Rënia e regjimit të Assad/ Disa vende europiane ndalin shqyrtimin e kërkesave të sirianëve për azil! Rebelët hedhin hapat e parë drejt tranzicionit qeveritar

burgu

SIRI- Ndërsa sirianët gëzoheshin në të gjithë vendin këtë javë, shumë filluan kërkimin e furishëm për të dashurit e humbur që ishin zhdukur me forcë nën diktaturën brutale të Bashar al-Asad.

Turmat kanë zbritur në burgun famëkeq Saydnaya, i cili ishte bërë sinonim i ndalimit arbitrar, torturës dhe vrasjes. Nën diellin e shndritshëm, njerëzit u derdhën drejt objektit famëkeq në veri të Damaskut, ndërsa trafiku shtrihej për milje dhe disa lanë makinat e tyre për të ecur në pjesën e fundit përpjetë, duke kaluar gardhet me tela me gjemba dhe kullat e vrojtimit.

Ashtu siç pallatet e Asadit zbuluan shtrirjen e pasurisë së pasur dhe stilit të jetesës luksoze të familjes, burgjet e tij kanë konfirmuar tmerret që sirianët i kanë njohur shumë mirë gjatë pesë dekadave të fundit.

Objektet famëkeqe të paraburgimit të regjimit të Asadit ishin vrima të zeza ku, qysh në vitet 1970, çdokush që konsiderohej kundërshtar zhdukej. Saydnaya ishte një nga vendet më famëkeqe, i njohur si "thortorja" - ku rreth 13,000 njerëz u varën midis 2011 dhe 2015, sipas Amnesty International.

Çuditërisht, ishte një nga vendet e para në të cilat rebelët u përqendruan teksa u futën drejt Damaskut në një ofensivë rrufe.

Pasi luftëtarët rebelë rrëzuan Assadin të dielën, duke e dërguar diktatorin të arratisej në Rusi, u shfaqën imazhe të lirimit të të burgosurve të Saydnaya – duke bërë që shumë sirianë të vërshojnë mediat sociale duke kërkuar ndihmë për të gjetur të dashurit e tyre.

Deri të hënën, shumë i kishin marrë gjërat në duart e tyre dhe u futën në burg, të nxitur nga thashethemet se mijëra ishin ende të burgosur në nivele më të thella të objektit, një zonë nëntokësore e njohur si "seksioni i kuq".

sirianet

SIRI- Qindra refugjatë sirianë u mblodhën në dy pika kufitare në Turqinë jugore të hënën, duke pritur me padurim kthimin e tyre në shtëpi pas rënies së qeverisë së Bashar Asadit.

Shumë arritën në portat e Cilvegozu dhe Oncupinar në agim, të veshur me batanije dhe pallto. Disa u kampuan pranë barrierave, duke u ngrohur në zjarret e improvizuara. Vendkalimet korrespondojnë me portat Bab al-Hawa dhe Bab al-Salameh në anën siriane.

Ndër ata që prisnin në Cilvegozu ishte 28-vjeçari Muhammed Zin, i cili u largua nga Damasku në vitin 2016 dhe ka jetuar dhe punuar në Stamboll.

“Assad po na qëllonte, po na vriste”, tha ai për Associated Press. “Tani do të kthehem në Siri. Faleminderit Zotit, lufta ka mbaruar.”

Rënia e Asadit ka ngjallur gëzim të gjerë në mesin e 3 milionë refugjatëve sirianë të Turqisë, me shumë njerëz që kanë dalë në rrugët e Stambollit dhe qyteteve të tjera për të festuar. Të dielën, sirianët hoqën flamurin e qeverisë nga Konsullata siriane në Stamboll, duke e zëvendësuar atë me flamurin e opozitës.

Në portën kufitare të Oncupinar, Mustafa Sultan, 29 vjeç, tha se po kalonte në Siri për të gjetur vëllain e tij më të madh, i cili ishte i burgosur në Damask nën sundimin e Asadit.

“Nuk e kam parë për 13 vjet. Burgjet janë boshatisur kështu që unë do të shkoj të shoh nëse ai është gjallë”, tha ai.

