Djali plagos me thikë nënën në Fier/ Sherri nisi për paratë, Çobaj arrestohet i dehur
MIZORE/ Plagosja në Fier, dëshmia: Nëna u hodh nga kati i 2-të, djali e qëlloi sërish me thikë 5 Korrik, 11...
MIZORE/ Plagosja në Fier, dëshmia: Nëna u hodh nga kati i 2-të, djali e qëlloi sërish me thikë 5 Korrik, 11...
Investitori pyet për pronat, Rama: Në Shkodër tokat u ndanë si burrat, po bëhet digjitalizimi 5 Korrik, 10:59 ...
Monika Kryemadhi Skandali me evazionin fiskal/ Klodian Tomorri: Kush bleu faturat? Kaq është gjithë çështja 4 ...
Edi Rama dhe Mark Rutte Rama: Holanda investuesi më i madh në Shqipëri, presim një lajm të mirë për ener...
Tensionet janë rritur muajt e fundit në Ballkanin Perëndimor dhe javët e ardhshme duken të vështira në të gjithë rajonin. Në Bosnje dhe Hercegovinë, udhëheqësi i serbëve të Bosnjës, Milorad Dodik, po kërcënon të udhëheqë partinë e tij jashtë institucioneve shtetërore të vendit të ndërtuara me delikatesë. Në Maqedoninë e Veriut, kryeministri Zoran Zaev ka dhënë dorëheqjen. Në Mal të Zi, anëtarët e koalicionit qeverisës janë në mosmarrëveshje. Në Kosovë, Partia Serbe Lista Srpska po flet për largim nga institucionet shtetërore. Dhe në vetë Serbinë janë ngritur mjaft reagime ku shumica e protestave sillen aktualisht rreth një muraleje të Ratko Mlladiçit në Beograd.
Me përjashtim të rastit maqedonas, filli i përbashkët që kalon nëpër të gjitha këto çështje është ajo e ndërhyrjes së qeverisë serbe në punët e fqinjëve të saj përmes përfaqësimit politik të pakicave serbe. Ky është bërë një model sjelljeje nga Beogradi, një model me reflektime të viteve 1990. “Detyra e kësaj gjenerate politikanësh është të krijojë botën serbe, domethënë të bashkojë serbët kudo që jetojnë”, deklaroi në korrik ministri i brendshëm serb Aleksandar Vulin. Tema e përsëritur mes politikanëve serbë në të gjithë rajonin është thirrja për emancipim nga zgjidhja e pasluftërave jugosllave. Së bashku me mbështetjen e lartë publike në rajon për regjimet autoritare dhe për Rusinë dhe Kinën, po krijohet një përzierje helmuese.
Serbia është në fakt një shtet i kapur. “Liria jonë e fituar me vështirësi nga Milloshevicci është e humbur”, më tha një vëzhgues vendas së fundmi. Ajo ka një “qeveri të pazëvendësueshme” pavarësisht zgjedhjeve të lira (por jo të drejta); është zhytur nw korrupsion tw nivelit të lartë; dhe mjedisi i saj mediatik është përkeqësuar më tej. Sipas analistëve të medias, ndërmjet korrikut 2020 dhe fundit të qershorit 2021, përfaqësuesit e mazhorancës qeverisëse morën deri në 93 për qind të kohës së transmetimit televiziv në programet që mbulonin aktorët politikë, ndërsa opozita ishte e pranishme në 7 për qind të kohës së mbetur. Vetëm në shtator, presidenti, Aleksandar Vuçicc, u shfaq gjerësisht në televizion në jo më pak se 37 raste, ku disa transmetime zgjasnin dy ose tre orë. Dhe kjo shtrihet përtej sferës së dukshme të politikës. Një studim i fundit hetoi blerjen e të drejtave nga Telekomi serb për të shfaqur lojërat e futbollit të Premierligës angleze në vende anembanë rajonit, një lëvizje e bërë, sipas tyre, për të “kyçur audiencën ballkanike në kanalet e tyre me narrativat e saj anti-perëndimore, të cilat korrespondojnë me lidhjet në rritje të vendit me vende si Kina, Rusia dhe Hungaria”.
Rusia dhe Kina po përdorin korrupsionin si mënyrë për të ndikuar në institucionet shtetërore në rajon. Siç ka thënë vazhdimisht presidenti amerikan Joe Biden, shtetet autoritare përdorin “korrupsionin strategjik” si një mjet shtrëngimi, duke minuar kontratën sociale dhe besimin e publikut tek institucionet dhe duke e bërë qeverisjen e keqe në rajon edhe më keq. Për qytetarët e zakonshëm të Ballkanit, korrupsioni mbetet problemi i tretë më i rëndësishëm në vendin e tyre, pas papunësisë dhe situatës ekonomike. Lufta kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar është bërë arsyeja e ekzistencës për partitë opozitare në të gjithë rajonin, pavarësisht nga ideologjia e tyre, pasi shtetet e kapura shkelin median, drejtësinë, ekonominë dhe shërbimet publike si kujdesi shëndetësor. Si rezultat, emigracioni vetëm nga Ballkani Perëndimor vazhdon të rritet .
