Izraeli dhe Hamasi arrijnë marrëveshjen e armëpushimit për t’i dhënë fund luftës në Gaza/ Trump: Pengjet do të lirohen së shpejti
Arrihet marrëveshja për armëpushim mes Izraelit dhe Hamasit 15 Janar, 18:28 Izraeli dhe Hamasi arrijnë mar...
Arrihet marrëveshja për armëpushim mes Izraelit dhe Hamasit 15 Janar, 18:28 Izraeli dhe Hamasi arrijnë mar...
Vdekja e 81-vjeçarit në Zall-Bastar, fëmijët e Xhemal Metës: Nuk kishte konflikte! Nuk ishim në dijeni për ...
26 vite nga masakra/ William Walker kryen homazhe në Reçak: Jam i mahnitur nga numri i njerëzve që vijnë këtu &c...
"Krenare për nismën", Meloni për marrëveshjen e energjisë me Shqipërinë: Çelësi për të ...
• Regjimi 50-vjeçar e familjes Al Assad duket se ka marrë fund pasi rebelët kanë marrë nën kontroll qytetin e Damaskut pas një ofensive të shpejtë dhe të befasishme. • Njërëzit dolën në rrugë për të festuar fundin e 50 viteve të sundimit të hekurt të familjes Assad. • Televizioni shtetëror sirian transmetoi një video deklaratë të një grupi rebelësh duke thënë se presidenti Bashar al Assad është rrëzuar dhe të gjithë të burgosurit ishin liruar. • Mes gjithë këtyre zhvillimeve, vendndodhja e ish-presidentit sirian ngelet mister. • Më herët mediat ndërkombëtare kanë raportuar se Bashar Al Assad hipi në një "Ilyushin-76" të Forcave Ajrore Siriane, i cili u nis me nxitim nga Aeroporti Ndërkombëtar i Damaskut, u kthye në drejtim të Homsit, humbi lartësinë dhe më pas u zhduk nga radarët. • Cilido qoftë fati i Assadit (gruaja e tij, Asma, me tre fëmijët e tyre thuhet se mbërriti dje në Rusi), pas gjysmë shekulli të sundimit të Sirisë nga familja Assad dhe pas betejave të përgjakshme, presidenti i vendit që mbeti “gjallë” përmes një lufte të egër, u braktis nga të gjithë aleatët e tij. Rebelët morën Damaskun pa shumë rezistencë pasi forcat ruse dhe iraniane ishin tërhequr një ditë më parë dhe Ushtria Arabe Siriane (SAA) shmangu përfshirjen e tyre. • Rënia e Assad u vulos dje nga aleatët e tij kryesorë, Rusia dhe Irani, së bashku me Turqinë. • Lidhur me zhvillimet e ofensivës së shpejtë të rebelëve në Siri kanë reaguar edhe liderët botërorë. • Ata janë shprehur se ky është moment vendimtar në historinë e Sirisë. • Forcat opozitare nuk kishin hyrë në Damask që nga viti 2018, kur trupat siriane rimorën zonat në periferi të kryeqytetit pas një rrethimi shumëvjeçar. • Para hyrjes në Damask dhe Homs, rebelët kishin pushtuar tashmë qytetet Aleppo dhe Hama, si dhe pjesë të mëdha të jugut, në një ofensivë të shpejtë që filloi më 27 nëntor. • Përparimet në javën e kaluar ishin më të mëdhatë në vitet e fundit nga grupet opozitare, të udhëhequra nga një grup që e ka origjinën në Al-Kaida dhe konsiderohet një organizatë terroriste nga Shtetet e Bashkuara dhe Kombet e Bashkuara. • Në përpjekjet e tyre për të rrëzuar qeverinë e Assadit, kryengritësit, të udhëhequr nga grupi Hayat Tahrir al-Sham, ose HTS, kanë hasur në rezistencë të paktë nga ushtria siriane. • Nga kjo rënie regjimit të Al Assad dhe triumfit të rebelëve, sipas ekspertëve, Rusia do të paguajë çmim të lartë për dështimin e saj në Siri. • Rrëzimi i Assadit paraqet jo vetëm goditje ndaj reputacionit të Rusisë, por ka të ngjarë të paraqesë edhe një humbje të madhe strategjike. • Siria është shtëpi e dy instilacioneve të mëdha ushtarake të Rusisë: një baze ajrore në Hmeimim dhe një baze detare në Tartus.• Baza detare në Tartus është baza e vetme që Rusia ka në ujëra të ngrohta dhe i jep qasje Moskës në Detin Mesdhe.
25 artikuj për këtë temë.
RUSI- Bashar al-Assad dhe anëtarët e familjes së tij u dhanë azil nga rusët. Agjencia ruse e lajmeve Ria Novosti raportoi se Assad dhe familja e tij janë tashmë në Rusi. Sipas agjencisë ruse, Moska i dha azil ish-presidentit të Sirisë, i cili u largua nga vendi i tij më herët sot.
“Assad dhe anëtarët e familjes së tij mbërritën në Moskë. Rusia, për arsye humanitare, u dha atyre azil”, tha një burim i Kremlinit në mënyrë specifike për agjencitë publike të lajmeve TASS dhe Ria Novosti.
Thriller me fatin e Bashar Al-Assad
Thrileri për fatin e Bashar al-Assad filloi që nga momenti kur rebelët hynë në kryeqytetin sirian. Një aeroplan i Sirisë Air u ngrit nga aeroporti i Damaskut rreth kohës kur kryeqyteti u kap nga rebelët, sipas të dhënave nga faqja e internetit FlightRadar. Avioni fillimisht fluturoi drejt brigjeve të Sirisë, një bastion i alavitëve të Asadit, por më pas bëri një kthesë të fortë 180 gradë dhe fluturoi për disa minuta në drejtim të kundërt përpara se të zhdukej nga harta.
SIRI- Ky është momenti tronditës kur një foshnjë shihet duke dalë nga dera e qelisë siriane. Siç shihet edhe në pamje djali i vogël qëndron pranë dyerve të qelive të hapura dhe duket i hutuar teksa ushtarët rebelë bërtasin “Allahu Akbar” që do të thotë “Zoti është më i madhi” duke liruar qindra të burgosur. Burgu ushtarak pranë Damaskut i quajtur “dhoma e torturës industriale” raportohet se ka parë nga pesë mijë deri në 13 mijë të burgosur të varur që nga viti 2011.
Gjithashtu militantët hapën furishëm drynat në dyert e qelive të burgut Saydnaya për të liruar qindra të burgosura femra dhe të rinj pas përmbysjes së regjimit brutal të al-Asadit. Po ashtu në një video të postuar në X, gratë bërtisnin të gëzuara ndërsa liroheshin, ku disa prej tyre ishin burgosura për dekada. Ata u hipën në autobusë që prisnin jashtë burgut përpara se të dërgoheshin në shtëpitë e tyre.
“Ne festojmë me popullin sirian lajmin e lirimit të të burgosurve tanë dhe lirimin e zinxhirëve të tyre dhe shpalljen e fundit të epokës së padrejtësisë në burgun Saydnaya”, thanë rebelët.
Ndërsa një hulumtim i Amnesty International thotë se autoritetet siriane kanë kryer krime kundër njerëzimit me mijëra të burgosur në burgun 30 km në veri të Damaskut duke i vrarë, torturuar dhe shfarosur. Ata përcaktuan se shkeljet e kryera në objektet brutale gjatë dekadës së fundit nën regjimin e diktatorit Bashar al Assad, i cili ka parë zhdukjen e mbi 10 mijë të burgosurve politikë, ishte pjesë e një sulmi kundër civilëve. Mijëra njerëz u derdhën në rrugët e Homsit mbrëmë pasi trupat pro-regjimit u larguan ndërsa rebelët liruan mijëra të burgosur nga burgu i qytetit teksa forcat e sigurisë u larguan me nxitim pasi dogjën dokumentet e tyre.
Assad e ka mohuar vrasjen e mijëra të burgosurve në Saydnaya, si dhe përdorimin e një krematoriumi sekret për asgjësimin e mbetjeve të tyre në vitin 2017. Ai i cilësoi akuzat e Departamentit të Shtetit të SHBA-së për deri në 50 persona të varur çdo ditë në burgun brutal ushtarak si një histori e re e Hollivudit të shkëputur nga realiteti. Gazetari Samer Daboul, xhaxhai i të cilit u arrestua për kontrabandë buke dhe u zhduk pas mureve të burgut në vitin 2012, pret me padurim lajmet në lidhje me njeriun që ishte një nga njerëzit më me ndikim në jetën e tij.
“Ai më mësoi për historinë e Sirisë, revolucionin dhe pse ishte i nevojshëm. Dua që ai të dijë se i riu që ai frymëzoi 12 vjet më parë është tani një gazetar që raporton për Sirinë. Unë dua që ai të jetë krenar për mua,” tha ai për BBC.