Zyrtarët turq nuk kanë thënë se sa sirianë janë kthyer që nga rrëzimi i Asadit të dielën. Por presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan tha se numrat do të rriteshin me stabilizimin e Sirisë dhe njoftoi planet për të rihapur një vendkalim të tretë kufitar për të parandaluar bllokimin.

“Ndërsa Siria fiton më shumë stabilitet, me dëshirën e Zotit, kthimet vullnetare, të sigurta dhe të nderuara do të rriten”, tha Erdogan në një fjalim televiziv pas një takimi të kabinetit.

Turqia i priti refugjatët sirianë me krahë hapur në vitet e para të luftës civile të Sirisë që shpërtheu në vitin 2011 duke u bërë mikpritëse e numrit më të madh të refugjatëve në botë. Ankaraja besonte se konflikti do të përfundonte shpejt dhe fluksi do të ishte i përkohshëm.

Abu Mohammed al-Xhulani

SIRIA- Asad u rrëzua nga aleanca islamike "Hayat Tahrir al-Sham" (HTS). HTS ka një histori të komplikuar të lidhur me konfliktin sirian. Fillimisht u themelua si Xhabhat al-Nusra në vitin 2011, duke qenë një degë e organizatës terroriste islamiste al-Kaida, e themeluar me ndihmën e Abu Bakr al-Baghdadi, liderit të njohur xhihadist që më vonë drejtoi Shtetin Islamik (IS).

HTS dhe lideri i saj, Abu Muhammad al-Xhulani, vitet e fundit janë distancuar nga organizata terroriste ekstremiste Al-Kaida dhe janë përqendruar tek Siria. Për këtë arsye, HTS nuk është në listën e organizatave terroriste nga Shërbimi Federal Gjerman për Mbrojtjen e Kushtetutës, siç bëri të ditur të hënën (09.12.2024) një zëdhënëse e Ministrisë Federale të Brendshme të Gjermanisë.

Fitoret ushtarake të HTS, së bashku me grupe të tjera, përfshirë ato me karakter jo-fetar, ndjekin një agjendë kombëtare drejtuar kundër qeverisë siriane," argumenton qeveria gjermane. Kancelari gjerman Olaf Scholz tha të dielën në mbrëmje në një videomeseazh, se qeveria e re e Sirisë do të shikohet nga puna që bën. 

A ka paqe tani në Siri?

Luftimet mes grupimeve vazhdojnë: Një grup i madh koalicioni që merr pjesë në ofensivën mbi  Alepon është Armata Kombëtare Siriane (SNA), e themeluar në vitin 2017 e që bashkon dhjetëra fraksione me ideologji të ndryshme. 

Forcat Demokratike Siriane (SDF) janë një koalicion luftëtarësh kryesisht kurdë, përkrahur nga arabët dhe grupe të tjera etnike, që kanë dalë gjatë luftës civile siriane. SDF ka operuar nën udhëheqjen e Njësive të Mbrojtjes Popullore Kurde (YPG) dhe ka marrë mbështetje të konsiderueshme nga SHBA, veçanërisht gjatë fushatës kundër Shtetit Islamik.

Çfarë roli kanë fuqitë ndërkombëtare

Turqia

Turqia ka ushtruar ndikimin e saj në Siri duke mbështetur grupe të armatosura si HTS dhe SNA. Që nga fillimi i luftës civile, ushtria turke ka kryer disa ndërhyrje ushtarake përtej kufirit në Siri, kryesisht kundër forcave kurde siriane.  

Rusia

Rusia ka qenë aleatja më e besueshme e Assad-it, duke ofruar mbështetje ushtarake dhe logjistike gjatë gjithë luftës. Goditjet ajrore dhe trupat e saj e ndihmuan Assad-in të ruante pushtetin për vite, por kapaciteti i saj për të ndërhyrë është zvogëluar ndërkohë që burimet janë devijuar për luftën në Ukrainë. Asadi e ka shpërblyer Rusinë në të kaluarën duke i dhuruar pika të rëndësishme strategjike, sidomos porte në vend. 

Irani

Irani e sheh Sirinë si një lidhje jetike në "aksin e rezistencës", një koalicion milicish në Lindjen e Mesme që lufton kundër ndikimit të SHBA-së dhe Izraelit. Ai ka mbështetur Assad-in duke dislokuar forca iraniane dhe luftëtarë të Hezbollah-ut, ndërsa Damasku lejoi kalimin e armëve nga Irani dhe Iraku në Liban.

