LIVE UPDATES
Ekonomi

Goditjet “pas shpine” për bizneset prodhuese dhe eksportuese

Pandemia në 2020-n ndali aktivitetin ekonomik, për shkak të karantinave të detyrueshme për të mbrojtur jetët e njerëzve. Ashtu si i gjithë globi, ekonomia vendase kaloi në recesion.

26 Mars 2023, 07:35 Nga I.A
Goditjet “pas shpine” për bizneset prodhuese dhe eksportuese
Foto Ilustruese

TIRANË- Prej tre vitesh, bizneset po përballen me goditje të njëpasnjëshme që vijnë si nga mjedisi ndërkombëtar, ashtu dhe nga ai vendas.

Pandemia në 2020-n ndali aktivitetin ekonomik, për shkak të karantinave të detyrueshme për të mbrojtur jetët e njerëzve. Ashtu si i gjithë globi, ekonomia vendase kaloi në recesion.

Për fat të mirë, rimëkëmbja ishte e shpejtë, por kosto më e lartë ishin ndërprerjet në zinxhirin e furnizimit, që çuan në rritje të çmimeve të lëndëve të para e më tej, produkteve finale.

Kur situata dukej se filloi të qetësohej, sulmi i Rusisë ndaj Ukrainës vetëm sa përshpejtoi spiralen e rritjes së çmimeve, duke çuar inflacionin në nivele të papara ndonjëherë në Eurozonë dhe në më të lartin që prej 1998-s tek ne. Përgjigjja ishte shtrëngimi i politikës monetare nga bankat qendrore.

Në Shqipëri, norma bazë u rrit nga nivelet minimale prej 0.5% në 3%, duke e bërë paranë më të shtrenjtë, çka është reflektuar në rritjen e kostos së huamarrjes për sipërmarrjet. Pas rimëkëmbjes së shpejtë në 2021, ekonomia vlerësohet se është ngadalësuar ndjeshëm në vitin 2022, duke përgjysmuar ritmet e rritjes. 

Ndikimi i faktorëve të jashtëm është i pashmangshëm, por bizneset po “goditen” edhe nga ambienti i brendshëm. Emigracioni po kthehet në një faktor gjithnjë e më shqetësues, duke ndikuar si në disponueshmërinë e fuqisë punëtore, ashtu dhe në konsum.

Të dhënat zyrtare të Eurostat dhe të statistikave të emigracionit të Mbretërisë së Bashkuar tregojnë se në vitin 2022, kërkuan azil rreth 27 mijë shtetas shqiptarë, shifra më e lartë që nga periudha 2015-2016.

Për një Shqipëri, që po tkurret kjo është shumë, për më tepër numri i atyre që kanë ikur, duke përfshirë kontratat e punës, apo që nuk deklarohet, është më i lartë. Ikja e punonjësve po ushtron presion për rritjen e kostove, e pashoqëruar kjo me shtimin e produktivitetit.

Politikat e qeverisë nuk po ndihmojnë aspak. Rritja e akcizës në janar ka prekur menjëherë dy industri të rëndësishme prodhuese, atë të birrës dhe të pijeve alkoolike, duke iu rritur më tej kostot. Për të dy industritë është e konfirmuar rënia e prodhimit në dy muajt e parë të vitit, sipas të dhënave zyrtare nga doganat.

Terrenin e kanë fituar menjëherë importet, sidomos për birrën. Industria përpunuese e qumështit nuk po e merr veten, që pas uljes së subvencionit në skemën e TVSH-së.

Sërish iu la terreni importit. Prodhuesit e pranojnë hapur që janë në vështirësi, në mos në prag të falimentimit. Disa raportojnë se kanë filluar të shkurtojnë punonjësit.

As eksportuesit nuk janë në ditë më të mira. Në shkurt, eksportet u rritën me ritmet më të ulëta që nga koha e pandemisë, me vetëm 2.8% në vlerë, ndërsa ishin në ulje në sasi.

Të ardhurat e eksportuesve po i gërryen zhvlerësimi i Euros, për të cilin nuk mund të gjendet ndonjë argument ekonomik i besueshëm, teksa bilanci i llogarisë korente nuk ka shënuar ndonjë përmirësim të dukshëm.