SHBA- Presidenti Joe Biden tha të dielën se Shtetet e Bashkuara do të punojnë me partnerët dhe palët e interesuara në Siri për të shqyrtuar alternativat dhe për të menaxhuar rrezikun pasi kryegritësit përmbysën Presidentin sirian Bashar al-Assad.
Në një fjalim në Shtëpinë e Bardhë, Biden tha se Shtetet e Bashkuara do të mbështesin fqinjët e Sirisë gjatë periudhës së tranzicionit dhe do të ndjekin me kujdes retorikën dhe veprimet e grupeve rebele. Presidenti Biden tha se Shtetet e Bashkuara nuk e dinë zyrtarisht vendndodhjen e Asadit, por vuri në dukje njoftimet sipas së cilave ai kishte shkuar në Moskë.
Ai tha se al-Assad duhet të mbahet përgjegjës. Biden tha se Siria është në një periudhë rreziku dhe pasigurie dhe se është hera e parë në vite që as Rusia, as Irani dhe as organizata militante e Hezbollahut nuk kanë një rol me ndikim në Siri.
"Për vite të tëra, mbështetësit kryesorë të Assadit kanë qenë Irani, Hezbollahu dhe Rusia. Por gjatë javës së fundit, mbështetja e tyre u shpërbë, sepse të tre ata janë shumë më të dobët sot se sa ishin kur unë mora detyrën", tha Biden, i cili u bë president në vitin 2021.
Presideti Biden tha se forcat amerikane kryen të dielën mbi 10 sulme me preçizion të lartë brenda Sirisë duke vënë në shënjestër kampet dhe operativët e grupit militant Shteti Islamik.
"Është një moment që ofron mundësi historike për popullin e Sirisë i cili ka vuajtur për një kohë të gjatë, që të ndërtojë një të ardhme më të mirë për vendin e vet krenar. Është gjithashtu një moment rreziku dhe pasigurie. Ndërsa ne të gjithë bëjë pyetjen se çfarë vjen më pas, Shtetet e Bashkuara do të punojnë me partnerët tanë dhe palët e interesuara në Siri për t'i ndihmuar ata të përfitojnë nga mundësia për të menaxhuar rrezikun”, tha Biden. “
SHBA- Presidenti amerikan Joe Biden tha se rënia e regjimit të Asadit është një akt drejtësie që po u jep sirianëve një mundësi historike. Gjithashtu Biden teksa e quan atë "mundësie historike" thotë se as Rusia, Irani dhe Hezbollahu nuk mund ta shpëtonin regjimin. Biden thotë gjithashtu se SHBA do të angazhohet me "të gjitha grupet siriane" tani që Assad është larguar.
“Më në fund regjimi i Asadit ka rënë. Ky regjim brutalizoi dhe torturoi dhe vrau fjalë për fjalë qindra mijëra sirianë të pafajshëm. Rënia e regjimit është një akt themelor drejtësie. Është një moment i mundësisë historike për popullin e shumëvuajtur të Sirisë që të ndërtojë një të ardhme më të mirë për vendin e tyre krenar”, tha Biden në fjalën e Shtëpisë së Bardhë të dielën.
MOSKË- Presidenti i rrëzuar sirian Bashar al-Assad dhe familja e tij kanë mbërritur në Moskë. Agjencitë shtetërore ruse, duke cituar burime nga Kremlini kanë deklaruar se Assadi dhe familja e tij kanë marrë azil nga Rusia.
Agjencia e lajmeve Interfax citoi burimin e paidentifikuar të thoshte: Presidenti sirian Assad ka mbërritur në Moskë. Rusia u dha atyre (atij dhe familjes së tij) azil për arsye humanitare.
SIRI- Dhjetëra automjete janë sekustruar në garazhin e Asadit, të cilat u braktisën nga ata që ikën nga Siria. Pasi grupet e armatosura të opozitës morën kontrollin në vend, dhjetëra automjete luksoze në garazhin e Bashar al-Assad u konfiskuan ndërsa ai po largohej nga Siria. Më 27 nëntor, të mërkurën, grupet e armatosura të opozitës që nisën një operacion kundër regjimit morën kontrollin e vendit brenda 12 ditëve pa hasur në asnjë rezistencë.
Pas kësaj lëvizje të opozitës, e cila i dha fund regjimit 61-vjeçar Baath, edhe presidenti sirian Bashar Assad u largua nga vendi, por ende nuk është e qartë se ku shkoi. Pas arratisjes së Asadit, opozita bastisi shtëpinë dhe pallatin e tij, duke sekuestruar dhjetëra automjete luksoze nga garazhi.
Më 27 nëntor, përleshjet filluan midis forcave të regjimit të Asadit dhe grupeve të armatosura kundërshtare të regjimit në fshatin perëndimor të provincës Alepo në Sirinë veriore. Më 30 nëntor, grupet kundërshtare të regjimit morën kontrollin e një pjese të madhe të qendrës së Aleppos nga forcat e regjimit dhe vendosën dominimin në të gjithë provincën Idlib në të njëjtën ditë. Pas përleshjeve intensive, grupet pushtuan qendrën e qytetit të Hama-s nga forcat e regjimit më 5 dhjetor.
Grupet kundërshtare të regjimit filluan të avancojnë duke pushtuar disa vendbanime në provincën e rëndësishme strategjike të Homsit, e cila ‘hapet’ drejt kryeqytetit Damask. Forcat ushtarake të opozitës nisën një operacion në provincën Daraa, pranë kufirit jordanez, më 6 dhjetor dhe pas përleshjeve, ata rimorën kontrollin e qendrës së provincës nga forcat e regjimit. E gjithë provinca Suuayda në jug të vendit ra nën kontrollin e grupeve opozitare më 7 dhjetor. Në të njëjtën ditë, forcat lokale të opozitës në Quneitra siguruan gjithashtu kontrollin e qendrës së provincës.
Në provincën e Homsit, e cila hapet drejt kryeqytetit, forcat kundërshtare të regjimit morën gjithashtu kontrollin e qendrës së qytetit më 7 dhjetor. Grupet që përparonin kundër forcave të regjimit të Asadit në jugperëndim të Damaskut hynë në periferitë jugore të kryeqytetit më 7 dhjetor. Forcat e regjimit u tërhoqën gjithashtu nga Ministria e Mbrojtjes, Ministria e Brendshme dhe aeroporti ndërkombëtar në Damask.
Ndërsa grupet e armatosura kundërshtare filluan të merrnin kontrollin e kryeqytetit, regjimi i Asadit humbi të gjithë kontrollin e kryeqytetit në një kohë të shkurtër në mëngjesin e 8 dhjetorit. Në “Operacionin Agimi i Lirisë” i nisur nga Ushtria Kombëtare Siriane kundër ‘Organizatave terroriste PKK/YPG’ në zonat rurale të Alepos më 1 dhjetor, qendra e qarkut Tel Rifat u çlirua nga terrorizmi.
SIRI- Al Assad në vitin 2002, paraqiti një figurë krejtësisht të ndryshme për autokratin brutal që do të bëhej, duke kryesuar një shtet të brishtë të bazuar në tortura, burgosje dhe vrasje industriale. 59-vjeçari, i cili ka studiuar mjekësi (oftalmologji) në Londër dhe më vonë u martua me një grua britaniko-siriane, Asma, një bankiere investimesh në JP Morgan, ishte e prirur t’i tregonte botës se Siria, nën udhëheqjen e tij, mund të ndiqte një rrugë tjetër.
Duke arritur drejt perëndimit, ai ndoqi një fushatë të marrëdhënieve me publikun për ta treguar familjen e re Assad si disi të zakonshme. Ai ishte kurioz për mënyrën sesi Siria shihej në botë, mundësitë e luhatshme për një ndryshim, duke përfshirë një rivendosje në marrëdhëniet midis Damaskut dhe Izraelit.
Ishte një përsëritje e ndërtuar e Asadëve, duke theksuar veprat “bamirëse” shumë të lavdëruara të Asma-s dhe përqafimin e shkurtër të Basharit nga perëndimi, që shënoi një ambicie për të transformuar Sirinë e Hafezit në diçka më shumë si një version i familjes mbretërore paternaliste të Jordanisë. Më e manikyruar. Sigurisht më shumë tru PR, Marrëdhenëive me Publikun. Një diktaturë njësoj.
22 vite më vonë Bashar është zhdukur nga pushteti nga një degë e al-Kaidës. Dhe me fundin dramatik të sundimit gjysmëshekullor të Asadit, një pjesë kyçe e hartës së Lindjes së Mesme është rivizatuar plotësisht. Duke refuzuar modelin e demokracisë si të përshtatshme për Sirinë, oferta fillestare e Basharit për reformën ishte të premtonte ndryshime ekonomike përpara transformimit politik, duke zëvendësuar monopolet e papëlqyeshme shtetërore me një treg të lirë, por që përfundimisht përfitoi një elitë mike.
