LIVE UPDATES
Bota

Gati një e katërta e specieve në ujërat e ëmbla rrezikohen të zhduken

Mjediset me ujë të ëmbël si lumenjtë, liqenet dhe përrenjtë janë hapësira të bukura, që shijohen dhe përdoren nga njerëzit.

10 Janar 2025, 20:48 Nga E. D
Gati një e katërta e specieve në ujërat e ëmbla
foto ilustruese

AMERIKË- 24% e specieve të ujërave të ëmbla janë në rrezik të zhduken, si rezultat i faktorëve njerëzorë si ndotja, ndërtimi i digave, nxjerrja e ujit dhe gjithashtu nga ndryshimet klimatike, thuhet në një studim të botuar në revistën “Natyra”. Mjediset e ujërave të ëmbla përbëjnë vetëm 1% të sipërfaqes së planetit, por mbështesin 10% të të gjitha specieve shtazore dhe shumica e këtij biodiversiteti të çmuar është tashmë në rrezik të madh zhdukjeje.

Mjediset me ujë të ëmbël si lumenjtë, liqenet dhe përrenjtë janë hapësira të bukura, që shijohen dhe përdoren nga njerëzit.

Pothuajse të gjithë lumenjtë e mëdhenj në Amerikën e Veriut dhe Evropë janë modifikuar shumë nga njeriu - përfshirë me ngritjen e digave të mëdha për hidrocentralet dhe rezervuarët.

Studiuesit kanë zbuluar se nga 23,500 speciet e studiuara në një material për revistën “Natyra”, gati një e katërta janë në rrezik zhdukjeje - të klasifikuara si të pambrojtura, të rrezikuara, ose tepër të rrezikuara.

Kjo është hera e parë që studiuesit kanë shqyrtuar speciet e ujërave të ëmbla dhe studimet e mëparshme janë fokusuar në grupet e kafshëve e tokës, përfshirë zogjtë, gjitarët dhe zvarranikët.

"E kemi ditur prej kohësh se speciet e ujërave të ëmbla janë më shumë të rrezikuara se speciet detare dhe tokësore, për shkak të shtrirjes së rreziqeve dhe për shkak të faktit se këto kërcënime janë të transferueshme, lart dhe poshtë rrjedhave të lumenjve", thotë Ian Harrison bashkëkryetar i Komitetit të Ruajtjes së Ujërave të Ëmbla dhe bashkëautor i studimit.

Ekosistemet e ujërave të ëmbla janë veçanërisht të prekshme për shkak të afërsisë së tyre me njerëzit – në dallim nga pafundësia e oqeaneve.

Ndërlidhja e sistemeve të ujërave të ëmbla është një tjetër faktor kryesor - për shembull, ndotja në pjesën e lartme të rrjedhës së një lumi mund të përhapet me shpejtësi përgjatë gjatësisë së tij.

Ujërat e ëmbla nxirren gjithashtu për t’u përdorur për bujqësinë, ndërsa uji i pijshëm për njerëzit.

Ndotja është një tjetër çështje kryesore për 23,500 speciet, që varen nga ekosistemet e ujërave të ëmbla.

Por gjendja e vërtetë mund të jetë edhe më e rëndë sesa sugjeron studimi, thotë eksperti Harrison.

Projektet për ndryshimin e territorit mund të kenë gjithashtu një efekt shkatërrimtar për speciet vendase të ujërave të ëmbla, duke kufizuar qasjen tek vendet e shumimit dhe duke ndarë grupet, gjë që kufizon mundësitë e shumimit.

"Kur vendosni një digë, gjëja më e dukshme është se jeni duke e fragmentuar rrjedhën. Pra, kjo do të thotë se çdo gjë që lëviz lart, ose poshtë lumit, nuk mundet ta bëjë më këtë. Dhe kështu do të thotë që speciet migratore nuk mund të arrijnë më në vendet e tyre të shumimit. Do të thotë gjithashtu se po i copëzon këto popullata, kështu që popullatat në rrjedhën e sipërme nuk po përzihen më me popullsinë e poshtme”, thotë zoti Harrison.

Ndryshimet klimatike gjithashtu po ndikojnë në ekosistemet e ujërave të ëmbla dhe zjarret dhe shpyllëzimi kanë shkaktuar shkatërrim të përqëndruar në vende të ndryshme si Amazona dhe Australia.

Studimi raporton se më shumë se gjysma e specieve të rrezikuara që ka shqyrtuar, konsiderohen të prekura nga ndotja, 39% nga digat dhe nxjerrja e ujit, 37% nga ndryshimi i përdorimit të tokës dhe efektet e lidhura me bujqësinë, dhe 28% nga speciet e reja dhe sëmundjet.

Zoti Harrison është marrë prej dy dekadash me studime në këtë drejtim dhe megjithë seriozitetin e situatës thotë se nuk duhet humbur shpresa.

“Është sigurisht shumë brengosëse. Por, mendoj se nuk duhet të nxjerrim nga ky studim vetëm konkluzionin se nuk ka më shpresë. Nuk mendoj se është e pashpresë situata. Është shumë sfidë e madhe, por nuk është e pashpresë”, thotë zoti Harrison.

Këto rezultate theksojnë nevojën urgjente për t’u përballur me këto kërcënime, për të parandaluar rënien dhe humbjen e mëtejshme të specieve./VOA

Sondazh

Poll

Rishfaqet Gledis Nano në Policinë e Shtetit pas shkarkimit

Rishfaqet Gledis Nano në Policinë e Shtetit pas shkarkimit

Berisha sfidon Ramën: Hajde të dalim në shesh të burrave dhe t’i themi njëri-tjetrit gjërat!

