LIVE UPDATES
Aktualitet

Ndërhyrjet e paligjshme rrezikojnë trashëgiminë e qytetit që mbrohet nga UNESCO

24 Shkurt 2021, 12:15 Nga DOSJA
Ndërhyrjet e paligjshme rrezikojnë trashëgiminë e qytetit

GJIROKASTËR- Gjirokastra është e ndarë në dy pjesë që kundërshtojnë njëra tjetrën. Në pjesën e sipërme historike që mbrohet nga UNESCO ka interes të shtuar investime, ndërsa në pjesën e poshtme, stoku i ndërtimeve të pabanuara po rritet, prej braktisjes nga biznesi i vogël dhe banorët.

Të dhënat e bashkisë së Gjirokastrës tregojnë se ndërsa ka kërkesë në rritje për ndërhyrje në qendrën historike, në të cilën janë shtuar edhe ndërhyrjet e paligjshme në Monumente të Kategorisë së Parë dhe të Dytë që mbrohen nga shteti, në pjesën e poshtme të qytetit kërkesat për leje të reja të ndërtimit janë në pikiatë.

Sipas të dhënave të siguruara nga BIRN, gjatë vitit 2020 Inspektoriati i Mbrojtjes së Territorit vendosi 17 gjoba për ndërhyrje të paligjshme ndërtimore në zonën muzeale.

“Ndërhyrjet në banesa Monumente të Kategorisë së Parë apo të Dytë janë të karakterit përshtatës, sidomos për njësi pritëse turistike,” tha Bexhet Baxhella, kreu i Inspektoriatit të Mbrojtjes së Territorit në bashkinë e Gjirokastrës.

Drejtuesi i Inpektoriatit i tha BIRN se gjobat ishin nga 50 mijë lekë – për ndërhyrjet për të cilat kërkohej vetëm njoftim, deri në 500 mijë lekë për rastet kur për ndërhyrjet e paligjshme duhej të kishte leje ndërtimi.

Megjithatë, Baxhella pranoi se pjesa më e madhe e gjobave të vendosura për ndërhyrje në Monumentet e Kulturës së Kategorive I dhe II nuk ishin paguar.

Dy vitet e fundit, sipas të dhënave të bashkisë, numri i arkëtimeve të masave administrative ka qenë i ulët dhe vetëm 1% e tyre është paguar.

Ndërkohë që ndaj shkelësve nuk ka veprime pasuese ligjore dhe gjobat e mbledhura janë vetëm prej atyre qytetarëve që kanë vendosur të paguajnë vullnetarisht.

Rritja e turizmit nxiti ndërhyrjet e paligjshme

Në Gjirokastër nuk është vështirë të dallosh në zonën historike ndërhyrje pa kriter që vijnë si shtesa të lehta në strukturat e banesave historike me elementë të rinj, që bien ndesh me stilin e vjetër të ndërtimit.

Shpesh janë vetëm ndryshime në përmasat e dritareve, por ka raste që ka zgjerime volumesh ndërtimi në përpjekje për të fituar hapësira shtesë.

Vitin e shkuar, Bashkia ndërhyri për prishjen e një ballkoni në zonë e pazarit që ishte ndërtuar pa leje. Ndërhyrje të tilla në ndryshime volumesh të brendshme apo shtesa jashtë banesës për mjedise utilitare nuk mungojnë.

Pronarët që janë ndëshkuar për shkeljet nuk pranojnë të flasin me emër, por i lidhin ndërhyrjet në të shumtën e herës me nevojat e banesave për hapësira të reja, në rastet kur në to mund të priten turistë.

Ata janë të vetëdijshëm se për këto ndërhyrje nuk mund të sigurojnë leje nga Këshilli Kombëtar i Restaurimeve në varësi të Ministrisë së Kulturës, pasi në monumentet e Kategorisë së Parë, ligji i Trashëgimisë Kulturore ndalon rreptësisht çdo ndërhyrje dhe në monumentet e Kategorisë së Dytë ka kufizime të forta ligjore.

“Bashkia Gjirokastër një ndër prioritetet kryesore ka përkujdesjen për vlerat e trashëgimisë kulturore në funksion të zhvillimit të turizmit,” tha Baxhella, drejtori i IMT pranë Bashkisë.

Ai shtoi se prej vitit 2017, numri i shkeljeve të identifikuara nuk ndryshon shumë. Sipas të dhënave që ka bashkia, numri i shkeljeve varion nga 5 në 17 në 5 vitet e fundit, por të dhënat e plota mungojnë.

Ndërkohë, Drejtoria e Kulturës Kombëtare në Gjirokastër që përgjigjet për qendrën historike sipas ligjit për Trashëgiminë Kulturore ka mbajtur akte konstatimi për rastet e shkeljeve dhe i ka referuar këto ndërtime pa leje dhe jashtë kritereve si në polici, ashtu edhe pranë bashkisë.