Doktrina e tij politike, siç do të dilte, nuk ndryshonte nga ajo e babait të tij, një diktaturë shumë e personalizuar me pushtet të përqendruar në forcat e armatosura, duke përfshirë forcat ajrore dhe agjencitë e inteligjencës. Nën kërcënimin e kryengritjes siriane të vitit 2011, duke treguar një regjim të gatshëm për të industrializuar ndalimin, torturën dhe vrasjen e një numri të madh, duke përfshirë deri në 13,000 të vrarë midis 2011 dhe 2015 në burgun Sednaya, i njohur si “Thertorja e Njeriut”.
Sundimi i Basharit do të bëhej edhe më i tmerrshëm se ai i babait të tij. Nëse Bashar fillimisht dukej ndryshe, kjo ishte, ndoshta, sepse ai nuk ishte menduar fillimisht si pasardhësi i Hafezit, një rol i caktuar për vëllain e tij Bassel para vdekjes së tij në një aksident me makinë në 1994. Pas kësaj, Bashar, më parë pak i interesuar për politikën më parë tërheqja e tij në Siri nga Londra, do të drejtohej personalisht nga Hafez për ushtrimin e pushtetit.
Nga viti 2011 dhe fillimi i pranverës arabe, imazhi i kuruar me kujdes i Basharit dhe familjes së tij si një version më i shëndetshëm i epokës së Hafezit, me fundjavat e tij të kaluara duke parë shfaqje të filmave perëndimor me miqtë në kinemanë e tyre private dhe ushqimet në restorantet e Damaskut, kishte avulluar. Me kalimin e viteve, Bashar do të kthehej në të njëjtin justifikim në mbrojtje të babait të tij: e gjithë gjakderdhja ishte në shërbim të një “lufte kundër terrorit”, duke i përshkruar në një moment viktimat e forcave të tij të sigurisë si një sakrificë të nevojshme.
Bashar organizoi zgjedhje të rreme në zonat që ai kontrollonte në 2014 nën flamurin e saëa “unitetit”. Një vit më vonë forcat e tij do të kontrollonin vetëm 25% të Sirisë. Pas sulmit ndaj tij, Bashar al-Assad nuk ka gjasa të mbijetojë, edhe pse Donald Trump, në presidencën e tij të parë, urdhëroi një sulm në një bazë ajrore siriane në vitin 2017 për një tjetër sulm me armë kimike në Khan Sheikhoun.
Ajo që e mbështeti Basharin gjatë atyre viteve do të ishte zhbërja e tij: një shtet thelbësisht i dështuar, shumë i varur nga aktorët e jashtëm dhe i cenueshëm ndaj ngjarjeve, jo më pak shpërqendrimi i Moskës në Ukrainë dhe pakësimi i boshtit të rezistencës së Teheranit në shkatërrimin e Hezbollahut nga Izraeli.
“Assad u shkatërrua jo vetëm për shkak të një fushate xhihadiste të planifikuar mirë,” shkroi Hassan Hassan, kryeredaktori i New Lines dhe një ekspert kryesor për Sirinë, por sepse 13 vjet luftë civile e kanë lënë ushtrinë e tij një lëvore, dhe ushtarët e tij të demoralizuar.
“[Siria] kombi u ballkanizua nga protektoratet konkurruese dhe kontradiktore turke dhe amerikane në veri dhe lindje të vendit dhe gjetkë të hipotekuara te Irani dhe Rusia, të cilat bënë ngritje të rëndë në rimarrjen e Alepos dhe mposhtjen e rebelëve të mbështetur nga perëndimi në Sirinë jugore.”, shton ai.
Në ditët e tij të fundit në pushtet, Bashar u zotua se do të shtypte rebelët edhe kur ata shpejtonin drejt Damaskut. Në fund, 50 vitet e sundimit të Asadit u zbërthyen sa hap e mbyll sytë./The Guardian.
Ishte fuqia e zjarrit ruse ajo që kishte ndihmuar në mbajtjen e Bashar al-Assad në pushtet për nëntë vitet e fundit. Por, brenda pak ditësh, projekti i Kremlinit për Sirinë është zbërthyer, me Moskën me sa duket e pafuqishme për të bërë asgjë për të.
Në një deklaratë, ministria e jashtme ruse njoftoi se Assad kishte lënë postin e presidentit dhe vendin (pa dhënë asnjë detaj se ku kishte shkuar). Ai shtoi se Moska po ndiqte ngjarjet dramatike në Siri me shqetësim ekstrem. Rënia e regjimit të Asadit është një goditje për prestigjin e Rusisë.
Duke dërguar mijëra trupa për të mbështetur Presidentin Assad në vitin 2015, një nga objektivat kryesore të Rusisë kishte qenë të afirmohej si një fuqi globale. Ishte sfida e parë e madhe e Vladimir Putinit ndaj pushtetit dhe dominimit të Perëndimit, larg hapësirës ish-sovjetike.
Dhe një e suksesshme, gjithashtu, kështu dukej. Në vitin 2017, Presidenti Putin vizitoi bazën ajrore ruse Hmeimim në Siri dhe deklaroi se misioni ishte kryer. Pavarësisht raporteve të përhapura se sulmet ajrore ruse po shkaktonin viktima civile, ministria ruse e mbrojtjes u ndje mjaft e sigurt për të fluturuar mediat ndërkombëtare në Siri për të parë operacionin ushtarak rus.
Në një udhëtim të tillë mbaj mend një oficer që më tha se Rusia ishte në Siri "për një kohë të gjatë". Por kjo kishte të bënte më shumë se thjesht prestigj. Në këmbim të ndihmës ushtarake, autoritetet siriane i dhanë Rusisë qira 49-vjeçare për bazën ajrore në Hmeimim dhe bazën e saj detare në Tartus. Rusia kishte siguruar një pikëmbështetje të rëndësishme në Mesdheun Lindor. Bazat u bënë qendra për transferimin e kontraktorëve ushtarakë brenda dhe jashtë Afrikës.
Një pyetje kyçe për Moskën është: Çfarë do të ndodhë me këto baza ruse tani?
Në deklaratën e saj, Ministria e Jashtme ruse njoftoi se bazat e saj në Siri ishin vënë në gjendje gatishmërie të lartë, por pretendoi se nuk kishte asnjë kërcënim serioz për to për momentin. Assad ishte aleati më i vendosur i Rusisë në Lindjen e Mesme. Kremlini kishte investuar shumë në të. Ajo kishte derdhur burime financiare, ushtarake, politike për ta mbajtur atë në pushtet. Autoritetet ruse do të luftojnë për ta paraqitur përmbysjen e tij si asgjë tjetër veçse një pengesë për Moskën.
Por në një postim në rrjetet sociale, Konstantin Kosachev, nënkryetari i dhomës së lartë të parlamentit rus, shkroi: Ajo që po ndodh në Siri është shumë e vështirë për të gjithë, pa përjashtim…një tragjedi për të gjithë. Për rusët prioriteti ynë është të garantojmë sigurinë e qytetarëve tanë, si civilë, përfshirë diplomatët dhe familjet e tyre, dhe sigurisht ushtarakët.
SIRI- Rebelët sirianë deklaruan se kanë rrëzuar nga pushteti presidentin Bashar al-Assad pasi morën kontrollin e Damaskut të dielën, duke e detyruar atë të ikte dhe duke i dhënë fund sundimit autokratik të familjes së tij pas më shumë se 14 vitesh luftë civile. Rebelët i dhanë gjithashtu një goditje të madhe ndikimit të Rusisë dhe Iranit në Siri në zemër të rajonit aleatë që kishin mbështetur al-Assadin gjatë periudhave kritike të konfliktit.
Sirianët dolën në rrugë të dielën duke festuar fundin e sundimit të hekurt 50 vjeçar të familjes Assad, pas një përparimi të befasishëm të rebelëve që në pak ditë arritën në kryeqytet duke ngritur tani pikëpyetje për të ardhmen e vendit dhe rajonit më të gjerë.
Turmat u mblodhën në sheshet qendrore të Damaskut duke valëvitur flamurin sirian, skena që ngjasonin me ditët e para të kryengritjes së Pranverës Arabe, përpara se të niste një shtypje brutale nga ana e qeverisë që e zhyti vendin në një luftë civile gati 14-vjeçare.
Të tjerë plaçkitën pallatin presidencial dhe rezidencën e familjes Assad pasi presidenti Bashar al-Assad dhe zyrtarë të tjerë të lartë u larguan nga vendi, ndërsa vendndodhja e tyre nuk dihet. Rusia, një aleate e ngushtë, tha se al-Assad u largua nga vendi pas negociatave me grupet rebele dhe kishte dhënë udhëzime për të transferuar pushtetin në mënyrë paqësore.
Televizioni shtetëror sirian transmetoi një deklaratë video herët të dielën nga një grup rebelësh duke thënë se al-Assad ishte rrëzuar nga pushteti dhe të gjithë të burgosurit ishin liruar. Ata u bënë thirrje njerëzve që të ruajnë institucionet e “shtetit të lirë sirian”.
Rebelët thanë se liruan personat e mbajtur në burgun famëkeq Saydnaya, ku grupet e të drejtave thonë se mijëra u torturuan dhe u vranë.
