LIVE UPDATES
Bota

Ballkani Perëndimor: Loja e keqe e vjetër me hartat

10 Maj 2021, 06:45 Nga DOSJA
Ballkani Perëndimor: Loja e keqe e vjetër me hartat

Ku gjenden saktësisht kufijtë kombëtarë në Evropën Juglindore? Kësaj pyetjeje nuk ka mundur t’i përgjigjet ende asnjë nga projektet e shumtë për rindarjen e rajonit.

Një plan i parë i përgatitur me ngut për ndarje të Jugosllavisë u zbatua me shpejtësi në vitin 1941: Kur Wehrmacht-i gjerman sulmoi dhe mundi shtetin shumëetnik të themeluar në 1918, pesë shtete fqinje përfituan menjëherë pjesë të territorit të deriatëhershëm të tij: Gjermania e Madhe, Italia, Hungaria, Bullgaria dhe Shqipëria.

Në pjesën që mbeti, krahas Serbisë së pushtuar, u krijua “Shteti i Pavarur Kroacia”, që përfshinte edhe gjithë Bosnjë-Hercegovinën. Krijimi i nazistëve mundi të arrijë “raporte të qarta” lidhur me etninë vetëm përmes gjenocidit: nga 320.000 deri 340.000 serbë, dhjetëra mijëra romë dhe hebrenj u vranë brenda më pak se katër vjetësh.

Që në shekullin e 19-të, kur Perandoria Osmane filloi të shpërbëhej, lindi pyetja se ku duhet të fillonin e ku të mbaronin shtetet pasardhëse që po krijoheshin. Në 1878 në Kongresin e Berlinit fuqitë e mëdha vizatuan në tavolinë kufij të rinj në Ballkan dhe në 1912/13 gjashtë ambasadorë evropianë përshtatën shtetin e ri të Shqipërisë. Shqiptarët, bullgarët, grekët, serbët, maqedonasit dhe malazezët as që u ftuan.

Kur shteti multietnik i Austro-Hungarisë u shpërbë në përfundim të Luftës së Parë Botërore, SHBA nën presidentin Woodrow Wilson mbështetën parimin e nacionaliteteve: “Popujt” duhet të përcaktonin vetë fatin e tyre. Por se çfarë ishte një popull dhe çfarë jo, mbeti e hapur. Koncepti amerikan për “kombin”, si popullsi e një shteti, nuk përshtatej. Të gjitha shtetet e reja në Evropën Lindore përbëheshin nga ana tjetër nga pakica të shumta kombëtare.

Identitet, centralizëm, autonomi

Sidomos në Jugosllavi, por edhe në Rumani, Bullgari, Greqi, Hungari, Çekosllovaki dhe Ukrainë, para dhe një kohë të gjatë pas Luftës së Dytë Botërore u zhvilluan shumë debate rreth identitetit, centralizmit dhe autonomisë. Por ndryshimet e kufijve ishin tabu, pasi gjermanët mes viteve 1939 dhe 1945 kishin pushtuar dhe rindarë të gjithë Evropën Lindore, shkatërruar Jugosllavinë, zvogëluar Rumaninë dhe zmadhuar Hungarinë, Bullgarinë dhe Shqipërinë.

Loja me harta fitoi përsëri konjunkturë, kur u shpërbë Blloku i Lindjes në fund të viteve 1980. Në Slloveni revista “Mladina” (rinia) botoi në 1989 në faqen e saj satirike një propozim, se si mund të riorganizohej Jugosllavia: Mes Austrisë, Hungarisë dhe një “Jugosllavie Jugore” të paqartë, mund të krijoheshin “Republikat e Bashkuara të Jugosllavisë Perëndimore” – me Slloveninë, Kroacinë, Bosnje Hercegovinën.

Serioziteti pason satirën

Ajo që në vitin 1989 u mendua si satirë, u bë seriozitet përgjakshëm dy vjet më vonë. Në 1991 Jugosllavia u shpërbë në republikat e saj përbërëse. Përcaktimi i kufijve të shteteve pasardhëse rezultoi jo më pak i vështirë se mbajtja bashkë e Jugosllavisë. Në tokën e Kroacisë anëtarët e pakicës serbe themeluan një “Republikë të Krajinës Serbe”. Edhe në Bosnjën fqinje u krijuan një “Republika Srpska” (Republika Serbe) dhe një “Republika Herceg-Bosna” kroate.

Qëllimi i nacionalistëve serbë ishte një territor i mbyllur serb, që do të shtrihej nga kufiri maqedonas deri në portat e Zagrebit. Meqenëse popullsia e tij duhet të ishte vërtet serbe, pakicat që jetonin atje u dëbuan brutalisht; dhe që territori i ri të bëhej vërtet homogjen, në disa zona edhe shumicat, nëse ato nuk ishin serbe.