Shtetet e Bashkuara

SHBA mbështetën grupet opozitare gjatë fazave të hershme të rebelimit në vitet 2010, por më pas e ndryshuan fokusin në luftën kundër Shtetit Islamik.

Izraeli

Gjatë dekadës së kaluar, Izraeli ka sulmuar shpesh nga ajri asetet e Iranit dhe Hezbollah-ut në Siri. Veprimet e tij synojnë ndërprerjen e dërgesave të armëve për Hezbollahun dhe neutralizimin e kërcënimeve pranë lartësirave të okupuara të Golanit.Të hënën, 9.12. Izraeli njoftoi se do të intensifikojë sulmet ajrore ndaj depove të armëve të avancuara në Siri, me qëllim neutralizimin e kërcënimeve të mundshme pas rënies së presidentit sirian Bashar al-Assad. Ministri i Mbrojtjes, Israel Katz, deklaroi se ushtria do të shkatërrojë armët strategjike të rënda në të gjithë Sirinë, përfshirë raketat tokë-ajër, sistemet e mbrojtjes ajrore, raketat tokë-tokë, raketat lundruese, raketat me rreze të gjatë dhe raketat bregdetare. Ministri i Jashtëm, Gideon Saar, theksoi se Izraeli nuk ka interes të ndërhyjë në punët e brendshme të Sirisë, por synon të mbrojë qytetarët e tij duke parandaluar që armët strategjike, si armët kimike të mbetura ose raketat me rreze të gjatë, të bien në duart e ekstremistëve. 

Ku ndodhet Bashar al Assad? 

Bashar al-Assad dyshohet të jetë në Moskë, sipas agjencive ruse të lajmeve. Dy agjencitë shtetërore, Tass dhe Ria Novosti, raportuan të dielën (08.12.2024), duke cituar një burim në Kremlin, se Rusia i ka dhënë Assad-it azil për arsye humanitare. Sipas Observatorit Sirian për të Drejtat e Njeriut, (Syrian Observatory for Human Rights, SOHR), me seli në Mbretërinë e Bashkuar, Asad e la Damaskun të shtunën në mbrëmje rreth orës 22:00 me një avion privat. Edhe burime ushtarake siriane konfirmuan këtë informacion. Damasku është në festë: Video dhe foto në rrjetet sociale tregojnë popullin duke hyrë në pallatin presidencial të sundimtarit të rrëzuar dhe duke festuar./ DW

banka

SIRI- Miniautobusët u panë duke mbërritur në Bankën Qendrore të Sirisë në Damask të martën, më 10 dhjetor, me punonjësit që zbrisnin dhe hynin në ndërtesë për ditën e tyre të parë të punës që nga rënia e Asadit, raporton Reuters.

Kthimi i punonjësve vjen vetëm dy ditë pasi rebelët përmbysën diktatorin e gjatë Bashar al-Assad, duke e hedhur në pasiguri të ardhmen e vendit.

“Me dëshirën e Zotit, ne do të fillojmë një ndryshim të ri, një ditë të re, një vit të ri, një jetë të re, gjithçka e re”, tha punonjësja Sumayra Al-Mukli për agjencinë e lajmeve. "Dashtë Zoti."

Kryeministri i Asadit, Mohammed Jalali, të hënën ra dakord t'i dorëzonte pushtetin qeverisë së shpëtimit të udhëhequr nga rebelët, një administratë e bazuar në territorin e kontrolluar nga rebelët në veriperëndim të Sirisë.

Komandanti kryesor i rebelëve Ahmed al-Sharaa, i njohur më mirë si Abu Mohammed al-Golani, u takua me Jalali dhe zëvendëspresidentin Faisal Mekdad për të diskutuar mbi qeverinë kalimtare, tha një burim i njohur me diskutimet për Reuters. Jalali tha se dorëzimi mund të marrë ditë për t'u kryer

sirianet duke festuar

SIRI- Mbretëria e Bashkuar dhe një numër vendesh të tjera kanë ngrirë kërkesat për azil nga sirianë pas rënies së regjimit të Asadit, pasi vendosën se nuk ishin më në rrezik të menjëhershëm nëse ktheheshin në vendin e tyre.