Komandanti rebel Anas Salkhadi, i cili u shfaq në televizionin shtetëror më vonë gjatë ditës, u përpoq të qetësonte pakicat fetare dhe etnike të Sirisë, duke thënë: “Siria është për të gjithë, pa përjashtime. Siria është për druzët, sunitët, alavitët dhe të gjitha sektet.”
Ndërsa sirianët po festonin, kryeministri Mohammad Ghazi al-Jalali bëri thirrje për zgjedhje të lira.
Jalali tha gjithashtu se kishte qenë në kontakt me drejtuesin e rebelëve, Abu Mohammed al-Golanin për të diskutuar mbi menaxhimin e periudhës së tranzicionit, duke shënuar një zhvillim të dukshëm në përpjekjet për të formësuar të ardhmen politike të Sirisë.
“Sinqerisht e them, isha i befasuar nga sa shpejt ndodhi. Nuk prisja që do të duheshin vetëm dhjetë ditë që, rebelët që u nisën nga Idlibi të mbërrinin në Damask. Por ishte lëvizje e madhe. Irani dhe Rusia janë dobësuar me këto zhvillime sepse al-Assadi ka qenë aleati kryesor për dekada. Unë mendoj për Rusinë, interesi është të mbajë një bazë në zemër të Lindjes së Mesme. Dhe kjo është arsyeja që unë parashikoj se Rusia është e hapur për një lloj negociatash me Golanin dhe me Turqinë. Irani mendoj se do ta ketë më të vështirë”, thotë Andre Banks- ekspert për Sirinë në Institutin Giga për Studimet e Lindjes së Mesme në Hamburg.
“Regjimi i al-Assadit ishte i kalbur nga brenda dhe i korruptuar, si një shtet mafioz. Kishte shumë pak besnikëri të vërtetë. Kështu që i gjithë ky sistem u mbajt i bashkuar nga frika. Dhe pastaj kemi natyrisht Rusinë. Ditët e fundit Rusia ka larguar anijet e saj nga baza ushtarake në Tartous. Gjithashtu, personeli i rangut të lartë ushtarak është larguar. Irani ka dhënë një lloj sigurie, por nuk po jepnin më ndihmë. Hezbollahu është dobësuar shumë dhe ishte tërhequr nga disa pozicione edhe rreth Alepos për shkak të luftës me Izraelin pas 7 tetorit. Të gjithë këta elementë sollën një dobësim të pushtetit të Assadit”, shprehet Carsten Wieland, ish-këshilltar i lartë i të dërguarit special të OKB-së në Siri.
Fundi i sundimit të al-Assadit i jep një goditje të madhe Iranit dhe aleatëve të tij, tashmë të dobësuar nga më shumë se një vit konflikt me Izraelin. Rebelët tani përballen me detyrën për të kapërcyer problemet e mëdha në një vend të shkatërruar nga lufta dhe ende të ndarë mes fraksioneve të ndryshme të armatosura.
Luftëtarët e opozitës të mbështetur nga Turqia po luftojnë me forcat kurde aleate të SHBA-së në veri dhe grupi i Shtetit Islamik është ende aktiv në disa zona të largëta.
Rebelët udhëhiqen nga grupi Hayat Tahrir al-Sham, ose HTS, i cili e ka origjinën në al-Kaida dhe konsiderohet një organizatë terroriste nga Shtetet e Bashkuara dhe Kombet e Bashkuara.
Abu Mohammed al-Golani, një ish komandant i Al-Kaidës, i cili ndërpreu lidhjet me grupin vite më parë thotë se është pro pluralizmit dhe tolerancës fetare, si dhe udhëheq fraksionin më të madh rebel ndërsa është i gatshëm të punojë për drejtimin e ardhshëm të vendit./VOA
SIRI- Thirrjet për "unitet" dhe deklaratat për "respektimin e dëshirave të popullit sirian" dominojnë deklaratat e para zyrtare të vendeve arabe për përmbysjen e Bashar al-Asad. Mbreti Abdullah II i Jordanisë tha se vendi i tij do të respektojë zgjedhjet e sirianëve, duke i bërë thirrje vendit fqinj që të shmangë zhytjen në kaos pas rënies së presidentit Bashar al-Assad sot.
"Jordania qëndron pranë vëllezërve të saj sirianë dhe respekton vullnetin dhe zgjedhjet e tyre. Nevojën për të ruajtur sigurinë e Sirisë, qytetarët e saj dhe pasuritë e popullit të saj dhe të punohet në mënyrë të vazhdueshme dhe të shpejtë për të forcuar stabilitetin dhe parandaloni çdo konflikt që do të çonte në kaos”, tha zyra e mbretit në një deklaratë.
Egjipti bëri thirrje për unitet dhe rindërtim të Sirisë, disa orë pasi presidenti Bashar al-Assad ra dhe rebelët pushtuan kryeqytetin, Damaskun. Në një deklaratë të lëshuar nga ministria e jashtme, Egjipti u bën thirrje të gjitha palëve në Siri të bashkojnë qëllimet dhe prioritetet e tyre dhe të fillojnë një proces politik për një fazë të re të konsensusit kombëtar dhe paqes së brendshme.
Ajo deklaron vendosmërinë e saj për të punuar me partnerët e saj rajonalë dhe ndërkombëtarë për t'i dhënë fund vuajtjeve të popullit sirian, për të lehtësuar përpjekjet e rindërtimit dhe për të mbështetur kthimin e sigurt të refugjatëve në vendin e tyre të origjinës. Ministria e Jashtme egjiptiane siguron se qëndron në anën e shtetit sirian dhe popullit sirian dhe i mbështet ata në ruajtjen e sovranitetit, unitetit dhe integritetit territorial të Sirisë.
Në një bisedë telefonike me homologun e tij sirian të enjten, ministri i Jashtëm egjiptian Badr Abdelati shprehu shqetësimin e tij për zhvillimet në Siri dhe deklaroi qëndrimin e Egjiptit në favor të shtetit dhe institucioneve kombëtare siriane.
Katari
Katari ka thënë se duhet të parandalojë që Siria të zhytet në kaos pasi Damasku ra në duart e rebelëve të udhëhequr nga xhihadistët dhe presidenti Assad u largua. Vendi i Gjirit tha se po monitoronte nga afër zhvillimet në Siri dhe nënvizoi nevojën për të ruajtur institucionet kombëtare dhe unitetin e shtetit në mënyrë që të parandalohej një zbritje në kaos.
Katari, i cili kishte mbështetur protestuesit që dolën në rrugë në vitin 2011 kundër qeverisë siriane, mbeti kritik ndaj Damaskut dhe nuk rivendosi marrëdhëniet siç bënë shumë vende arabe në 2023. Ministria e Punëve të Jashtme të Katarit bëri thirrje, në deklaratën e saj, të gjitha palët të angazhohen në dialog për të mbrojtur jetën e qytetarëve, ndërsa shprehu mbështetjen e palëkundur të Katarit për popullin sirian dhe zgjedhjet e tij.
Arabia Saudite
Arabia Saudite është në komunikim me të gjithë aktorët rajonalë në Siri dhe është e vendosur të bëjë gjithçka që është e mundur për të shmangur kaosin pas rrëzimit të presidentit sirian Assad, tha një zyrtar saudit. Dështimi i tij për të ri-angazhuar aktorë të ndryshëm rajonalë dhe opozitë janë përgjegjës për rënien e tij, tha zyrtari.
“Ne jemi në komunikim të vazhdueshëm me Turqinë dhe çdo palë të përfshirë. Qeveria turke është përpjekur të angazhohet dhe të bashkëpunojë me qeverinë siriane, por këto hapa janë pritur me mohim. Situata aktuale është pasojë e drejtpërdrejtë e mungesës së angazhimit të qeverisë siriane ndaj procesit politik. Ky rezultat pasqyron rezultatin e pashmangshëm të kësaj mospërputhjeje”, tha zyrtari duke shtuar se Arabia Saudite nuk e dinte se ku ishte Assad.
Assad kishte udhëtuar në Arabinë Saudite në vitin 2023 për të marrë pjesë në një samit të Ligës Arabe, pas pezullimit 12-vjeçar të Sirisë nga organizmi ndërkombëtar, ku u takua me princin e kurorës Mohammed bin Salman. Zyrtari tha se ngjarjet në Siri tregojnë disa aspekte pozitive të cilat ai shpreson se do të vazhdojnë.
“Shpresa ishte se kjo lëvizje do të ndikonte në qeverinë siriane që të angazhohej në mënyrë më konstruktive me opozitën dhe aktorë të ndryshëm brenda Sirisë dhe në rajon, në vend që të lejonte që ngërçi aktual dhe paqja e brishtë të merrej si e mirëqenë. Ne theksuam se situata nuk duhet nënvlerësuar, pasi mbeti e pasigurt. Fatkeqësisht, ky mesazh nuk rezultoi në ndonjë veprim thelbësor nga pala siriane.