Rritja e pagës minimale me ritme më të larta dhe më të shpejta sesa ishte paralajmëruar u shtohet telasheve të eksportuesve. Ata pohojnë se po përballen me rënie të porosive dhe partnerët europianë po mendojnë që të zhvendosin prodhimin në Azi, apo në Lindjen e Mesme.

Edhe pa problemet e tre viteve të fundit, bizneset shqiptare prodhuese dhe eksportuese nuk shquheshin për ndonjë nivel të lartë të konkurrueshmërisë.

Avantazhi kryesor ishte kosto e ulët e fuqisë punëtore. Investimet e huaja u drejtuan në projekte të mëdha si gazsjellësi TAP, apo energjia dhe vitin e fundit po zëvendësohen në pasuritë e paluajtshme.

Fabrikat e vetme që janë hapur vitet e fundit janë ato të industrisë mbështetëse automotive, që sërish kanë si përparësi pagat e ulëta dhe erdhën në Shqipëri pas zhvendosjes nga Europa Lindore, e cila kaloi në një nivel më të lartë njohurish dhe teknologjie.

Në krahasim me rajonin, sidomos Maqedoninë e Veriut dhe Serbinë, Shqipëria është më pak konkurruesja dhe produktive, e shfaqur dukshëm kjo në pagat mesatare 30-40% më të ulëta. 

Politika e taksave të larta pritet të prekë dhe profesionet e lira, përfaqësuesit tipikë të shtresës së mesme, duke shtuar më tej zhgënjimin në një segment që edhe tani po zgjedh të largohet për një të ardhme më të mirë.

E gjithë bota po kalon kohë të vështira, por kriza po amplifikohet më tej nga politikat e brendshme të qeverisë, që po i japin goditjen e fundit një ekonomie, tashmë, tepër të brishtë.

Nëse kjo përqasje nuk ndryshon, rimëkëmbja do të jetë e vështirë, po ashtu dhe frenimi i emigracionit, duke paralajmëruar për ditë edhe më të vështira. 

Marr nga Monitor.al

ekonomi

Sondazh

Poll

Kërcënime online dhe fizike gazetarëve/ PD: Janë me prapavijë politike dhe vijnë nga Rama e Veliaj

Kërcënime online dhe fizike gazetarëve/ PD: Janë me prapavijë politike dhe vijnë nga Rama e Veliaj

Ilir Alimehmeti: Skandali, dhjetëra tonelata mbetje të rrezikshme spitalore në QSUT

Rama vijon sulmet ndaj Berishës: Duhet ta mbrojmë SPAK-un nga bufi dhe llumi i kënetës...

"Pavarësia shalqi me provë"/ Rama: Do të jemi kritikë ndaj një drejtësie të çalë profesionalisht!

Rama mohon sulmet ndaj drejtësisë për rastin "Veliaj": Qëllimi i lartë nuk justifiko mjetet e ulëta

Rama: Kemi luftuar për të arritur drejtësinë e pavarur që është sot...

Berisha: Grupi shqiptar i McGonigal me në krye Edi Ramën nuk do mund t’i shpëtojë ligjit amerikan

Dy deputetë heqin dorë nga primaret/ Berisha: Bashkëpunimin me ta e konsideroj të çmuar

Berisha: Kompania e LaCivita nuk merret me lobime, por vetëm me çështjen e zgjedhjeve

"‘Gratë’ e Ramës abuzuan me fondet e SHBA"/ Berisha: Ftoj FBI-në të hetojë, ne do bëjmë një audit

Berisha: Rama po censuron skandalin e abuzimit me fondet e taksapaguesve amerikanë nga e shoqja

Vrau të dashurën dhe më pas veten, dalin pamjet nga vendi i ngjarjes, policia rrethon zonën

"Në atë institucion ndodh diçka e paligjshme!" Çështja e Veliajt/ Rama: Jam kundër arrestimit të tij

Deklaratat e Berishës për shkrirjen e SPAK, Rama: Do shkrijë Noc Rrokun

Rama sulmon drejtësinë: Nuk mund të pranojmë që të shkelen të drejtat e njerëzve

"Blerja e votave, alibi idiote e humbësve!" Rama: Janë fatkeq se nuk pranojnë që ne jemi më të mirët

"Kur ne morëm detyrën vendi ishte pa drita", Rama: Shqipëria sot me Shqipërinë dje si dita me natën

Shtyrja e dhënies së bonusit të pensionistëve, Rama: Është depozituar në Bankën e Shqipërisë

Vota e diasporës/ Rama emigrantëve: Regjistrohuni, 11 maji, vendimtar për Shqipërinë!