Shumica e të tjerëve

Në vetë Serbinë pakica shqiptare, e cila në një pjesë të vendit atëherë, në “Krahinën Autonome” të Kosovës, përbënte shumicën dërrmuese të popullsisë, synonte pavarësinë. Ndërsa në kioskat e Tiranës, kryeqytetit të republikës fqinje të Shqipërisë, shiteshin harta të një “Shqipërie të madhe” etnike, që përfshinte gjysmën e Malit të Zi, Greqinë veriperëndimore dhe shtrihej deri në Nish në Serbinë qendrore, nacionalistët radikalë shqiptarë ëndërronin që gjysmën e Maqedoninë ta përfshinin në një republikë të ardhshme të Iliridës.

Pas marrëveshjes së paqes të Dejtonit në 1995 dhe përfundimit të luftës në Bosnjë fuqitë e mëdha dëshironin që kufijtë e shteteve të reja të ishin aq të paprekshëm si më parë ato të Jugosllavisë. Pasoi një luftë për Kosovën në 1999 dhe dymbëdhjetë vjet më vonë lindi edhe një herë një shtet i ri: Republika e Kosovës (2008). Menjëherë loja me harta filloi përsëri.

Plane të dështuara ndarjesh

Ministri i jashtëm i atëhershëm i Serbisë, Ivica Daçiç, propozoi ndarjen e Kosovës midis serbëve dhe shqiptarëve, një ide që doajeni i nacionalizmit serb, shkrimtari dhe disidenti Dobrica Çosiç, e kishte shprehur që në vitin 1968. Kur në vitet 1992/93 ai u bë për një kohë të shkurtër president i “Republikës Federative të Jugosllavisë” (1992-2003), e përbërë nga Serbia dhe Mali i Zi, Çosiç i hodhi edhe një herë mendimet e tij në tryezë – më kot.

Edhe Ministri Daçiç dështoi për shkak të rezistencës së SHBA. Vetëm kur Donald Trump u bë president i SHBA në 2017, presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiç mori edhe një herë guximin të dalë me një plan ndarjeje: Së bashku me homologun e tij të atëhershëm kosovar Hashim Thaçi, ai propozoi “korrigjime të kufirit” të papërcaktuara saktësisht: veriu i Kosovës me shumicë serbe duhet t’i kalonte Serbisë, cepi jugor i Serbisë i populluar nga shqiptarët do t’i kalonte Republikës së re të Kosovës.

Roli i perëndimit

Propozimi gjeti një miratim çuditërisht të gjerë jashtë vendit. Shkëmbimin serbo-shqiptar të territorit e mbështeti një president kristiandemokrat i Komisionit të BE (Jean-Claude Juncker), po ashtu komisioneri i tij i zgjerimit nga i njëjti grup parlamentar (Johannes Hahn), një përfaqësuese socialdemokrate e politikës së jashtme (Federica Mogherini) dhe një president shteti nga partia ambientaliste ( Alexander Van der Bellen).

Presidenti Trump dërgoi letra aprovuese dhe një të dërguar të posaçëm të ashpër (Richard Grenell) dhe ftoi projektuesit e hartës në Shtëpinë e Bardhë. Në vendin fqinj të Serbisë, në Bosnjë, bashkë-presidenti serb Milorad Dodik, i cili prej kohësh shprehet pro ndarjes së shtetit multietnik, u gëzua. Homologu i tij kroat e shfrytëzoi rastin për të kërkuar më shumë autonomi për grupin e tij etnik.

Ndërkohë Trump nuk është më president i SHBA. Këmbimi kosovaro-serb i tokave dështoi. Edhe “non-paper” e fundit mbi këtë temë ndoshta do të përfundojë pa rezultat. Një gjë është e sigurt: për sa kohë që krerët e qeverive hedhin zare për territore, të gjitha problemet konkrete të shoqërive të Ballkanit Perëndimor, në radhë të parë papunësia, varfëria, korrupsioni dhe ndotja e mjedisit, do të shtyhen për një kohë të pacaktuar.

DW

Rama është propozuar për president nga disa deputetë socialiste, mendoni se:

View Results

bota bota evropa juglindore jugosllavia loja me hartat evropa juglindore jugosllavia loja me hartat

Sondazh

Poll
Bota 10 Maj 2021, 06:09

Qeveria favorizon skemat sociale në Kosovë

Programi i Qeverisë së Kosovës më shumë ka një komponentë sociale sesa zhvillimore, thotë për Radion Evropa e Lirë, profesori i ekonomisë, Safet Gërxhaliu. Ndër...