Kryesisht, tranzicioni është bërë pa gjakderdhje, gjë që është inkurajuese. Përveç kësaj, ne vlerësojmë deklaratat e palëve të ndryshme të interesit që theksojnë rëndësinë e mbrojtjes së institucioneve shtetërore, sovranitetit të Sirisë dhe të drejtave të grupeve minoritare. Ne shpresojmë të shohim që këto tendenca pozitive të vazhdojnë dhe jemi të përkushtuar të bëjmë gjithçka që mundemi për të ruajtur këtë momentum”, tha zyrtari.
MBRETËRI E BASHKUAR- Kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar Sir Keir Starmer thotë se ai e mirëpret rënien e "regjimit barbar" të Bashar al-Asad. Gjithashtu kryeministri sot pasdite bëri thirrje për “paqe dhe stabilitet” në vend.
“Zhvillimet në Siri në orët dhe ditët e fundit janë të paprecedentë dhe ne po flasim me partnerët tanë në rajon dhe po monitorojmë situatën nga afër. Populli sirian ka vuajtur nën regjimin barbar të Asadit për një kohë të gjatë dhe ne e mirëpresim largimin e tij," tha Starmer.
SIRI- Izraeli ka goditut Qendrën Kërkimore Shkencore Siriane (SSRC) në Damask të dielën pasdite. Sipas mediave izraelite dhe perëndimore, regjimi i Asadit po kryente programe të armëve kimike dhe raketave balistike në Qendrën Kërkimore.
Më herët, kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu përshëndeti rrëzimin e presidentit sirian Bashar al-Assad, duke e quajtur atë një ditë historike, të cilën ai ia atribuoi sulmeve të ushtrisë së tij kundër Iranit pro Damaskut dhe Hezbollahut në Liban. Duke vizituar një zonë pranë kufirit me Sirinë, Netanyahu tha se ka urdhëruar ushtrinë izraelite të kapë territorin në zonën tampon për të garantuar sigurinë e Izraelit.
“Ne nuk do të lejojmë që asnjë forcë armiqësore të vendoset në kufijtë tanë”, theksoi ai.
Ministri i Mbrojtjes Israel Katz tha se vendimi për të vendosur forcat ushtarake në zonën tampon të kontrolluar nga OKB-ja u mor për të mbrojtur komunitetet izraelite në Lartësitë Golan. Duke folur në televizion nga kufiri me Sirinë, Katz tha se Izraeli është i vendosur të mbrojë këto komunitete.
SIRI- Banorët në Damask kanë treguar për një pritje me ankth për lajmet mbi atë që po ndodhte në kryeqytetin e Sirisë gjatë natës. Pas disa orësh raportimesh se rebelët po afroheshin gjithnjë e më shumë, forcat e shpallën Damaskun "të lirë" nga sundimtari Bashar al-Assad. Gjithashtu videot që qarkullojnë në mediat sociale tregojnë njerëz që brohorasin në rrugë dhe mirëpresin luftëtarët rebelë, si dhe të burgosurit që lirohen nga burgu famëkeq Saydnaya, shkruan BBC.
"Askush nuk ka fjetur në Siri mbrëmë... asnjë sirian jashtë vendit nuk ka fjetur. I gjithë komuniteti mbante telefonat e tij duke pritur lajmin përfundimtar. Si ndihem? Të dërrmuar.. Të gjithë ndihemi sikur kemi qenë nën ujë, fjalë për fjalë, për trembëdhjetë vjet, dhe të gjithë sapo morëm frymë," tha Rania Kataf, e cila drejton faqen e "Humans of Damascus" në Facebook.
Ajo tha se kishte ndjenja të përziera që nga fillimi i ofensivës nga grupet rebele, por se nuk kishte më frikë. Po ashtu ajo thotë se më përpara kishte frikë nga opozita të ndante një opinion apo të bënte një like.
Ndërsa Danny Makki, një gazetar që jeton në Damask, përshkroi skenat të dielën në mëngjes në Sheshin Umayyad, i cili është shtëpia e agjencive kryesore qeveritare, duke përfshirë Ministrinë e Mbrojtjes dhe Forcat e Armatosura Siriane.
“Njerëzit gjuanin me armë në ajër, njerëzit po kërcenin, po bënin foto dhe po qanin. Unë fola me ushtarë të milicisë. Njëri tha se ishte duke u përgatitur për këtë për një kohë të gjatë. Ai nuk po merrte pjesë në ofensivën në Aleppo, por kur pa rebelët të mbërrinin në periferi të Damaskut, atëherë ai mori armët. Ai tha se disa nga luftëtarët rebelë po përdornin automjete të braktisura të ushtrisë siriane.Kur isha me makinë rreth Damaskut, pashë ushtrinë siriane duke ecur me rroba civile në rrugë, duke mos ditur se ku të shkonte," tha Makki.
Më tej ai tha se shqetësimi i menjëhershëm i njerëzve ishte siguria dhe duke u siguruar që të mos ketë përleshje brenda radhëve të opozitës. Një tjetër banor i Damaskut, i cili kërkoi të ishte anonim, tha për BBC se për herë të parë, ekziston një ndjenjë e vërtetë lirie.
"Ajo që po ndjejmë i ngjan vërtet asaj që ndjemë gjatë revolucionit kur filloi në 2011. Ky është vazhdimi i një ëndrre që kishte filluar atë vit. Ai tha se sirianët ndjejnë frikë dhe shqetësohen për të ardhmen, por sot, i gjithë populli sirian do të festojë vetëm," tha ai.
Ndërsa Yazan Al Amari i cili ka një dyqan të vogël telefonash në qytetin Deraa, ku milicitë civile të lidhura me Hayat Tahrir al-Sham kanë marrë tashmë kontrollin tha se sot po udhëton me miqtë në kryeqytetin sirian për të festuar.
“Kur u zgjuam dhe pamë lajmin, në fillim nuk mund ta kuptonim apo ta kuptonim plotësisht atë. Njerëzit ishin shumë të frikësuar nga thashethemet. Por kur kuptuam se ishte në të vërtetë e vërtetë, hipëm në makinat tona dhe tani jemi në rrugën tonë për në Damask për të festuar. Njerëzit ndiheshin sikur ishin në ëndërr. Mund të shihje njerëz që qanin. Ne ishim shumë të frikësuar deri më sot," tha Al Amari.
Po ashtu një burrë sirian në Londër ka treguar frikën për familjen e tij që jeton në rajonin bregdetar të Sirisë. Gjithashtu familja e tij po përgatitet të largohet nga Siria, por kufijtë me Libanin dhe Jordaninë janë të mbyllur.
"Ne jemi të krishterë ortodoksë lindorë, kam frikë se familja ime do të masakrohet. Të gjithë janë në gjendje paniku. Ata po përpiqen të gjejnë një rrugëdalje nga vendi. Çantat janë të mbushura, ne thjesht presim të shohim nëse ndonjë nga aeroportet do të hapte një fluturim për në ndonjë vend përreth. Ose nëse kufijtë tokësorë do të lejonin ndonjë grup të veçantë të largohej nga Siria. Është fakt që njerëzit po festojnë nga frika. Ata po festojnë sepse kanë frikë se do të theren nëse nuk bëjnë sikur janë të emocionuar. Nga njëra anë, të gjithë jemi të kënaqur që regjimi është zhdukur, nga ana tjetër, nuk e dimë përfundimin e Në fund të fundit, ky grup rebel është një degë e al-Kaedës. Ne thjesht nuk e dimë se sa e vërtetë është kjo deklaratë," tha burri.
GJERMANI- Kancelari Olaf Scholz e përshkruan rënien e regjimit të Asadit në Siri si "lajm të mirë", por thekson se gjëja e rëndësishme tani është rivendosja e ligjit dhe rendit në vend dhe është në favor të një zgjidhjeje të bazuar në rezolutën 2254 të Kombeve të Bashkuara. Gjithashtu kancelari në njoftimin e tij, thekson se ajo që është tani e rëndësishme është rivendosja e shpejtë e ligjit dhe rendit në Siri dhe se të gjitha komunitetet fetare dhe të gjitha pakicat duhet të gëzojnë mbrojtje. Më tej në deklaratën e tij Schloz tha se Bashar al-Assad e ka shtypur brutalisht popullin e tij.
“Bashar al-Assad ka shtypur brutalisht popullin e tij, ka rënduar ndërgjegjen e tij me jetë të panumërta dhe ka shtyrë shumë njerëz të ikin nga Siria. Shumë prej tyre erdhën edhe në Gjermani. Populli sirian ka përjetuar vuajtje të tmerrshme. Prandaj, fundi i sundimit të Asadit në Siri është një lajm i mirë. Një zgjidhje politike e konfliktit në Siri mbetet e mundshme në përputhje me Rezolutën 2254 të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara. Ne do t'i gjykojmë sundimtarët e ardhshëm nëse i lejojnë të gjithë sirianët të jetojnë me dinjitet dhe vetëvendosje, nëse mbrojnë sovranitetin e Sirisë nga ndërhyrja keqdashëse e palëve të treta dhe nëse jetojnë në paqe me fqinjët e tyre”, tha Scholz.