Zyra e Brendshme tha se masa u bë "ndërsa ne vlerësojmë situatën aktuale", raporton Sky News.

Ai tha gjithashtu se po mbante të gjitha udhëzimet e vendit në lidhje me kërkesat për azil "nën shqyrtim të vazhdueshëm".

Gjermania, Greqia, Belgjika, Austria, Italia, Franca dhe Suedia gjithashtu ndaluan aplikimet për azil për mijëra sirianë.

Në Austri, ku jetojnë rreth 100,000 sirianë, ministri i brendshëm i vendit Gerhard Karner tha se ai kishte udhëzuar ministrinë të dëbonte emigrantët sirianë.

Dhe zyra federale e Gjermanisë për migracionin dhe refugjatët i tha Spiegel se do të ngrinte kërkesat për azil për më shumë se 47,000 sirianë.

Në Greqi, një zyrtar qeveritar i tha POLITICO-s se qeveria kishte ndaluar përpunimin e 9,000 kërkesave siriane për azil.

Statistikat e Zyrës së Brendshme të Mbretërisë së Bashkuar tregojnë se numri i pestë më i madh i kërkesave për azil erdhi nga sirianë pas pakistanezëve, afganëve, iranianëve dhe Bangladeshit.

rebelet

SIRI- Pas një përmbysjeje rrufe të Bashar al Asadit, aleanca rebele po hedh hapat e parë në një tranzicion qeveritar.

Me njerëzit në Damask ende të festuar, kryeministri i Asadit, Mohammed Jalali, ra dakord dje t'i dorëzonte pushtetin qeverisë së shpëtimit të udhëhequr nga rebelët, një administratë e bazuar në territorin e kontrolluar nga rebelët në veriperëndim të Sirisë.

Komandanti kryesor i rebelëve Ahmed al Sharaa, i njohur më mirë si Abu Mohammed al Jolani, u takua me Jalali dhe nënpresidentin Faisal Mekdad për të diskutuar mbi qeverinë kalimtare, tha një burim i njohur me diskutimet për Reuters.

Jalali tha se dorëzimi mund të marrë ditë për t'u kryer.

Jolani është zotuar të rindërtojë Sirinë dhe grupi rebel sirian Hayat Tahrir al-Sham (HTS) ka kaluar vite duke u përpjekur për të zbutur imazhin e tij për të siguruar kombet e huaja dhe grupet e pakicave brenda Sirisë. Por frika e hakmarrjes mbetet.

HTS tha se nuk do të hezitojë të kërkojë llogari nga oficerët e sigurisë dhe ushtrisë të përfshirë në torturimin e popullit sirian, duke i përshkruar ata si kriminelë dhe vrasës.

"Ne do të nxjerrim një listë që përfshin emrat e zyrtarëve më të lartë të përfshirë në torturimin e popullit sirian”, tha Jolani në një deklaratë.

"Shpërblime do t'u ofrohen atyre që do të japin informacion rreth oficerëve të lartë të ushtrisë dhe sigurimit të përfshirë në krime lufte."

HTS dikur ishte një krah i al Kaedës i njohur si Fronti Nusra dhe është cilësuar prej kohësh një grup terrorist nga SHBA, Britania e Madhe dhe Rusia.

Foto ilustruese

LINDJE E MESME- Irani kaloi dekada duke ndërtuar të ashtuquajturin bosht të rezistencës, të përbërë nga përfaqësuesit e tij të armatosur rajonalë. Ky rrjet përbën motorin kryesor të përpjekjeve të Teheranit për t’iu kundërvënë Izraelit dhe Shteteve të Bashkuara dhe për të ushtruar ndikimin e tij në të gjithë Lindjen e Mesme. Por, rënia e Qeverisë së presidentit sirian, Bashar al-Assad - aleat i Teheranit - i shkaktoi dëme të pariparueshme rrjetit, thonë ekspertët.