VIDEO-VIRALE/ Po fliste në Rrugën e Salës, demokrati 'kapet mat' nga gruaja

VIDEO-VIRALE/ Po fliste në Rrugën e Salës, demokrati 'kapet mat' nga gruaja

"Injoranca nuk është argument" Nuk i pëlqeu pyetja, Rama prek në faqe gazetaren Ambrozia Meta

Del VIDEOJA, Elia godet Princ Lekën: Familja ime të ka mbajtur me bukë

VIDEO/ Noka i jep Spiropalit pankartën, Ministrja ofrohet ta mbaj para fytyrës

Publikohen pamjet nga brenda bazës ajrore të Kuçovës, Komandanti: E gatshme për stërvitjen e trupave

Tempulli 2/ Me kanabis gati për shitje dhe shuma parash, arrestohen 4 të rinj në Tiranë

Dalin pamjet nga kasollja ku u vra 50-vjeçari në Durrës

Kontrabandonin ilaçe dhe telefona, arrestohen dy persona në Tiranë, sekuestrohen 47 iPhone

I vunë flakën eskavatorit me vlerë 150 mijë euro, arrestohen 2 autorët e ngjarjes

Reshjet e shiut dhe borës në vend, policia: Moderoni shpejtësinë e mos kryeni parakalime të gabuara

Kampioni Alvin Karaqi mes lotësh: Për besë u ndjeva si Gjergj Kastrioti kur mora flamurin

'Dokumentar horror'/ Berisha publikon pamjet: Do ju paraqes terrorin që Bajrajt ushtruan më 14 maj

Krimi në Bulqizë/ Fqinji: Po hante bukë në banesë kur erdhën dy makina!

Dosja "Gjici"/ Zv.kryetari i bashkisë së Kukësit shkon në SPAK

Newsroom 11 |XAMA: LAJMI I FUNDIT FAKE QË PASHË, ISHTE PËR MUA

Newsroom 11 |XAMA: KËSHILLË QYTETARËVE- MOS LEXONI VETËM NJË BURIM

Newsroom 11 | XAMA: GAZETARËT NUK SHKRUAJNË ME EMËR, KJO S'ËSHTË ETIKE

Xama në Newsroom: Lajmet e rreme përhapin panik! Më akuzuan se kisha marrë para për një shkrim

Muka në Newsroom: Në Shqipëri ka portale gjobaxhie, u bëjnë shantazh njerëzve

Xama në Newsroom: Fake News shpërndahet më shumë në Facebook e Tik Tok! Gazetarët të shkruajnë emrin

Newsroom 11 |Kush prodhon lajme të rreme në Shqipëri

Newsroom 10 |SENJA: NE S'REAGOJMË NDAJ GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 |HAZIZAJ: 'ÇOHU ENVER', PJESË E GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ KEMI MARRËVESHJE PËR TË MBROJTUR 'VIKTIMAT'

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES KA SHKAKTUAR DHE KRIME

Newsroom 10 |GAZETARI: GJUHA E URREJTJES, PJESË E SHOQËRISË

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES, E FRIKSHME NË SHQIPËRI

Vidhnin në banesa duke përdorur çelësa të klonuar, vihet në pranga 1 person,nje tjeter në kërkim

Newsroom 10 |GJUHA E URREJTJES PËRDORET NGA POLITIKA, AMA TË KONTROLLOJË GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: STEREOTIPET NXISIN GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES LUFTOHET ME EDUKIM

Newsroom 10 | Gjuha e urrejtjes në media, si dhe kush e shpërndan?

Ndryshimet në PS/ Gjiknuri: S'është fundi, por fillimi i diçkaje të re.

Inceneratorët/ S’kam dhënë asnjë kontratë pa garë, ato janë publike!

Ndihet 'i shitur' nga Rama? Gjiknuri: Nuk ndjej braktisje, kam komunikim me të prej 20 vitesh

Klosi: Kemi primare reformimin e partisë, PS synon mandatin e katërt

U shkarkua si Sekretar i Përgjithshëm, Gjiknuri: PS edhe kur fiton, refekton!

Digjet shtëpia në Shkodër, në banesë ndodhej një i moshuar, përfundon në spital

Vazhdon përplasja në PD! Basha kërkon mbledhjen e Komisionit të Etikës për të, Bardhi: Shenjë humbje

Vrasja e Jetmirës/ Autori u dënua me 28 vite burg, nëna e viktimës: Duhet dënim përjetë!

Newsroom 9 | Kallanxhi: Threads? S`besoj se do zgjasë shumë

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Mos merrni për bazë asgjë thuhet në rrjet

Newsroom 9 | Gazetarja: po ndodhin vrasje nga tik tok

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Fake News dallohet vetëm po të jemi kritikë

Newsroom 9 | Kallanxhi: Shqiptarët besojnë gjithçka shohin në rrjet

Newsroom 9 | Eksperti i IT, Tomi Kallanxhi: Tik Tok ka "fake news" sepse s'ka censurë

Newsroom 9 | Gazetarja: Shqipëria do kohë të përshtatet me Tik Tok

Newsroom 9| Eksperti i IT: Çdo rrjet është i përkohshëm, duhet të kujdesemi për vlerat

A mund të mbyllet TikTok për Shqipërinë? Flet për Newsroom eksperi i IT

Fëmija mbyllet brenda në shtëpi, nëna e alarmuar njofton zjarrfikësit, NDËRHYRJA nga ballkoni