LIVE UPDATES
Art&Argëtim

Shqipëria në arkivat kanadeze: Një gjuhë pa alfabet

26 Mars 2022, 20:26 Nga DOSJA
Shqipëria në arkivat kanadeze: Një gjuhë pa alfabet

Duke rrëmuar nëpër bibliotekën kombëtare të Québec u ndesha me këtë artikull me titull “The perplexed Albanian” botuar më 16 prill të vitit 1910 në gazetën “The Québec Chronicle”.

Përkthimi më poshtë:

“Një gjuhë pa alfabet. Ndërsa pjesa më e madhe e Europës po ankohet kundër bollëkut të librave dhe përmbytjes me fjalë të printuara, shqiptarët, një nga popujt më të vjetër të kontinentit, po ulërijnë për mjetin më elementar të shprehjes, alfabetin.

Në këtë vend të thjeshtë, pa alfabet, ku fëmijët nuk u shqetësuan kurrë për ABC-në e gjuhës që folën, ku krijuesit nga majat e maleve nxorrën historitë e tyre më të bukura, e poetët kënduan më të ëmblat vargje, duke i rënë lahutës në kullat e zjarrit, Turqia ka mbjellë farat e kulturës dhe palumturisë.

Ky ndryshim i kushteve idilike u soll kur qeveria vendosi së fundmi lejimin e mësimit të gjuhës shqipe në shkollat shtetërore. Fillimisht vendimi u prit me hare dhe festime, por më pas pikëpyetje u ngritën; Si do të mësohet gjuha pa një alfabet?

Gjuha Shqipe, përgjithësisht është konsideruar po aq e vështirë të zbutet e ndrydhet ne faqe librash sa ç’janë edhe njerëzit për t’u qeverisur.

Është gjuha më e vjetër në Ballkan që i rezistoi dyndjeve sllave. Parimet e saj kryesore përputhen me sistemin e gjuhëve europiane ariane dhe disa principe afrojnë në detaje me greqishten.

Shqipja ka mbijetuar si gjuhë e folur e megjithatë për shumë shqiptarë që dinë të shkruajnë e lexojnë lehtësisht shumë gjuhë të tjera, nëse do e shihnin të printuar gjuhën e tyre nuk do ta kuptonin.

Përpjekje të shumta janë bërë për ta kthyer shqipen ne gjuhë të shkruar. Një nga arsyet e arritjeve të sukseseve të niveleve të papërfillshme, ka qenë vështirësia për të prodhuar karaktere që do të përfaqësonin tingujt. Më tej, gjetja e gjuhës së përbashkët mes përfaqësuesve të besimeve të ndryshme fetare mbi përcaktimin e shkronjave.

I fundit që është përpjekur ka qenë Kostandin Kristoforidhi, i cili publikoi një gramatikë të dobishme të të dy dialekteve Tosk dhe Geg si dhe përktheu Biblën në Toskërisht.

Si konkluzion i gjithë orvatjeve për alfabet, deri tani janë paraqitur katër modele. i pari është një alfabet me shkronja greke. i dyti, bazuar në modelet e Kristoforidhit, paraqitet me gërma greke dhe latine dhe me shumë shenja diakritike. i treti përdor shkronja latine dhe i katërti është një variant i çuditshëm dhe i shëmtuar i shkronjave greke dhe latine së bashku.

Por tani që turqit kanë njohur të drejtën e shkollimit në gjuhën shqipe, ata po insistojnë që të përdoret alfabet arab dhe hoxhallarët reaksionarë po çalltisin të bindin fiset e muslimanëve duke u thënë se ky është i vetmi alfabet i lejuar për Muhamedanët e mirë.

Duhet thënë se nga gjithë alfabetët e propozuar, ai arab duket më pak i përshtatshmi, sepse shqipja afron ose me greqishten ose latinishten, dhe për më tepër tentativat për të shkruar shqipen me shkronja arabe kanë rezultuar në hieroglife që edhe vetë shkrimtarët nuk mund t’i deshifrojnë.

Kështu me kaq variante për të zgjedhur, shqiptari i hutuar i drejtohet për udhëzime të mëtejshme këshilluesve fetarë. Takime të mëdha janë mbajtur në gjithë vendin për të diskutuar mbi këtë çështje. Shkupi, Prishtina dhe Mitrovica, seksionet muslimane pra, kanë votuar për shkronjat arabe. Korça toske dhe Elbasani Geg-seksione katolike romane, janë deklaruar në favor të gërmave latine. Ndërkohë tensionet janë rritur dhe shumë gjak po derdhet për alfabetin.

Në këtë mënyrë shqiptari ka arritur atë që do, një shkak për të luftuar; por shkolla të reja shtetërorë nuk ka të hapura dhe gjuha shqipe ende nuk po mësohet në ato që ekzistojnë vetëm se thjesht duhet një alfabet”.

Marrë nga flasshqip.ca

Ndihmës-Sekretarja e Shtetit takoi Alibeajn, ndërsa Paloka deklaroi se ka firmosur peticionin kundër ambasadores Kim. Çfarë do të thotë kjo për PD?