Rama: 11 maji do të jetë fundi i historisë së një kënete që ka marë peng opozitën shqiptare

Fshirja e fotove me Alex Soros, Rama: Siç kam miq atë dhe të atin kam dhe që janë kundërshtarë me to

PS-PD bëhen bashkë, Kuvendi miraton me 108 vota pro dhe asnjë kundër ndryshimet në Kodin Zgjedhor

Hiqet nga rendi i ditës votimi për Avokatin e Popullit, PS: Nuk jemi kundër asnjë emri

"Rama të vijë në parlament", Berisha: Të miratohet me urgjencë një rezolutë

Avokati i Popullit/ Berisha e konfirmon: Kandidati i Partisë Demokratike është Besim Ndregjoni

Berisha: Qeveria përdor SPAK-un! Ka pranuar prokurorë dhe gjykatës që flenë mbi krimin

Berisha reagon pas deklaratave të Xoxës: Vetëm në kasafortë janë gjetur 95 mijë euro...

"Ngjarja më e madhe për kombin shqiptar"/ Berisha uron Pavarësinë e Kosovës: Është shembull

Noka-socialistëve: Si mund të quhet normale që zonja e kryebashkiakut të ketë 860 mijë euro blerje?

Tensione në Kuvend/ Spiropali nuk i jep fjalën Bardhit, Garda rrethon foltoren

Tubimi për Veliajn, Bardhi: Grusht shteti ndaj pushtetit gjyqësor

Sula nxjerr fustanin në foltoren e Kuvendit: Ajola e kishte për turp të vishej lirë

Spiropali uron Kosovën: Mirënjohje për martirët e luftës, 17 vite më parë triumfoi ëndërra

Rama 'lëshon' kryebashkiakun e Tiranës: Përgjegjësia e shkeljes se ligjit është individuale

Rama për deklaratat e Berishës: SPAK-ut nuk kanë ça i bëjnë fare!

Rama: Pasqyrë e një vullneti të hekurt politik për të mos penguar drejtësinë

Berisha: Paratë për kontratën e Chris LaCivita janë të pastra si kristali

Berisha drejtuar Ramës: Mos ndërmerr asnjë veprim puçist se do përballesh me revoltën popullore

Berisha paralajmëron shkrirjen e SPAK: Ky institucion është për t’u shuar me çdo kusht

Berisha: Në SPAK janë 6 prokurorë që kanë ardhur nga bandat e Taulant Ballës

"Kam shumë të dhëna për Arbër Veliajn"/ Paralajmëron Berisha: Është i zhytur gjer tek veshët

‘Çakenj të Ramës’/ Berisha: Zef Brozi dhe Kreshnik Spahiu janë figurat më të zeza të historisë

Berisha-qytetarëve: Çdo dokument të bashkëpunimit të krimit me cilindo dërgojeni në adresën time

Berisha publikon tjetër përgjim për Ballën: Tao do pastrojë plotësisht komisariatin!

Berisha kërkon dorëheqjen e Ramës: Bashkë me Veliajn vodhën paratë e taksapaguesve amerikanë

Tubimi në mbështetje të Veliajt në GJKKO/ Berisha: Grusht shteti brenda shtetit!

"Zbatoni politikën e Shqipërisë pa opozitë"/ Berisha del nga SPAK, zbulon letrën që la në SPAK

"Gjithçka do të harrohet!" Drejtoresha nuk mban dot lotët gjatë fjalës së Ramës

"Kërkoj rikthimin e padrinos urgjent",deputetët e PD-së te foltorja pasi Berishës i ndërpritet fjala

"Çunat e Londrës i dërguan 500 mijë euro Ulsiut!" Berisha: Rama duhet të japë dorëheqje urgjent!