SIRI- Mijëra sirianë kanë mbushur sheshet e Damaskut këtë të dielë për të festuar rënien nga pushteti të ish-presidentit Bashar Al Assad. Siç raportohet nga mediat e huaja Assad pas rebelimit të grupeve të armatosura u largua nga vendi dhe ende nuk dihet se ku është. Tashmë regjimi i tij ka humbut kontrollin total mbi vendin, ndërsa rebelët kontrollojnë edhe kryeqytetin.
Massive celebrations in Damascus as dawn breaks on a free Syria for the first time in history pic.twitter.com/eSDHVhWl6N
— Drew Pavlou (@DrewPavlou) December 8, 2024
SIRIA- Presidenti sirian, Bashar al-Assad, iku nga Damasku të dielën, më 8 dhjetor, duke përfunduar në mënyrë dramatike luftën e tij gati 14-vjeçare për të mbajtur pushtetin, ndërsa vendi i tij u shkatërrua në një luftë të ashpër civile dhe u kthye në një fushëbetejë për forcat rajonale dhe ndërkombëtare. Largimi i Assadit është në kontrast të thellë me muajt e tij të parë si president i Sirisë në vitin 2000. Atëbotë, kishte pasur shpresa se ai do të ishte një udhëheqës reformator, pas tre dekadash të sundimit të hekurt nga babai i tij, Hafez Assad.
Me vetëm 34 vjeç, një oftalmolog me edukim perëndimor, ai u paraqit si një “njeri teknikisht i zoti, i apasionuar pas kompjuterëve dhe me sjellje të butë”, shkroi Associated Press. Por, përballë protestave kundër sundimit të tij që shpërthyen në mars të vitit 2011, Assadi iu kthye taktikave brutale të babait të tij, në një përpjekje për t’i shtypur protestat.
Ndërsa kryengritja u shndërrua në një luftë të hapur civile, ai angazhoi ushtrinë, me mbështetjen e aleatëve të tij, Iranit dhe Rusisë, duke shkatërruar qytetet nën kontrollin e opozitës. Grupet ndërkombëtare për të drejtat e njeriut dhe prokurorët kanë përmendur përdorimin masiv të torturës dhe vrasjeve pa gjyq në qendrat e paraburgimit të kontrolluara nga autoritetet siriane.
Në luftë kanë vdekur pothuajse gjysmë milioni njerëz dhe gjysma e popullsisë, nga 23 milionë banorë sa ishte para luftës, është zhvendosur. Në vitet e fundit, konflikti u ngri dhe Qeveria e Assadit rimori kontrollin mbi pjesën më të madhe të territorit të Sirisë, ndërsa veriperëndimi mbeti nën kontrollin e grupeve opozitare dhe verilindja nën kontrollin e kurdëve.
Edhe pse Damasku zyrtar ka mbetur nën sanksionet perëndimore me pasoja shkatërruese për ekonominë siriane, vendet fqinje kanë tentuar ndërkohë të përshtaten me realitetin politik që Assadi ishte ende në pushtet, duke kontrolluar 70 për qind të territorit që e rimori me ndihmën e Iranit, Hezbollahut dhe Rusisë, pas ndërhyrjes së Moskës – dhe të vendosin marrëdhënie të caktuara me të.
Në fakt, vitet e fundit regjimet arabe më të moderuara, me mbështetjen e heshtur të Izraelit dhe Shteteve të Bashkuara, kanë tentuar ta rikthejnë Assadin në anën e tyre – ta “normalizojnë” si vetëm një tjetër despot arab dhe kështu të përpiqeshin ta largonin atë nga mbështetësit e tij iranianë, shkruan The Washington Post.
Liga Arabe rinovoi në vitin 2023 anëtarësimin e Sirisë – që ishte pezulluar – me shpresën se regjimi i Assadit do të bashkëpunonte për të parandaluar trafikun e drogës dhe për të kthyer refugjatët. Vitin e kaluar, Liga Arabe riktheu anëtarësimin e Sirisë, dhe Arabia Saudite në maj emëroi ambasadorin e saj të parë në Siri, që nga prishja e marrëdhënieve me Damaskun para 12 vjetësh.
Këtë vjeshtë, administrata e presidentit amerikan, Joe Biden, thuhet se ka diskutuar, me iniciativën e Emirateve të Bashkuara Arabe, mbi mundësinë që të mos rinovojë sanksionet më të ashpra amerikane ndaj Sirisë, kur ato të skadojnë më 20 dhjetor. Disa shtete evropiane, veçanërisht Italia, nisën të kishin raporte me shpresën se Assadi do të kthente në shtet refugjatët sirianë, ndoshta në këmbim të lehtësimit të sanksioneve.
Turqia gjithashtu ka dëshiruar të arrijë një marrëveshje të ngjashme, pasi në territorin e saj ndodhen mbi 3 milionë refugjatë sirianë, tha profesori Christopher Philips nga Chatham House në Londër. Por, negociatat u ndërprenë për shkak të refuzimit të Asadit për t’i dhënë Ankarasë një zonë të gjerë neutrale brenda Sirisë për të mbajtur militantët kurdë larg nga territori turk, si dhe për shkak të mosplotësimit të asnjë nga kërkesat e tjera.
Në vend të kësaj, Assadi vazhdoi sulmet ndaj Idlibit, që është nën kontrollin e rebelëve, duke bërë që mijëra refugjatë të rinj të kërkonin strehim pranë kufirit me Turqinë. Miratimi i dukshëm nga Turqia i sulmeve të grupit rival islamik Hayat Tahrir al-Sham (HTS) sugjeron se durimi i saj me Assadin mori fund, gjë që konfirmohet edhe me pjesëmarrjen në ofensivën e fundit edhe të Ushtrisë Kombëtare Siriane – të mbështetur nga Ankaraja – në veri dhe lindje të Alepos.
Assadi gjithmonë e ka konsideruar kompromisin si një shenjë dobësie, theksoi analisti sirian, Malik al-Abdeh. Megjithatë, situata gjeopolitike ndryshoi shpejt kur grupet e rebelëve në veriperëndim të Sirisë nisën një ofensivë të befasishme në fund të nëntorit. Forcat qeveritare u mposhtën me shpejtësi, ndërsa aleatët e Assadit, të zënë me konflikte të tjera – luftën e Rusisë në Ukrainë dhe luftërat njëvjeçare midis Izraelit dhe grupeve terroriste, që mbështeten nga Irani, Hezbollah dhe Hamas– nuk ishin të gatshëm të ndërhynin si më parë.
Megjithëse aviacioni rus u përpoq të ndihmonte ushtrinë siriane me sulme ajrore kundër rebelëve, dhe Irani njoftoi dërgimin e njësive të milicisë shiite nga Iraku, ndihma e ofruar ishte e pamjaftueshme. Gjatë pesë vjetëve të fundit, sirianët janë bërë më të varfër dhe regjimi ka bërë shumë pak për të përmirësuar kushtet e tyre të jetesës, tha eksperti ekonomik sirian, Jihad Yazigi. Me taksa në rritje, shpronësim të tokës dhe një ekonomi që po shkatërrohet, “këtu kemi edhe korrupsionin e regjimit, i cili është i integruar në çdo segment të shtetit”.
Yazigi shtoi se neglizhimi i vuajtjeve të sirianëve dhe lakmia nga familja e Assadit kanë kontribuar në përhapjen e pakënaqësisë përtej territoreve të kontrolluara nga kundërshtarët e tij, duke u përhapur në të gjithë shoqërinë siriane, përfshirë edhe në zonat ku jetojnë besnikët e tij nga minoriteti fetar alavit, të cilit i përket edhe Assadi.
Assadi mori pushtetin më 2000 dhe ngritja e tij në pushtet ishte çështje fati. Babai i tij kishte përgatitur djalin e tij më të madh, Basilin, si trashëgimtar, por në vitin 1994 Basili vdiq në një aksident automobilistik në Damask. Bashar al-Assad u rikthye në Siri, duke lënë punën si oftamolog në Londër. Pas rikthimit, ai kreu trajnim ushtarak dhe u gradua në gradën e kolonelit për të forcuar pozicionin e tij në mënyrë që një ditë të ishte në gjendje të qeveriste.
Kur Hafez Assad vdiq në vitin 2000, Parlamenti shpejt uli moshën minimale për president, nga 40 në 34 vjeç. Ngritja e Bashari al-Assadit në pushtet u konfirmua në një referendum kombëtar, ku ai ishte i vetmi kandidat. Hafez Assad qeverisi vendin për gati 30 vjet, duke praktikuar një ekonomi të centralizuar, të stilit sovjetik. Në të njëjtën kohë, ai qeverisi me grusht të hekurt, aq sa sirianët kishin frikë të bënin shaka për politikën, edhe në biseda me miqtë.
Në vitin 1982, në qytetin Hama – që rebelët e morën javën e kaluar – ushtria e Hafez al-Assadit vrau mijëra kundërshtarë, duke i dhënë fund një kryengritjeje të udhëhequr nga Vëllazëria Myslimane. Hafez Assad ndoqi një ideologji sekulare, në përpjekje për të zhdukur dallimet sektare dhe fetare, duke promovuar nacionalizmin arab dhe duke krijuar një imazh të rezistencës së ashpër kundër Izraelit.
