XAMA: GAZETARËT NUK SHKRUAJNË ME EMËR, KJO S'ËSHTË ETIKE

Xama në Newsroom: Lajmet e rreme përhapin panik! Më akuzuan se kisha marrë para për një shkrim

Muka në Newsroom: Në Shqipëri ka portale gjobaxhie, u bëjnë shantazh njerëzve

Xama në Newsroom: Fake News shpërndahet më shumë në Facebook e Tik Tok! Gazetarët të shkruajnë emrin

Newsroom 11 |Kush prodhon lajme të rreme në Shqipëri

Newsroom 10 |SENJA: NE S'REAGOJMË NDAJ GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 |HAZIZAJ: 'ÇOHU ENVER', PJESË E GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ KEMI MARRËVESHJE PËR TË MBROJTUR 'VIKTIMAT'

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES KA SHKAKTUAR DHE KRIME

Newsroom 10 |GAZETARI: GJUHA E URREJTJES, PJESË E SHOQËRISË

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES, E FRIKSHME NË SHQIPËRI

Vidhnin në banesa duke përdorur çelësa të klonuar, vihet në pranga 1 person,nje tjeter në kërkim

Newsroom 10 |GJUHA E URREJTJES PËRDORET NGA POLITIKA, AMA TË KONTROLLOJË GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: STEREOTIPET NXISIN GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES LUFTOHET ME EDUKIM

Newsroom 10 | Gjuha e urrejtjes në media, si dhe kush e shpërndan?

Ndryshimet në PS/ Gjiknuri: S'është fundi, por fillimi i diçkaje të re.

Inceneratorët/ S’kam dhënë asnjë kontratë pa garë, ato janë publike!

Ndihet 'i shitur' nga Rama? Gjiknuri: Nuk ndjej braktisje, kam komunikim me të prej 20 vitesh

Klosi: Kemi primare reformimin e partisë, PS synon mandatin e katërt

U shkarkua si Sekretar i Përgjithshëm, Gjiknuri: PS edhe kur fiton, refekton!

Digjet shtëpia në Shkodër, në banesë ndodhej një i moshuar, përfundon në spital

Vazhdon përplasja në PD! Basha kërkon mbledhjen e Komisionit të Etikës për të, Bardhi: Shenjë humbje

Vrasja e Jetmirës/ Autori u dënua me 28 vite burg, nëna e viktimës: Duhet dënim përjetë!

Newsroom 9 | Kallanxhi: Threads? S`besoj se do zgjasë shumë

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Mos merrni për bazë asgjë thuhet në rrjet

Newsroom 9 | Gazetarja: po ndodhin vrasje nga tik tok

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Fake News dallohet vetëm po të jemi kritikë

Newsroom 9 | Kallanxhi: Shqiptarët besojnë gjithçka shohin në rrjet

Newsroom 9 | Eksperti i IT, Tomi Kallanxhi: Tik Tok ka "fake news" sepse s'ka censurë

Newsroom 9 | Gazetarja: Shqipëria do kohë të përshtatet me Tik Tok

Newsroom 9| Eksperti i IT: Çdo rrjet është i përkohshëm, duhet të kujdesemi për vlerat

A mund të mbyllet TikTok për Shqipërinë? Flet për Newsroom eksperi i IT

Fëmija mbyllet brenda në shtëpi, nëna e alarmuar njofton zjarrfikësit, NDËRHYRJA nga ballkoni