LIVE UPDATES
Bota

Gati 20 vite pas sulmit terrorist, mënyrat sesi e ndryshoi botën 11 shtatori

10 Shtator 2021, 12:20 Nga DOSJA
Gati 20 vite pas sulmit terrorist, mënyrat sesi e ndryshoi botën 11

SHBA– Bota ka shikuar e tmerruar sulmet terroriste të 11 shtatorit, 2001, në Shtetet e Bashkuara. Afro 3,000 njerëz kanë humbur jetën kur rrëmbyesit i kanë përplasur aeroplanët në Kullat Binjake në Nju Jork, në Pentagon pranë Uashingtonit dhe në një fushë në Pensilvani.

Radio Evropa e Lirë u ka hedhur një vështrim gjërave që kanë ndryshuar nga sulmet më vdekjeprurëse në tokën amerikane.

“Lufta ka mbaruar”

Nëntëmbëdhjetë militantë, të lidhur me grupin terrorist Al-Kaida, kanë rrëmbyer katër aeroplanët e përdorur në sulmet e 11 shtatorit.

Themeluesi i Al-Kaidës, Osama bin Laden, ka qenë në Afganistan në atë kohë, nën mbrojtjen e talibanëve – islamistëve që kanë qenë në pushtet qysh në vitin 1996.

Kur talibanët kanë refuzuar ta dorëzojnë atë, Shtetet e Bashkuara dhe forcat aleate kanë pushtuar Afganistanin, duke u zotuar se do të mbështesin demokracinë dhe do të eliminojnë kërcënimin terrorist.

Gati 20 vjet më vonë, më 30 gusht, 2021, Shtetet e Bashkuara kanë përfunduar tërheqjen e trupave të tyre nga Afganistani.

Dhe, disa ditë pasi presidenti amerikan, Joe Biden, ka deklaruar se “lufta në Afganistan ka përfunduar”, talibanët kanë marrë përsëri kontrollin e këtij vendi.

Sipas një numërimi të BBC-së, prejse ka nisur lufta kundër talibanëve në vitin 2001, mbi 3,500 forca ndërkombëtare në Afganistan janë vrarë, në mesin e tyre mbi 2,300 ushtarë amerikanë. Mbi 20,000 ushtarë të tjerë amerikanë janë plagosur.

Këto shifra nuk krahasohen me jetët e humbura në mesin e civilëve afganë dhe forcave të sigurisë.

Në vitin 2019, presidenti tani i përmbysur i Afganistanit, Ashraf Ghani, ka thënë se mbi 45,000 forca afgane të sigurisë janë vrarë në rreth pesë vjet.

Sa i përket kostos financiare, nuk është e qartë se sa para kanë shpenzuar Shtetet e Bashkuara për Afganistanin dhe luftën. Biden ka thënë së voni se kjo shifër sillet në rreth 2 trilionë dollarë.

Kërcënimi terrorist

Al-Kaida është shumë më e dobët tani sesa në vitin 2001 dhe grupi ekstremist Shteti Islamik (IS) është shumë më i dobët sesa në vitin 2014, kur ka pushtuar pjesë të Sirisë dhe Irakut.

Shtetet e Bashkuara nuk janë goditur nga një sulm tjetër katastrofik, i shkallës së atij të 11 shtatorit.

Të dhënat nga Instituti New America tregojnë se 107 amerikanë kanë vdekur në sulmet xhihadiste në tokën amerikane, qysh më 11 shtator, 2001.

Gati gjysma e tyre janë vrarë në një klub nate në Orlando të Floridës, më 2016, nga Omar Mateen, i cili ka shprehur besnikëri ndaj Shtetit Islamik.

Në Evropë, numrat kanë qenë më të lartë. Në vitin 2015, sulmues të Shtetit Islamik kanë vrarë 130 njerëz në sulme të koordinuara në Paris.

Sipas një artikulli të Danyel Bymanit në gazetën Foreign Affairs, gjetkë në botë, përfshirë Afrikën, Lindjen e Mesme dhe Azinë Jugore, “grupet xhihadiste janë shumë më aktive sesa kanë qenë para 11 shtatorit”.

Al-Kaida, mes tjerash, ka prani në Afganistan, Algjeri, Bangladesh, Egjipt, Indi, Iran, Libi, Mali, Pakistan, Arabi Saudite, Somali, Siri, Tunizi, Turqi dhe Jemen. Shteti Islamik është i pranishëm në shumicën e këtyre vendeve, plus Kamerunin, Çadin, Irakun, Mozambikun, Nigerinë dhe Rusinë. Shumë prej këtyre vendeve vuajnë nga luftërat civile, në të cilat grupet xhihadiste janë në mesin e pjesëmarrësve aktivë. Qindra mijëra kanë vdekur në këto konflikte”, ka shkruar Byman.