Për Iranin, Siria siguronte një korridor të rëndësishëm tokësor për në Levant - rajonin që i ofronte mbështetje logjistike boshtit. Korridori, i njohur gjithashtu si Gjysmëhëna Shiite, lidhte Teheranin me grupin e armatosur libanez, Hezbollah - një aleat ky i rëndësishëm dhe, njëherësh, pjesë integrale e boshtit.

“Nuk ka bosht pa qasje”, thotë Ali Vaez, drejtor i Projektit për Iranin në Grupin Ndërkombëtar të Krizave në Bruksel.

“Humbja e aftësisë për ta mbështetur Hezbollahun me logjistrikë do të thotë humbje e thellësisë strategjike të Iranit”, sipas tij.

Duke vënë në dukje rëndësinë e Sirisë, Irani shpenzoi miliarda dollarë për ta mbajtur Assadin në pushtet. Teherani ndërhyri ushtarakisht në luftën civile të Sirisë në vitin 2013 dhe luajti rol kyç në mbështetjen e forcave të Assadit. Ai dislokoi qindra oficerë të Korpusit të Gardës Revolucionare Islamike (IRGC) për të rekrutuar dhe trajnuar dhjetëra mijëra luftëtarë shiitë - vendas dhe të huaj.

Pas humbjes së korridorit tokësor, që lidh anëtarët e boshtit nga Irani me Libanin, “ka të ngjarë të shohim një rezistencë shumë të zvogëluar në muajt dhe vitet e ardhshme”, thotë Farzan Sabet, bashkëpunëtor i lartë kërkimor në Institutin e Gjenevës IHEID. Boshti, sipas tij, do të ketë “një kapacitet dukshëm më të ulët për të kryer operacione ushtarake në të ardhmen”.

Në kulmin e tij, boshti ishte aktiv në Territoret e Pushtuara Palestineze, Liban, Irak, Siri dhe Jemen, dhe kishte për qëllim t’i siguronte Iranit aftësi për të goditur armiqtë e tij jashtë kufijve. Por, qasja e tij pësoi një sërë pengesash goditëse në muajt e fundit. Siria tani drejtohet efektivisht nga organizata Hayat Tahrir al-Sham (HTS) - e shpallur terroriste nga SHBA-ja - dhe aleatët e saj, disa nga të cilët janë të lidhur me Turqinë, rivalen e Iranit. HTS-ja mori pushtetin në Damask më 8 dhjetor.

Hezbollahu, në anën tjetër, u dobësua rëndë pas luftës njëvjeçare me Izraelin, i cili vrau udhëheqësin e grupit, Hassan Nasrallah. Lufta shkatërruese e Izraelit në Rripin e Gazës pakësoi gjithashtu aftësitë e Hamasit - organizatë e shpallur terroriste nga SHBA-ja dhe fuqi të tjera dhe njëherësh anëtare e boshtit. Ngjarjet në Siri “me siguri se do t’i kufizojnë edhe më shumë aftësitë e Iranit për të ruajtur ndikimin e tij rajonal”, thotë Raz Zimmt, studiues i lartë në Institutin për Studime të Sigurisë Kombëtare në Izrael.

I dobësuar në aspketin rajonal, Irani duhet të marrë tani vendime të vështira, përfshirë rishqyrtimin e strategjisë së tij të mbrojtjes e ndoshta edhe zhvillimin e një bombe bërthamore, thonë ekspertët. Zimmt thotë se Irani ka dy “opsione shumë të këqija” - të mos bëjë asgjë dhe të pranojë se mbrojtja e tij kundër Izraelit është komprometuar, ose të krijojë armë bërthamore dhe ta ekspozojë veten ndaj mundësisë së një sulmi izraelit.

Gjërat duken po aq të zymta edhe për boshtin e rezistencës, thotë Sabet, duke shtuar se Teherani do të jetë nën trysni për t’i kufizuar aktivitetet e tij rajonale. Sabet thotë se Irani do të përpiqet të shfrytëzojë çdo kaos të mundshëm në rajon, përfshirë Sirinë e pas Asadit, për ta rikthyer ndikimin e tij.

"Nëse lufta civile në Siri nuk zgjidhet shpejt dhe nuk krijohet një rend i ri, ai vend mund të bëhet pikërisht lloji i mjedisit ku Republika Islamike ka lulëzuar historikisht”, thotë Sabet./ REL