Ai krijoi një aleancë me udhëheqësit klerikalë shiitë të Iranit, vulosi dominimin sirian mbi Libanin dhe themeloi një rrjet grupesh militante palestineze dhe libaneze. Bashar al-Assad fillimisht dukej krejtësisht ndryshe nga babai i tij, i cili ishte një udhëheqës i fuqishëm dhe i pamëshirshëm. Trupgjatë dhe i dobët, ai kishte një sjellje të një njeriu të qetë dhe të tërhequr. Pozita e tij e vetme zyrtare, përpara se të bëhej president, ishte si kreu i Shoqatës Siriane të Kompjuterëve.
Gruaja e tij, Asma al-Akhras, me të cilën u martua disa muaj pasi mori detyrën, një ish-bankiere me origjinë siriane që ishte rritur në Londër, ndihmoi në përmirësimin e këtij imazhi, shkruan CNN. Çifti i ri, i cili ka tre fëmijë, dukej se i shmangej kurtheve të pushtetit. Ata jetonin në një apartament në lagjen luksoze Abu Rumane në Damask, ndryshe nga vilat madhështore të liderëve të tjerë arabë. Në vitet e para të marrjes së pushtetit, Assadi liroi të burgosurit politikë dhe lejoi një diskurs më të hapur në shoqëri.
Në periudhën e njohur si “Pranvera e Damaskut,” nga viti 2000 deri në 2001, u shfaqën sallone për intelektualët, ku sirianët mund të diskutonin për artin, kulturën dhe politikën – diçka e paimagjinueshme gjatë sundimit të babait të Bashar al-Assadit. Megjithatë, pas vitit 2001, kur 1.000 intelektualë nënshkruan një peticion publik duke bërë thirrje për demokraci shumëpartiake dhe liri më të mëdha, dhe të tjerë tentuan të formonin një parti politike, sallonet u mbyllën nga policia sekrete, e cila arrestoi dhjetëra aktivistë.
Në vend që të hapte vendin politikisht, Assadi u kthye drejt reformave ekonomike. Gradualisht, ai hoqi kufizimet ekonomike, lejoi funksionimin e bankave të huaja, hapi dyert për importet dhe fuqizoi sektorin privat. Damasku dhe qytete të tjera, që prej kohësh ishin zhytur në një gjendje të zymtë, përjetuan një bum të ndërtimit të qendrave tregtare, restoranteve të reja dhe mallrave të konsumit. Turizmi lulëzoi.
Jashtë vendit, ai ndoqi politikën e vendosur nga babai i tij, duke mbajtur aleancën me Iranin dhe duke këmbëngulur për kthimin e plotë të Lartësive të Golanit, të aneksuar nga Izraeli, edhe pse në praktikë Assadi kurrë nuk u përfshi ushtarakisht në një konflikt me Izraelin. Në vitin 2005, ai pësoi një goditje të rëndë me humbjen e kontrollit shumëvjeçar të Sirisë mbi Libanin fqinj, pas vrasjes së ish-kryeministrit Rafik Hariri.
Pasi shumë libanezë akuzuan Damaskun se qëndronte pas vrasjes, Siria u detyrua të tërhiqte trupat nga Libani, ku erdhi në pushtet një qeveri proamerikane. Në të njëjtën kohë, bota arabe u nda në dy blloqe: njëri i udhëhequr nga shtete sunite dhe aleatët e SHBA-së, sikurse janë Arabia Saudite dhe Egjipti. Tjetri udhëhiqej nga Irani shiit, pastaj Siria – me pakicën shiite alavite – dhe grupime të tjera shiite në gjithë rajonin, ku Hezbollah libanez ishte më i fuqishmi, por gjithashtu edhe Hamasi grup palestinez sunit.
Gjithë kohën, Assadi u mbështet kryesisht te baza e njëjtë e pushtetit brenda vendit, njësoj sikurse babai i tij: sekti i tij alavit, një degë e islamit shiit, të cilit i përkasin një përqindje e vogël e popullsisë së Sirisë. Shumë pozicione në qeverinë e tij iu dhanë brezave më të rinj të të njëjtave familje që kishin punuar për babanë e tij. Ai po ashtu mori në qeveri anëtarë të një klase të re të mesme, të krijuar nga reformat e tij, përfshirë nga familjet e spikatura tregtare sunite.
Assadi gjithashtu u mbështet te familja e tij. Vëllai i tij më i vogël, Maheri, udhëhoqi Gardën elitare Presidenciale që shtypte kryengritjet. Motra e tyre, Bushra, ishte një zë i fuqishëm në rrethin e tij të ngushtë, së bashku me burrin e saj, zëvendësministrin e Mbrojtjes Asef Shaukat, deri kur ai vdiq në një sulm në vitin 2012. Kushëriri i Bashar al-Assadit, Rami Makhlouf, u bë biznesmeni më i madh në vend, duke drejtuar një perandori financiare, derisa ata të dy prishën raportet, duke bërë që Makhlouf të nxirrej nga skena e të lihej në harresë.
Assadi gjithashtu i dha më shumë role të rëndësishme gruas së tij, para se ajo të njoftonte në maj se ishte duke u trajtuar për leukemi dhe u tërhoq nga detyrat shtetërore. Kur në vitin 2011 shpërthyen protestat në Tunizi dhe Egjipt, që rrëzuan udhëheqësit atje, Assadi e përjashtoi mundësinë që e njëjta gjë do të ndodhte në vendin e tij, duke insistuar se regjimi i tij ishte më në harmoni me popullin e tij. Pas arritjes së valës së Pranverës Arabe në Siri, forcat e tij të sigurisë u përleshën brutalisht me kundërshtarët, ndërsa Assadi mohoi se po përballej me një kryengritje popullore.
Në vend të kësaj, ai fajësoi “terroristët e mbështetur nga vendet e huaja” që përpiqeshin të destabilizonin regjimin e tij. Retorika e tij u mirëprit nga shumë grupe pakicash në Siri – duke përfshirë të krishterët, druzët dhe shiitët – si dhe disa sunitë, që kishin frikë më shumë nga mundësia e sundimit të ekstremistëve sunitë sesa nga qeverisja autoritare e Assadit. Ndërsa kryengritja u shndërrua në luftë civile, miliona sirianë u larguan drejt Jordanisë, Turqisë, Irakut dhe Libanit si dhe drejt Evropës.
Në maj të vitit 2011, presidenti i atëhershëm amerikan, Barack Obama, deklaroi se regjimi i Assadit “kishte zgjedhur rrugën e vrasjeve dhe arrestimeve masive të qytetarëve të tij” dhe e ftoi atë të udhëhiqte një tranzicion demokratik “ose të largohej nga pushteti”. Por, regjimi i sanksionuar nga Perëndimi dhe i izoluar ndërkombëtarisht, deri më tani qëndroi në pushtet falë mbështetjes së aleatëve të fuqishëm si Rusia dhe Irani dhe falë një fushate të pamëshirshme kundër opozitës. Forcat e Assadit janë akuzuar për shkelje të rënda të të drejtave të njeriut dhe sulme brutale ndaj civilëve gjatë luftës 13-vjeçare civile, përfshirë për përdorimin e armëve kimike kundër popullit të tyre.
Assadi ishte rizgjedhur me shumicë absolute çdo shtatë vjet, herën e fundit në vitin 2021, në zgjedhjet që SHBA-ja, Mbretëria e Bashkuar, Franca, Gjermania dhe Italia i kanë quajtur si “zgjedhje të rreme.” Assadi kishte paralajmëruar kombet perëndimore që të mos mbështesin grupet rebele që luftonin kundër forcave të tij, duke thënë se militantët një ditë do të sulmojnë SHBA-në dhe të tjerët. Më vonë, në vitin 2015, ai deklaroi se Siria nuk do të bashkohej me koalicionin e udhëhequr nga SHBA-ja, që synonte shkatërrimin e grupit terrorist, Shteti Islamik, grup që kishte nën kontroll një pjesë të Sirisë të shkatërruar nga lufta.
Atë vit, regjimi i tij ishte në prag të rënies, por ai mbijetoi dhe forcoi pozicionin e tij falë ndërhyrjes ushtarake ruse. Konflikti është epiqendra e trashëgimisë brutale të Assadit, që ka lënë qindra mijëra të vdekur. Kombet e Bashkuara, më herët këtë vit, deklaruan se janë mbi 7 milionë persona të zhvendosur brenda vendit dhe mbi 6 milionë persona që kanë ikur nga Siria. Është ironike pasi më 26 shkurt 2011, dy ditë pas rënies së Hosni Mubarakut të Egjiptit dhe vetëm disa ditë para se vala e protestave të Pranverës Arabe të përfshinte Sirinë, Assadi kishte dërguar një email duke bërë shaka për kokëfortësinë e liderit egjiptian, që refuzonte të tërhiqej në mënyrë paqësore, kujtoi Associated Press./ REL
IZRAEL- Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu e ka quajtur rrëzimin e presidentit sirian Bashar al-Assad një "ditë historike", të cilën ai ia atribuoi goditjeve të ushtrisë së tij ndaj mbështetësve të Damaskut, Iranit dhe Hezbollahut në Liban. Netanyahu duke vizituar një zonë pranë kufirit me Sirinë tha se ai ka urdhëruar ushtrinë izraelite të pushtojë territorin në zonën tampon për të garantuar sigurinë e Izraelit.