Qëndrimet amerikane

Sipas një sondazhi nga Qendra Kërkimore Pew, njëzet vjet pas 11 shtatorit, numri i amerikanëve që e shohin terrorizmin si një problem të madh kombëtar, ka rënë ndjeshëm.

Sipas këtij sondazhi, shqetësimet më të mëdha për amerikanët tani janë: ekonomia, pandemia COVID-19 dhe racizmi.

Në një sondazh të kryer nga USA Today dhe Universiteti Suffolk, të anketuarit e kanë cilësuar pandeminë COVID-19 si një sfidë më të rrezikshme për vendin, sesa sulmet terroriste të vitit 2001.

Por, me një diferencë më të madhe se kurrë, 60 për qind e të anketarve – krahasuar me 38 për qind – kanë thënë se 11 shtatori u ka ndryshuar jetën amerikanëve përgjithmonë.

Kërkimi i drejtësisë

Kanë kaluar më shumë se 10 vjet qëkur Osama bin Laden, themeluesi i Al-Kaidës, është vrarë nga forcat speciale amerikane në Abotabad të Pakistanit, por askush nuk është dënuar për ndihmën që i ka ofruar atij në kryerjen e sulmit. Vetëm një person – Zacarias Moussaoui – është deklaruar fajtor dhe është dënuar me burgim të përjetshëm.

Gjyqi i organizatorit të dyshuar të sulmeve terroriste të 11 shtatorit, Khalid Sheikh Mohammed, do të rifillojë edhe një herë pas një sërë vonesash.

Departamenti amerikan i Drejtësisë ka njoftuar se FBI, së voni, ka mbyllur një pjesë të hetimeve të saj të sulmeve dhe se po shqyrton disa dokumente të klasifikuara prej kohësh, për të përcaktuar nëse ato mund të zbulohen.

Më 3 shtator, Biden ka nënshkruar një urdhër ekzekutiv për deklasifikimin e disa dokumenteve të lidhura me 11 shtatorin, që pritet të publikohen gjatë gjashtë muajve të ardhshëm.

Kjo ka ardhur pas presionit nga familjet e viktimave që kërkojnë të dinë nëse Arabia Saudite i ka ndihmuar rrëmbyesit e aeroplanëve.

Danny Gonzalez, ish-agjent i FBI-së që ka punuar në operacionin e hetimeve, ka thënë për CBS News se është i sigurt se dy nga rrëmbyesit kanë pasur një rrjet mbështetës, me bazë në SHBA.

Nëntëmbëdhjetë rrëmbyes nuk mund të kryejnë 3,000 vrasje vetë”, ka thënë Gonzalez në intervistën e tij të parë televizive në lidhje me hetimet.

Familjet e viktimave të sulmeve të 11 shtatorit akuzojnë Arabinë Saudite. Sauditët mohojnë përfshirjen zyrtare. Raporti i Komisionit të 11 Shtatorit nuk ka gjetur asnjë lidhje midis tyre. Pesëmbëdhjetë nga 19 rrëmbyesit kanë qenë sauditë, ashtu si edhe Bin Laden.

Mënyra e informimit

Më 11 shtator, 2001, pasi aeroplani i parë ka goditur Qendrën Botërore të Tregtisë, njerëzit janë lidhur kryesisht me televizorët e tyre – ose duke dëgjuar radio – për të marrë lajmet më të fundit rreth sulmeve.

Sot, këto dy media po mbeten mënjanë. Lajmet përhapen shpejt përmes faqeve të internetit, platformave të mediave sociale, thirrjeve telefonike dhe tekst-mesazheve.

Siguria në aeroporte

Heqja e rripit, këpucëve, zbrazja e xhepave… të gjitha janë bërë pjesë e normave të reja të sigurisë pas 11 shtatorit, 2001.

Gjërat që mund të përdoren si armë, janë ndaluar.

Lëngjet janë kufizuar, pasi disa prej tyre mund të përdoren për bërjen e bombës.

Rregullat e reja kanë shkaktuar linja më të gjata njerëzish në aeroporte. Ata duhet të arrijnë më herët atje, për t’i kapur fluturimet./REL/

Iftar dhe politikë, a u prek Muaji i Ramazanit nga politikanët?

View Results

bota bota sulmi terrorist i 11 shtatorit sulmi terrorist i 11 shtatorit

Sondazh

Poll

"Injoranca nuk është argument" Nuk i pëlqeu pyetja, Rama prek në faqe gazetaren Ambrozia Meta

"Injoranca nuk është argument" Nuk i pëlqeu pyetja, Rama prek në faqe gazetaren Ambrozia Meta

Del VIDEOJA, Elia godet Princ Lekën: Familja ime të ka mbajtur me bukë

VIDEO/ Noka i jep Spiropalit pankartën, Ministrja ofrohet ta mbaj para fytyrës

Publikohen pamjet nga brenda bazës ajrore të Kuçovës, Komandanti: E gatshme për stërvitjen e trupave