Specialisti i kësaj drejtorie, Vaso Polo thotë se në një rast denoncimi është bërë pranë Inspektoriatit Kombëtar të Mbrojtjes së Territorit, që sipas ndryshimeve të fundit ligjore, varet nga Ministria e Brendshme.

Megjithatë, në gjykatën e Gjirokastrës nuk ka procedime penale ndaj shkelësve dhe gjobat e vendosura nuk vilen.

Drejtuesi i Inspektoriatit të Mbrojtjes së Territorit pranoi se nuk ishin vënë në veprim instrumente ndëshkuese ndaj kundravajtësve për vjeljen e gjobave dhe ai nivel arkëtimesh që është arritur, ka qenë falë vullnetit dhe ndërgjegjësimit të vetë qytetarëve.

“Në fund të vitit të shkuar i kemi dërguar informacion sektorit jurdik dhe të taksave në bashki për të siguruar vjeljen e gjobave të vendosura në vitin 2020 gjatë vitit 2021,” tha ai.

Baxhella shpjegoi se kishte propozime për të ndërtuar një skemë të vjeljes së gjobës përmes shërbimeve të tjera që jepte bashkia ose përmes faturave të ujësjellësit.

“Plagët” e vjetra pa zgjidhje

Lidhur me ndërtimet pa leje në zonën muze të Gjirokastrës, arkitekti Kreshnik Merxhani thotë se qyteti njohu një periudhë qetësie pas raportit reaktiv të UNESCO-s së vitit 2012, kur organizata botërore e mbrojtjes së monumenteve u kërkoi me forcë autoriteteve shqiptare të kontrollonin qendrat historike në Gjirokastër dhe në Berat nga ndërtimet pa leje dhe ndërhyrjet pa kriter.

“Por ndërtimet pa leje, megjithëse duket se u pezulluan përkohësisht, nuk u stopuan asnjëherë,” thotë Merxhani, ndërsa shton se deri më sot nuk ka një plan për të rikuperuar ato pasuri që janë dëmtuar prej ndërhyrjeve të mëhershme.

“Janë rreth 400 ndërtime pa leje, për të cilat nuk ka një program rikuperimi afatgjatë,” theksoi arkitekti.

Në mungesë të një plani rikuperimi, shumë nga objektet që kishin pësuar ndryshime u hoqën nga lista e monumenteve të Ministrisë së Kulturës në vitin 2016. Një plan i hartuar prej vitesh nga bashkia e Gjirokastrës me specialistë italianë të rajonit të Markeve për Qendrën Historike të Gjirokastrës mbeti kësisoj në letër.

Arkitekti Merxhani vëren gjithashtu si problem vijimin e degradimit të monumenteve nga braktisja e pronarëve, të cilët nuk mund të kujdesen për to.

Në vitin 2005, kur Gjirokastra u përfshi në mbrojtjen e UNESCO, kishte 559 monumente të kategorisë së dytë, ndërsa në vitin 2017 në listë mbetën 323 monumente të kësaj kategorie.

Ministria e Kulturës e argumentoi atëherë vendimin “me procesin e përditësimit të listës së pasurive kulturore me verifikimin në terren të të gjitha objekteve që ndodhen brenda Qendrës Historike të Gjirokastrës dhe të të gjithë dokumentacionit arkivor”.

Por emra të njohur të kulturës kombëtare shqiptare shprehën kritika të forta për mënyrën se si ishte kryer reduktimi i listës dhe rezerva për procesin e kritereve të vlerësimit mbi të cilat ishin hequr monumentet që më parë rezultonin në dosjen që ishte paraqitur dhe në UNESCO.

MARRË NGA REPORTER

1 vit nga zgjedhjet e 25 prillit si e shikoni gjendjen e vendit:

View Results

aktualitet aktualitet bexhet baxhella bexhet baxhella

Sondazh

Poll

"Injoranca nuk është argument" Nuk i pëlqeu pyetja, Rama prek në faqe gazetaren Ambrozia Meta

"Injoranca nuk është argument" Nuk i pëlqeu pyetja, Rama prek në faqe gazetaren Ambrozia Meta

Del VIDEOJA, Elia godet Princ Lekën: Familja ime të ka mbajtur me bukë

VIDEO/ Noka i jep Spiropalit pankartën, Ministrja ofrohet ta mbaj para fytyrës

Publikohen pamjet nga brenda bazës ajrore të Kuçovës, Komandanti: E gatshme për stërvitjen e trupave

Tempulli 2/ Me kanabis gati për shitje dhe shuma parash, arrestohen 4 të rinj në Tiranë