Është evidente se procesi i zgjerimit të BE-së ka ngecur dhe do të mbetet i tillë për disa kohë. Anëtarësimi në Bashkimin Evropian dikur synonte të zgjidhte, ndër të tjera, çështjet e qeverisjes së dobët që mundojnë Ballkanin Perëndimor, si dhe të konfirmonte paqen e shqetësuar të vendosur çerek shekulli më parë. Por një numër i konsiderueshëm i shteteve anëtare të BE-së tani dukshëm nuk janë të gatshëm t’i referohen zgjerimit në dokumentet zyrtare të Këshillit të BE-së. Bisedimet e fundit tw shteteve anëtare tregojnë mosgatishmërinë dhe paaftësinë për të integruar Ballkanin Perëndimor dhe BE-në dhe duket se të dy palwt, qytetarët dhe politikanët në rajon kanë marrë mesazhin. Barometri Ballkanik i vitit 2021 tregpo se një e treta e serbëve, boshnjakëve dhe maqedonasve nuk presin që anëtarësimi të ndodhë fare. Në atë vakum, idetë nacionaliste dhe fuqitë e tjera hyjnë lehtësisht. Dhe sondazhet e kryera nga ECFR këtë verë konfirmojnë se njerëzit në Serbi kanë një pikëpamje të fortë negative për BE-në. Ata kryesisht e shohin sistemin politik të BE-së si të “thyer” dhe përgjigjen e tij ndaj pandemisë si të paaftë. Dhe ata e vlerësojnë më shumë udhëheqjen e vendit të tyre, ndërkohë që i shohin Rusinë dhe Kinën si aleatë kryesorë, me 94 për qind dhe 91 për qind mbështetje, respektivisht.
Në këtë kontekst, çfarë mund të bëjë BE-ja ndryshe? Dhe çfarë duhet të përpiqet të arrijë?
Në një mjedis gjeopolitik shumë të kontestuar, vetëm proceset teknike nuk do të mjaftojnë më. BE-ja nuk mundet thjesht të shtojë negociatat e anëtarësimit (për shembull, duke zgjeruar aksesin në tregun e vetëm) dhe të shpresojë se dinamika do të ndryshojë. Do të duhet të bëhet shumë më politike. Për ta tërhequr më fort rajonin në një orbitë evropiane, BE mund të përdorë një format ekzistues të bashkëpunimit rajonal, siç është Procesi i Berlinit. Aksesi në tregun e vetëm mund të jetë pjesë e axhendës së tij. Por kështu duhet të jetë edhe një rrugë drejt shteteve të Ballkanit Perëndimor që përfundimisht të arrijnë marrëveshje politike për të zgjidhur pikat e kahershme të mosmarrëveshjeve, të tilla si ato që vazhdojnë të pengojnë marrëdhëniet Kosovë-Serbi, apo marrëdhëniet e Bosnjës me Serbinë dhe Kroacinë. Shtetet që bëjnë një progres të tillë duhet të kenë akses në fondet evropiane në këmbim.
BE-ja duhet të lëvizë për të përfshirë vendet e Ballkanit Perëndimor në Marrëveshjen e Re të Gjelbër, duke hapur mundësi për ta për të modernizuar infrastrukturën e tyre dhe për të bërë përparim më të fortë në dekarbonizimin e ekonomive të tyre. Diversifikimi i burimeve të energjisë do t’i ndihmojë ato të bëhen më pak të varura nga palët e treta si Rusia për furnizimin e tyre me energji dhe do të zvogëlojë, nëse jo eliminojw, korrupsionin në sektorin e energjisë.
Mungesa e instrumenteve të mprehta tw BE-në për të dalw nga “kutia” e saj do të thotë që Evropa po lihet jashtë bisedave strategjike kryesore në Ballkan. Gatishmëria e SHBA-së për të tundur një shkop në formën e Aktit Magnitsky dhe sanksioneve në vend që të ofrojë vetëm një karrotë duket se pooe bën qëndrimin amerikan shumë më bindës dhe zërin e tyre më të fuqishëm. BE-ja ka një gamë të gjerë mjetesh potenciale që mund t’i përdorë dhe që mund të forcohet me disa rregullime. Për shembull, duhet të shtojë kleptokracinë në Aktin Evropian Magnitsky dhe të zgjerojë dispozitat e aktit në Ballkanin Perëndimor. Të jesh në gjendje të lëshosh sanksione personale për korrupsion kundër individëve do të rriste fuqinë e BE-së dhe do të ndryshonte perceptimin e hipokrizisë që ekziston se BE është mjaft e lumtur të punojw me autokratë kur situata i përshtatet. Zyra e Prokurorisë Publike Evropiane mund të sigurojë fokus më të madh në hetimet ndërkufitare që përfshijnë autoritetet ballkanike. Ai gjithashtu mund të vendosë Zyrën Evropiane Kundër Mashtrimit në rastet që lidhen me fondet e BE-së.