Berisha: Ata të cilët kishin parashikuar zhdukjen tonë, me 11 maj do të marrin disfatën e merituar!

34 vjetori i themelimit të PD/ Berisha nga Lezha: Donin të na linin si Kuba në brigjet e Adriatikut

"Çfarë nuk kanë fantazuar për shtëpinë time", Rama: Paraja nuk ka qenë tundim për mua!

Dosja Xibraka/ Rama paralajmëron masa ligjore: Do padis Gazment Bardhin për kallëzim të rremë

"Gati çerek shekulli akuza pa asnjë çerek prove", Rama: Nuk kam kryer kurrë një krim!

"Më kanë bërë skizofren me kartelë mjekësore", Rama: S'kisha si të mos akuzohesha për këtë

Dosja Xibraka/ Rama pas vendimit: Drejtësia foli me prova! Do dënoj Bardhin për kallëzim të rremë

"Fidel, të lus të ruash faturat se kështu si ka ardhur koha",Veliaj ankohet për SPAK në sy të Ramës

Me dhuratë me vete/ Sali Berisha në burgun e Fierit, viziton ish-deputetin demokrat Ervin Salianji

Lëvizja e makinave me grafik, Balluku: Athina e aplikon prej 35 vitesh, ka reduktuar lëvizjen me 50%

Fashë oraresh për automjetet e tonazhit të rëndë/ Balluku: Ka qenë në fuqi

Ulja e çmimit të energjisë/ Balluku: Vjen për shkak të performancës së sektorit energjetik

Ulet çmimi i energjisë elektrike/ Balluku: Ky është një vendim i cili hap një epokë të re

Ulja e çmimit të energjisë/ Rama: Rritje e ekonomisë, së shpejti do shkojmë në Abu Dabi

Rama: Shqipëria e para në rajon për energjinë diellore

Ulet çmimi i energjisë elektrike/ Rama: Arritje gjatë këtyre 35 viteve, e mirëmenduar dhe konsultuar

Berisha: Kemi një atmosferë jashtëzakonisht optimiste nga shqiptarët jashtë vendit

"Pandeli Majko është kriminel i madh elektoral"/ Berisha: U përgjua me vendim gjykate

Berisha: Ky është programi i emergjencës i PD, vendosje minimumi jetik, rritje pensionesh

Berisha: Rama e pranoi se ka përdorur SkyEcc, por tha të tjerë e kanë përdorur më shumë

Berisha: Shteti do marrë përsipër pagesën për fëmijën e tretë nga lindja deri 23-vjeç

Berisha: Karta e konsumatorit do rimbursojë TVSH-në e ushqimeve dhe produkteve bazë

Berisha premton: Do përgjysmojnë taksat për naftën!

Berisha: Çmimet stratosferike të naftës vijnë edhe për shkak të kontrabandës qeveritare

"Për 1 litër naftë paguajnë 1.1 euro taksa!" Berisha: Shqiptarëve po u bëhet plaçkitja më e madhe

"Tre prokurorë të SPAK në dosjen Toyota Yaris"/ Berisha: Taulant Balla garantoi arrestimin

"Kjo masë sigurie do të më shtojë votat!" Berisha: E kam fituar 100 përqind kauzën time

Berisha nxjerr përgjimet: Taulant Balla bëri arrestime me listë

Berisha: Gjeta aty Veliajn, po rrihej me kolegët sepse ju thërrisni Ajolën!

Berisha pas daljes nga SPAK: Kreu i Prokurorisë së Posaçme fle mbi dosje krimi

Berisha del nga SPAK: Iu kërkua gjykatësit kukull që të më rikthejnë në "arrest shtëpie"

Berisha mbërrin në SPAK, Kreu i PD-së hipën në makinë dhe përshëndet me dy gishta protestuesit

Gazetari i publikoi foton me Çapjan, Rama për bisedat e Sky ECC: Ka të tjerë "ku e ku" me atë person

"Po linçohet një udhëheqës i PS",Rama për hetimin e Veliajt: Nuk mund të marr qëndrime për një çorbë

Kush e ka hartuar listën e kandidatëve të deputetëve të PS në Durrës? Rama anashkalon përgjigjet

Gjykatat sekuestruan bazën detare të Limionit, Rama kapet mat duke komentuar vendimet e drejtësisë

"Ata merren me seksin e ëngjëjve" Rama për partitë e Opozitës: Lufta për vendin e dytë duket e fortë

Rama: Asnjë përfaqësues i PS nuk është i lejuar të bëj komente për Veliajn

Hetimi i SPAK për Veliajn/ Rama: Po i cënohet jeta familjare nga gjyqi publik

"Drejtësia jo në duart e pushtetit politik”, Rama: Reformën e propozuam që kur ishim në opozitë

Rama: Këtë vit ka pasur dy “spektakle”, rasti në Pogradec dhe ai i 14-vjeçarit

Untitled 15

"Beteja për qeverinë teknike vazhdon," Berisha: Mosbindja civile nuk ndalet deri ditën e zgjedhjeve!

Berisha: Samitin e vitit 2027 do e organizojë ai që anëtarësoi Shqipërinë në NATO

Rama: Po punojmë për të arritur marrëveshje binjakëzimi me spitalin SHIBA të Izraelit

Berisha: Unë jam këtu për të qëndruar kundër narkodiktaturës me gjithë potencialin tim

“TikTok do mbyllet”, Rama: Do na duhen 6-8 javë

Berisha: Thirrja ime është për SHBA, të marrin çdo masë për rikthimin e Erion Veliajt në Shqipëri