LIVE UPDATES
Ekonomi

Banka Botërore: Skema e pensioneve në Shqipëri, në presion të dyfishtë nga plakja dhe informaliteti

20 Shtator 2019, 06:48 Nga DOSJA
Banka Botërore: Skema e pensioneve në Shqipëri, në presion

Shqipëria bashkë më disa vende të Europës Lindore është e ekspozuar edhe nga fenomeni i plakjes së popullsisë që në vetvete sjell rënien e numrit të punonjësve dhe kontributeve në skemat e pensioneve, por edhe nga informaliteti i lartë i punës që gjithashtu përkeqëson deficitin.

Banka Botërore referon se ekonomia informale dhe punësimi informal u rriten në mënyrë dramatike në vende si Shqipëria, Bullgaria, Rumania, dhe Serbia, si dhe në pjesën më të madhe vendet që dolën nga ish Bashkimi Sovjetik, më 2018. Informalizimi në rritje i punës përkeqëson në mënyrë dramatike ekuilibrin midis kontribuuesve dhe pensionistëve. Kjo ekuilibër rezultoi në deficite të mëdha, madje kur normat e kontributeve ligjore ishin në nivele mbi 20 për qind.

Shumica e vendeve në rajon thjesht nuk ka indeksuar pensionet me inflacionin dhe për të zbutur deficitin kanë rritur në mënyrë periodike pagën minimale. Për shkak të kolapsit në të cilin do të përfshihen skemat aktuale te pensioneve, disa vende kanë përcaktuar pension të sheshte për të gjithë. Në Gjeorgji, deri në vitin 2006 pothuajse gjysma e shpenzimeve e skemës së pensioneve u financua nga buxheti i përgjithshëm dhe shumica e njerëzve morën pension minimal.

Parashikimet sugjeruan se një pjesë e madhe në rritje të moshuarve nuk do të kualifikohej as për pensionin minimal. Në vitin 2008, qeveria e Gjeorgjisë kuptoi që sistemi i vjetër nuk ishte më i zbatueshëm. Kështu që pensioni në bazë të kontributeve u zëvendësua me një pension të sheshtë universal. Lidhja midis pagës ligjore, kontributeve dhe përfitimeve nga sistemi kombëtar i pensioneve dështoi. Ky është rasti i parë që një plan “de jure” kontribuues u zëvendësua nga një plan jo-kontribuues. Por nuk ka gjasa të jetë rasti i fundit. Disa vende të Evropës Lindore së shpejti mund të përballen me zgjedhje të ngjashme pasi piramidat e tyre të popullsisë po përmbysen.

Sfida afatgjatë e plakjes së popullsisë për politikën fiskale me të cilën përballet shumica e vendeve me të ardhura të larta janë po aq të frikshme. Në vitin 2016, shpenzimet mesatare të pensioneve në vendet e Bashkimit Evropian (BE) tejkaluan 10 për qind të GDP. Kjo normë është shumë e lartë kur krahasohet me nivelet në vendet me të ardhura të ulëta të mesme.

Në Japoni, plakja e shpejtë e popullsisë gjatë 50 viteve të fundit e ka bërë modelin kontribuues gjithnjë e më të vështirë në një ambient pa rritje ekonomike. Autoritetet japoneze me ligj kanë përcaktuar që një pjesë të ardhurave nga TVSH-ja të përdoren për të financuar pensionin bazë në masën 50%.

Gjermania tani po përballet me presione të ngjashme demografike si Japonia dhe po përshtat financimin e sistemit të sigurimeve shoqërore në përputhje me rrethanat. Shembujt më të vjetër të vendeve që zgjodhën të financojnë sistemet e pensioneve nga buxheti i përgjithshëm janë Australia dhe Zelanda e RE. Zelanda e Re prezantoi një pension universal të sheshtë në vitin 1891 dhe e ka ruajtur atë, ndërsa Australia aplikon një skemë të ngjashme.

(Marrë nga Monitor.al)

Tirana është boshatisur për ditët e pushimit. Cilën nga ritet e shenjta po ndiqni:

View Results

ekonomi ekonomi banka boterore informaliteti plakja e shqiperise skema e pensioneve banka boterore informaliteti plakja e shqiperise skema e pensioneve

Sondazh

Poll

Rama: Trishtim për vëllezërit e Maqedonisë së Veriut, ndyshuan dhe emrin

Rama: Trishtim për vëllezërit e Maqedonisë së Veriut, ndyshuan dhe emrin

Ministri i jashtëm hungarez flet për integrimin e Ballkanit Perëndimor në BE, Kosovën nuk e përmend

Integrimi i Shqipërisë/ Ministri hungarez: Në dhjetor mund të hapet një tjetër kapitull me BE-në

“Si do të futet Shqipëria në BE brenda 2030?”,Rama: E kemi një plan por dhe mbështetje nga partnerët

Rama: Nuk duam që Shqipëria të marrë çantat e të vijë në Bruksel, duam të ndërtojmë BE te ne

Ministri hungarez: Vendet që e përmendim unanimitetin si pengesë të zgjerimit, kërkojnë justifikime

Marrëveshja me Italinë për emigrantët/ Rama: Na është kërkuar nga vende të tjera dhe u kemi thënë jo

Hapja e negociatave me BE-në, Varhelyi: Pa zgjerimin Europa nuk mund të bëhet më e fortë

"BE është treguar e padrejtë"/ Rama: Por ne nuk kemi plan B, zgjidhja është anëtarësimi në union

Drejtësia/ Rama në Lunksenburg: Sot ka funksionarë dhe politikanë në burg

"Jam me dy hungarezë"/ Rama: Faleminderit Hungarisë dhe Varhelyit për hapjen e negociatave

Ministri i Jashtëm hungarez: Na duhet energjia, kjo do të vijë nga hapësira e Ballkanit Perëndimor

Berisha: Nuk më vjen mirë që Turqia forcon një ushtri që përbën rrezik për rajonin!