View Results

dikur dikur shqipëria në arkivat kanadeze shqipëria në arkivat kanadeze

Sondazh

Poll

VIDEO-VIRALE/ Po fliste në Rrugën e Salës, demokrati 'kapet mat' nga gruaja

VIDEO-VIRALE/ Po fliste në Rrugën e Salës, demokrati 'kapet mat' nga gruaja

"Injoranca nuk është argument" Nuk i pëlqeu pyetja, Rama prek në faqe gazetaren Ambrozia Meta

Del VIDEOJA, Elia godet Princ Lekën: Familja ime të ka mbajtur me bukë

VIDEO/ Noka i jep Spiropalit pankartën, Ministrja ofrohet ta mbaj para fytyrës

Publikohen pamjet nga brenda bazës ajrore të Kuçovës, Komandanti: E gatshme për stërvitjen e trupave

Tempulli 2/ Me kanabis gati për shitje dhe shuma parash, arrestohen 4 të rinj në Tiranë

Dalin pamjet nga kasollja ku u vra 50-vjeçari në Durrës

Kontrabandonin ilaçe dhe telefona, arrestohen dy persona në Tiranë, sekuestrohen 47 iPhone

I vunë flakën eskavatorit me vlerë 150 mijë euro, arrestohen 2 autorët e ngjarjes

Reshjet e shiut dhe borës në vend, policia: Moderoni shpejtësinë e mos kryeni parakalime të gabuara

Kampioni Alvin Karaqi mes lotësh: Për besë u ndjeva si Gjergj Kastrioti kur mora flamurin

'Dokumentar horror'/ Berisha publikon pamjet: Do ju paraqes terrorin që Bajrajt ushtruan më 14 maj

Krimi në Bulqizë/ Fqinji: Po hante bukë në banesë kur erdhën dy makina!

Dosja "Gjici"/ Zv.kryetari i bashkisë së Kukësit shkon në SPAK

Newsroom 11 |XAMA: LAJMI I FUNDIT FAKE QË PASHË, ISHTE PËR MUA

Newsroom 11 |XAMA: KËSHILLË QYTETARËVE- MOS LEXONI VETËM NJË BURIM

Newsroom 11 | XAMA: GAZETARËT NUK SHKRUAJNË ME EMËR, KJO S'ËSHTË ETIKE

Xama në Newsroom: Lajmet e rreme përhapin panik! Më akuzuan se kisha marrë para për një shkrim

Muka në Newsroom: Në Shqipëri ka portale gjobaxhie, u bëjnë shantazh njerëzve

Xama në Newsroom: Fake News shpërndahet më shumë në Facebook e Tik Tok! Gazetarët të shkruajnë emrin

Newsroom 11 |Kush prodhon lajme të rreme në Shqipëri

Newsroom 10 |SENJA: NE S'REAGOJMË NDAJ GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 |HAZIZAJ: 'ÇOHU ENVER', PJESË E GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ KEMI MARRËVESHJE PËR TË MBROJTUR 'VIKTIMAT'

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES KA SHKAKTUAR DHE KRIME

Newsroom 10 |GAZETARI: GJUHA E URREJTJES, PJESË E SHOQËRISË

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES, E FRIKSHME NË SHQIPËRI

Vidhnin në banesa duke përdorur çelësa të klonuar, vihet në pranga 1 person,nje tjeter në kërkim

Newsroom 10 |GJUHA E URREJTJES PËRDORET NGA POLITIKA, AMA TË KONTROLLOJË GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: STEREOTIPET NXISIN GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES LUFTOHET ME EDUKIM

Newsroom 10 | Gjuha e urrejtjes në media, si dhe kush e shpërndan?

Ndryshimet në PS/ Gjiknuri: S'është fundi, por fillimi i diçkaje të re.

Inceneratorët/ S’kam dhënë asnjë kontratë pa garë, ato janë publike!

Ndihet 'i shitur' nga Rama? Gjiknuri: Nuk ndjej braktisje, kam komunikim me të prej 20 vitesh

Klosi: Kemi primare reformimin e partisë, PS synon mandatin e katërt

U shkarkua si Sekretar i Përgjithshëm, Gjiknuri: PS edhe kur fiton, refekton!

Digjet shtëpia në Shkodër, në banesë ndodhej një i moshuar, përfundon në spital

Vazhdon përplasja në PD! Basha kërkon mbledhjen e Komisionit të Etikës për të, Bardhi: Shenjë humbje

Vrasja e Jetmirës/ Autori u dënua me 28 vite burg, nëna e viktimës: Duhet dënim përjetë!

Newsroom 9 | Kallanxhi: Threads? S`besoj se do zgjasë shumë

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Mos merrni për bazë asgjë thuhet në rrjet

Newsroom 9 | Gazetarja: po ndodhin vrasje nga tik tok

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Fake News dallohet vetëm po të jemi kritikë

Newsroom 9 | Kallanxhi: Shqiptarët besojnë gjithçka shohin në rrjet

Newsroom 9 | Eksperti i IT, Tomi Kallanxhi: Tik Tok ka "fake news" sepse s'ka censurë

Newsroom 9 | Gazetarja: Shqipëria do kohë të përshtatet me Tik Tok

Newsroom 9| Eksperti i IT: Çdo rrjet është i përkohshëm, duhet të kujdesemi për vlerat

A mund të mbyllet TikTok për Shqipërinë? Flet për Newsroom eksperi i IT

Fëmija mbyllet brenda në shtëpi, nëna e alarmuar njofton zjarrfikësit, NDËRHYRJA nga ballkoni