Kufijtë nuk do ta humbasin kuptimin e tyre në Ballkan së shpejti. Prandaj, BE-ja duhet t’i kushtojë më shumë vëmendje arkitekturës së sigurisë dhe mbrojtjes së rajonit, e cila aktualisht është lënë pas dore. Një përgjigje më e vërtetë gjeopolitike nga BE-ja do të kërkojë zgjerimin e Mbrojtjes sw Bashkimit Evropian. Nëse shtetet e Ballkanit Perëndimor i bashkohen EDU-së, ata do të jenë në gjendje të marrin pjesë në projektet e PESCO-s dhe anëtarësimi në EDU duhet t’i përqendrojë ato në rritjen e pajtueshmërisë me Politikën e Përbashkët të Sigurisë dhe Mbrojtjes. Serbia, për shembull, dëshiron të modernizojë kapacitetet e prodhimit për prodhuesit e saj të mëdhenj shtetërorë të armëve. Në vend që ta detyrojë atë në mënyrë efektive të bashkëpunojë me vende të tilla si Bjellorusia, Rusia dhe Emiratet e Bashkuara Arabe, BE-ja duhet ta ftojë Serbinë të marrë pjesë në projektet e veta.
Nëse ka diçka pozitive për të nxjerrë nga krizat aktuale të ndërlidhura të Ballkanit Perëndimor, është vëmendja e përtërirë që politikëbërësit evropianë dhe amerikanë po i kushtojnë rajonit. Por BE-ja duhet urgjentisht të ndryshojë qasjen e saj, zgjedhja e saj e ‘paqartësisë konstruktive’ nuk po funksionon më dhe krijon vetëm acarim në të gjithë rajonin. Ndihma e qytetarëve për të liruar kontrollin e elitave të korruptuara dhe rivendosja e qeverisjes së mirë brenda institucioneve, do të ndihmonte shumë për të mbështetur më plotësisht reformat dhe për të rritur ndikimin e BE-së në një rajon kyç për rritjen e besueshmërisë së saj ndërkombëtare dhe për të siguruar stabilitetin e fqinjësisë së saj.
Përkthyer nga European Western Balkans
(m.k/dosja.al)
Cila mendoni se është alternativa më e mirë:
KOSOVË– Gazetari i njohur nga Kosova, Berat Buzhala ka bërë të ditur për publikun se ditën e premte është tërhequr nga drejtimi i dy mediave. Buzhala...
KOSOVË– Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani ka konfirmuar pjesëmarrjen në Samitin për Demokracinë. Vetë Osmani ka publikuar ftesën zyrtare që ka marrë...
SHBA- Këngëtari i njohur shqiptar Gjon Muharremaj ka shënuar fitore në “MTV EMA”. Muharremaj është një këngëtar i njohur si në Shqipëri ashtu edhe n...
KINË – Një djalë kërcen nëpër çatitë e ndërtesave 22-katëshe në Xianning të Kinës, provinca Hubei. Dy djemtë shihen duke luajtur në skajin e &...
SHBA- Zyrtarët e zbatimit të ligjit kanë njoftuar se i arratisuri që qëndron pas një prej grabitjeve më famëkeqe të bankave në Amerikë është identifikuar pas nj...
BRUKSEL- Komisioneri për politikën e fqinjësisë dhe zgjerimit, Oliver Varhelyi ka deklaruar para takimit të ministrave të jashtëm të Bashkimit Europian se Bashk...
ANGLI– Një sulm terrorist duyshohet të jetë shëperthimi që ndodhi ditën e djeshme jashtë spitalit të grave në Liverpol. Tre persona janë arrestuar në bazë...
KOSOVË- Policia e Kosovës kërkon nga drejtuesit e automjeteve që të kenë pajisjet dimërore për automjetet e tyre.Njoftimin e ka bërë vetë Policia e Kosovës...
MEKSIKË- Persona të armatosur në Meksikën veri-qendrore sulmuan një shtëpi dhe vranë pesë anëtarë të familjes. Mediat e huaja raportojnë se nga sulmi ka ng...
KOSOVË- Agjencia Evropiane për Ambient (EEA), ka thënë se vdekjet e parakohshme, të shkaktuara nga ndotja e ajrit, kanë rënë, mirëpo ende besohet se ky shk...