Berisha: Mosbindjen civile opozita e ka full time! Unë nuk lëkundem nga ky pozicion

Berisha: Ftesa ime për mbarë qytetarët, t’i japim fund kësaj vjedhje që po zhyt shqiptarët në mjerim

Berisha: Rama do vjedhë deri në 90 përqind të buxhetit prej 8 miliardë euro!

Berisha: Buxheti i vitit 2025 do jetë buxheti i vjedhjeve më të mëdha nga narkoqeveritarët

"A ka gjë më të turpshme se kjo?" Berisha: Presidenti i kërkoi mikut turk t’i ndërtojë zyra për vete

Berisha: Thirrja ime për KMSh është të hidhni poshtë përpjekjen e Ramës për përçarjen tuaj

Berisha-Ramës: Nëse guxon dhe prek një qime floku të Gazment Bardhit ose të çdo deputeti

Berisha: Nesër në ora 11:00, të gjithë tek bashkia për të kapur për zverku Erion Veliajn

Berisha: Përshëndes guximtarët e 7 tetorit që po përballen me terrorin policor të Ramës

Xhamia e Namazgjasë , Rama: Kryemyftiu i Tiranës Bilal Teqja do të jetë kujdestari i këtij tempulli

Inagurohet xhamia e Namasgjasë, pritet shiriti nga Erdogan dhe Rama

“Kemi përgjegjësi ndaj myslimanëve”, Erdogan thirrje ndërkombëtarëve nga Tirana: Të kemi një qëndrim

"Xhami ekziston në qendër të civilizimit", Erdogan: Kemi dhënë një shembull me ndërtimin e spitalit

Erdogan: E kemi projektuar si strukturë që në brendësinë e saj mbart vlera që nga lashtësia

Inaugurimi i xhamisë së Namazgjasë, Erdogan: Jam me fat sot që ndodhem në këtë ambient të shenjtë

Inagurohet xhamia e Namasgjasë, Rama: Erdhi dita e çeljes së këtij tempulli

"Unë kisha vërejtje"/ Rama për xhaminë e Namasgjasë: Erdogan do ta inagurojmë bashkë

Rama: Pas kësaj vizite Erdogan niset për në Serbi, por është miku i padiskutueshëm i Kosovës

"Shqipëria është për armëpushim"/ Rama: Hamasi duhet të ndalohet

Turqia i dhuron Shqipërisë dronë kamikazë, Rama: Fuqizojmë industrinë ushtarake

"Ejvallah Erdogan"/ Rama: Marrëveshjet tregtare me Turqinë duhet të arrijmë në 2 miliardë eurove

Lufta në Lindjen e Mesme, Erdogan:Gjenocidi në Gazë është turpi i njerëzimit,Izraeli duhet të ndalet

Erdogan: Xhamia e Namasgjasë është dhuratë e Turqisë për shqiptarët

Erdogan: Me Ramën diskutuam dhe luftën kundër organizatave terroriste FETO

Erdogan: Thelluam bashkëpunimet mes dy vendeve, do ofrojmë mbështetje për Forcat e Armatosura

Qyli/ Duke qeshur me zor, Begaj i lyp Erdoganit një ndërtesë tjetër për vete

Qyli/ Duke qeshur me zor, Begaj i lyp Erdoganit një ndërtesë tjetër për vete

Presidenti turk Erdogan mbërrin në Kryeministri, takim kokë më kokë me Ramën

Presidenti turk Erdogan mbërrin në Presidencë, pritet me ceremoni zyrtare nga Begaj

Mbërrin në aeroportin e Rinasit presidenti turk, Erdogan

Erion Braçe futet në mbledhjen e Komisionit Hetimor,Vokshi i kthehet, deputeti socialist:Hec er dreq

Incident në Komisionin Hetimor të Shëndetësisë, Xhelal Mziu shtyn Milva Ekonomin

Nesër Erdogan zhvillon vizitë zyrtare në Shqipëri, pritet inaugurimi i xhamisë së Namazgjasë

"Nëse doni të bëni rrugaçin…"/ Debate dhe përplasje në Komisionin për Shëndetësinë

Deputetet e opozitës-mazhorancës: Vendosët Gardën te dera mos të futemi brenda

"Te legalizimet duhet shumë fokus", Rama-kryebashkiakëve: Shijaku është bashkia model

"Ka bashki këtu që nuk kanë bërë një projekt dhe nuk kanë çarë kokën", Rama: Po me ça merreni ju