Tempulli 2/ Me kanabis gati për shitje dhe shuma parash, arrestohen 4 të rinj në Tiranë

Dalin pamjet nga kasollja ku u vra 50-vjeçari në Durrës

Kontrabandonin ilaçe dhe telefona, arrestohen dy persona në Tiranë, sekuestrohen 47 iPhone

I vunë flakën eskavatorit me vlerë 150 mijë euro, arrestohen 2 autorët e ngjarjes

Reshjet e shiut dhe borës në vend, policia: Moderoni shpejtësinë e mos kryeni parakalime të gabuara

Kampioni Alvin Karaqi mes lotësh: Për besë u ndjeva si Gjergj Kastrioti kur mora flamurin

'Dokumentar horror'/ Berisha publikon pamjet: Do ju paraqes terrorin që Bajrajt ushtruan më 14 maj

Krimi në Bulqizë/ Fqinji: Po hante bukë në banesë kur erdhën dy makina!

Dosja "Gjici"/ Zv.kryetari i bashkisë së Kukësit shkon në SPAK

Newsroom 11 |XAMA: LAJMI I FUNDIT FAKE QË PASHË, ISHTE PËR MUA

Newsroom 11 |XAMA: KËSHILLË QYTETARËVE- MOS LEXONI VETËM NJË BURIM

Newsroom 11 | XAMA: GAZETARËT NUK SHKRUAJNË ME EMËR, KJO S'ËSHTË ETIKE

Xama në Newsroom: Lajmet e rreme përhapin panik! Më akuzuan se kisha marrë para për një shkrim

Muka në Newsroom: Në Shqipëri ka portale gjobaxhie, u bëjnë shantazh njerëzve

Xama në Newsroom: Fake News shpërndahet më shumë në Facebook e Tik Tok! Gazetarët të shkruajnë emrin

Newsroom 11 |Kush prodhon lajme të rreme në Shqipëri

Newsroom 10 |SENJA: NE S'REAGOJMË NDAJ GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 |HAZIZAJ: 'ÇOHU ENVER', PJESË E GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ KEMI MARRËVESHJE PËR TË MBROJTUR 'VIKTIMAT'

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES KA SHKAKTUAR DHE KRIME

Newsroom 10 |GAZETARI: GJUHA E URREJTJES, PJESË E SHOQËRISË

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES, E FRIKSHME NË SHQIPËRI

Vidhnin në banesa duke përdorur çelësa të klonuar, vihet në pranga 1 person,nje tjeter në kërkim

Newsroom 10 |GJUHA E URREJTJES PËRDORET NGA POLITIKA, AMA TË KONTROLLOJË GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: STEREOTIPET NXISIN GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES LUFTOHET ME EDUKIM

Newsroom 10 | Gjuha e urrejtjes në media, si dhe kush e shpërndan?

Ndryshimet në PS/ Gjiknuri: S'është fundi, por fillimi i diçkaje të re.

Inceneratorët/ S’kam dhënë asnjë kontratë pa garë, ato janë publike!

Ndihet 'i shitur' nga Rama? Gjiknuri: Nuk ndjej braktisje, kam komunikim me të prej 20 vitesh

Klosi: Kemi primare reformimin e partisë, PS synon mandatin e katërt

U shkarkua si Sekretar i Përgjithshëm, Gjiknuri: PS edhe kur fiton, refekton!

Digjet shtëpia në Shkodër, në banesë ndodhej një i moshuar, përfundon në spital

Vazhdon përplasja në PD! Basha kërkon mbledhjen e Komisionit të Etikës për të, Bardhi: Shenjë humbje

Vrasja e Jetmirës/ Autori u dënua me 28 vite burg, nëna e viktimës: Duhet dënim përjetë!

Newsroom 9 | Kallanxhi: Threads? S`besoj se do zgjasë shumë

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Mos merrni për bazë asgjë thuhet në rrjet

Newsroom 9 | Gazetarja: po ndodhin vrasje nga tik tok

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Fake News dallohet vetëm po të jemi kritikë

Newsroom 9 | Kallanxhi: Shqiptarët besojnë gjithçka shohin në rrjet

Newsroom 9 | Eksperti i IT, Tomi Kallanxhi: Tik Tok ka "fake news" sepse s'ka censurë

Newsroom 9 | Gazetarja: Shqipëria do kohë të përshtatet me Tik Tok

Newsroom 9| Eksperti i IT: Çdo rrjet është i përkohshëm, duhet të kujdesemi për vlerat

A mund të mbyllet TikTok për Shqipërinë? Flet për Newsroom eksperi i IT

Fëmija mbyllet brenda në shtëpi, nëna e alarmuar njofton zjarrfikësit, NDËRHYRJA nga ballkoni

Newsroom/ Karabolli: Shqipëria do kohë të përshtatet me TikTok, e provuan edhe gazetarët, s’ia dolën