Dalin pamjet nga kasollja ku u vra 50-vjeçari në Durrës

Kontrabandonin ilaçe dhe telefona, arrestohen dy persona në Tiranë, sekuestrohen 47 iPhone

I vunë flakën eskavatorit me vlerë 150 mijë euro, arrestohen 2 autorët e ngjarjes

Reshjet e shiut dhe borës në vend, policia: Moderoni shpejtësinë e mos kryeni parakalime të gabuara

Kampioni Alvin Karaqi mes lotësh: Për besë u ndjeva si Gjergj Kastrioti kur mora flamurin

'Dokumentar horror'/ Berisha publikon pamjet: Do ju paraqes terrorin që Bajrajt ushtruan më 14 maj

Krimi në Bulqizë/ Fqinji: Po hante bukë në banesë kur erdhën dy makina!

Dosja "Gjici"/ Zv.kryetari i bashkisë së Kukësit shkon në SPAK

Newsroom 11 |XAMA: LAJMI I FUNDIT FAKE QË PASHË, ISHTE PËR MUA

Newsroom 11 |XAMA: KËSHILLË QYTETARËVE- MOS LEXONI VETËM NJË BURIM

Newsroom 11 | XAMA: GAZETARËT NUK SHKRUAJNË ME EMËR, KJO S'ËSHTË ETIKE

Xama në Newsroom: Lajmet e rreme përhapin panik! Më akuzuan se kisha marrë para për një shkrim

Muka në Newsroom: Në Shqipëri ka portale gjobaxhie, u bëjnë shantazh njerëzve

Xama në Newsroom: Fake News shpërndahet më shumë në Facebook e Tik Tok! Gazetarët të shkruajnë emrin

Newsroom 11 |Kush prodhon lajme të rreme në Shqipëri

Newsroom 10 |SENJA: NE S'REAGOJMË NDAJ GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 |HAZIZAJ: 'ÇOHU ENVER', PJESË E GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ KEMI MARRËVESHJE PËR TË MBROJTUR 'VIKTIMAT'

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES KA SHKAKTUAR DHE KRIME

Newsroom 10 |GAZETARI: GJUHA E URREJTJES, PJESË E SHOQËRISË

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES, E FRIKSHME NË SHQIPËRI

Vidhnin në banesa duke përdorur çelësa të klonuar, vihet në pranga 1 person,nje tjeter në kërkim

Newsroom 10 |GJUHA E URREJTJES PËRDORET NGA POLITIKA, AMA TË KONTROLLOJË GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: STEREOTIPET NXISIN GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES LUFTOHET ME EDUKIM

Newsroom 10 | Gjuha e urrejtjes në media, si dhe kush e shpërndan?

Ndryshimet në PS/ Gjiknuri: S'është fundi, por fillimi i diçkaje të re.

Inceneratorët/ S’kam dhënë asnjë kontratë pa garë, ato janë publike!

Ndihet 'i shitur' nga Rama? Gjiknuri: Nuk ndjej braktisje, kam komunikim me të prej 20 vitesh

Klosi: Kemi primare reformimin e partisë, PS synon mandatin e katërt

U shkarkua si Sekretar i Përgjithshëm, Gjiknuri: PS edhe kur fiton, refekton!

Digjet shtëpia në Shkodër, në banesë ndodhej një i moshuar, përfundon në spital

Vazhdon përplasja në PD! Basha kërkon mbledhjen e Komisionit të Etikës për të, Bardhi: Shenjë humbje

Vrasja e Jetmirës/ Autori u dënua me 28 vite burg, nëna e viktimës: Duhet dënim përjetë!

Newsroom 9 | Kallanxhi: Threads? S`besoj se do zgjasë shumë

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Mos merrni për bazë asgjë thuhet në rrjet

Newsroom 9 | Gazetarja: po ndodhin vrasje nga tik tok

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Fake News dallohet vetëm po të jemi kritikë

Newsroom 9 | Kallanxhi: Shqiptarët besojnë gjithçka shohin në rrjet

Newsroom 9 | Eksperti i IT, Tomi Kallanxhi: Tik Tok ka "fake news" sepse s'ka censurë

Newsroom 9 | Gazetarja: Shqipëria do kohë të përshtatet me Tik Tok

Newsroom 9| Eksperti i IT: Çdo rrjet është i përkohshëm, duhet të kujdesemi për vlerat

A mund të mbyllet TikTok për Shqipërinë? Flet për Newsroom eksperi i IT

Fëmija mbyllet brenda në shtëpi, nëna e alarmuar njofton zjarrfikësit, NDËRHYRJA nga ballkoni

Newsroom/ Karabolli: Shqipëria do kohë të përshtatet me TikTok, e provuan edhe gazetarët, s’ia dolën