“Ne nuk do të lejojmë që asnjë forcë armiqësore të vendoset në kufijtë tanë”, theksoi ai.
Gjithashtu ministri i Mbrojtjes Israel Katz tha se vendimi për të vendosur forcat ushtarake në zonën tampon të kontrolluar nga OKB-ja u mor për të mbrojtur komunitetet izraelite në Lartësitë Golan. Duke folur në televizion nga kufiri me Sirinë, Katz tha se Izraeli është i vendosur të mbrojë këto komunitete.
SIRIA- Presidenti sirian, Bashar al-Assad nuk ka folur në publik që nga avancimi i papritur i rebelëve një javë më parë, kur kryengritësit pushtuan Alepon verior në një sulm të befasishëm përpara se të marshonin në një sërë qytetesh ndërsa vijat e frontit u shkatërruan. Sipas mediave të huaja, një aeroplan u ngrit nga aeroporti i Damaskut rreth kohës kur kryeqyteti u raportua se ishte marrë nga rebelët.
Bëhet me dije se aeroplani fillimisht fluturoi drejt rajonit bregdetar të Sirisë, një bastion i sektit alavit të Asadit, por më pas bëri një kthesë të papritur dhe fluturoi në drejtim të kundërt për disa minuta përpara se të zhdukej nga harta.
Megjithatë, Reuters shkruan se nuk mundi të zbulonte se kush ishte në bord. Por dy burime siriane thanë se ekzistonte një probabilitet shumë i lartë që Assad mund të ishte vrarë në një përplasje aeroplani pasi ishte një mister pse aeroplani mori një kthesë të papritur dhe u zhduk nga harta.
“Ai u zhduk nga radari, ndoshta transponderi ishte fikur, por besoj se probabiliteti më i madh është që aeroplani të jetë rrëzuar…”, citohet të ketë thënë një burim sirian.
Developing:
— (((Tendar))) (@Tendar) December 8, 2024
A Syrian IL-76T coming from Damascus lost fast altitude near Homs and possibly crashed west of that city. There are rumors that it was Assad‘s plane. pic.twitter.com/K6IvQILlsw
SIRIA-Kryeministri sirian Mohammed Ghazi Jalali ka shprehur gatishmërinë e tij për të bashkëpunuar me çdo lidership të zgjedhur nga populli. Deklarata erdhi pasi rebelët hynë në Damask, morën kontrollin e kryeqytetit dhe dukshëm rrëzuan regjimin e presidentit Bashar al-Assad.
Jalali vuri në dukje se ai mbetet në vend dhe komentoi procesin e transferimit të pushtetit në një qeveri kalimtare, e cila mund të përfshijë përfaqësues të opozitës. Në një video të postuar në rrjetet sociale Jalali ka thënë se do të shkojë në zyrën e tij për të vazhduar punën. Ai theksoi se qeveria është e gatshme t’i shtrijë dorën opozitës dhe t’i kalojë asaj funksionet e një qeverie.
“Ky vend mund të jetë një vend normal, duke ndërtuar marrëdhënie të mira me fqinjët e tij dhe botën, por kjo varet nga çdo lidership i zgjedhur nga populli sirian. Ne jemi të gatshëm të bashkëpunojmë me këtë udhëheqje”, tha Jalali.
View this post on Instagram
SIRI- Pasi rebelët pushtuan Damaskun, shumë njerëz rrëzuan dhe shkatërruan statujat e Bashar al-Assad dhe babait të tij, Hafez, në Alepo, Hama, Deraa dhe gjetkë. Hafez al-Assad sundoi Sirinë nga viti 1971 deri në vdekjen e tij në vitin 200, kur u pasua nga Bashar. Për shumë vite pas vdekjes së Hafezit, statujat e tij simbolizonin kontrollin e familjes mbi vendin.
Kurds in Qamishlo and Hassakeh destroying the statues of Assad and his family pic.twitter.com/Dte3Ns7Bf3
— ScharoMaroof (@ScharoMaroof) December 8, 2024
Portretet e tij ishin varur kudo, në ndërtesa publike, zyra dhe shkolla, shpesh pranë atyre të të birit. Pas pesë dekadash në pushtet, shumica e sirianëve nuk mund të kujtonin më kohën kur Assad nuk po sundonte vendin. Në sheshin Umajad të Damaskut, disa festuan "çlirimin" duke gjuajtur të shtëna në ajër ndërsa dëgjoheshin thirrjet "Allah Akbar" (Zoti është i madh).
This statue of the late Syrian president, Hafez Assad, the father of current leader Bashar Assad, was torn down in the city of Hama after rebels took control. pic.twitter.com/iX4JiV5kCN
— DW News (@dwnews) December 7, 2024
SIRIA- Qeveria e Presidentit sirian Bashar al Assad ra të dielën përballë një sulmi të rrufeshëm të kryengritësve që morën kontrollin mbi Damaskun, ku turmat dolën në rrugë për të kremtuar fundin e 50 viteve të sundimit të hekurt të familjes Assad. Televizioni shtetëror sirian transmetoi një video deklaratë të një grupi burrash duke thënë se presidenti Bashar al Assad është rrëzuar dhe të gjithë të burgosurit ishin liruar.
Burri që lexoi deklaratën tha se grupi i opozitës, i njohur si “Dhoma e Operacioneve për Pushtimin e Damaskut”, u bëri thirrje të gjithë luftëtarëve kryengritës dhe qytetarëve që të ruajnë institucionet e "shtetit të lirë sirian". Deklarata u publikua disa orë pasi shefi i një grupi vëzhgues të luftës së opozitës siriane tha se Assadi ishte larguar nga vendi duke ikur përpara kryengritësve që thanë se kishin hyrë në Damask pas një përparimi jashtëzakonisht të shpejtë në të gjithë vendin.
Shumë prej banorëve të kryeqytetit po u dukej e pabesueshme shpejtësia me të cilën Assadi humbi kontrollin e tij në vend pas gati 14 viteve të luftës civile që la pas vetes qindra mijëra të vrarë dhe zhvendosi gjysmën e popullsisë së vendit prej 23 milionësh. Kryeministri sirian Mohammed Ghazi Jalali tha në një video deklaratë se qeveria është e gatshme t'i "shtrijë dorën" opozitës dhe t'ia kalojë funksionet e saj një qeverie kalimtare.
Ai më vonë i tha rrjetit televiziv saudit Al-Arabiyya se nuk e di se ku janë Assadi dhe ministri i mbrojtjes. Ai tha se humbi komunikimin me Assadin të shtunën vonë. Rami Abdurrahman i Vëzhguesve Sirian për të Drejtat e Njeriut tha për agjencinë e lajmeve Associated Press se Assadi fluturoi të dielën nga Damasku.
Assadi është akuzuar për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit, duke përfshirë një sulm me armë kimike në vitin 2013 në periferi të kryeqytetit. Nuk pati asnjë koment të menjëhershëm nga Irani, i cili kishte qenë mbështetësi më i vendosur i Assadit. Ambasada iraniane në Damask u grabit pasi me sa duket ishte braktisur. Pamjet treguan xhama të thyer dhe dokumente të shpërndara në hyrje të saj.
Forcat opozitare nuk kishin hyrë në Damask që nga viti 2018, kur trupat siriane rimorën zonat në periferi të kryeqytetit pas një rrethimi shumëvjeçar. Një natë më parë, forcat opozitare morën qytetin qendror të Homsit, i treti më i madhi i Sirisë, pasi forcat qeveritare e braktisën atë. Qyteti ndodhet në një kryqëzim të rëndësishëm midis Damaskut dhe provincave bregdetare të Sirisë, Latakia dhe Tartus, baza e mbështetjes së udhëheqësit sirian dhe një baze strategjike detare ruse.
Rebelët kishin pushtuar tashmë qytetet Aleppo dhe Hama, si dhe pjesë të mëdha të jugut, në një ofensivë të shpejtë që filloi më 27 nëntor. Përparimet në javën e kaluar ishin më të mëdhatë në vitet e fundit nga grupet opozitare, të udhëhequra nga një grup që e ka origjinën në Al-Kaida dhe konsiderohet një organizatë terroriste nga Shtetet e Bashkuara dhe Kombet e Bashkuara. Në përpjekjet e tyre për të rrëzuar qeverinë e Assadit, kryengritësit, të udhëhequr nga grupi Hayat Tahrir al-Sham, ose HTS, kanë hasur në rezistencë të paktë nga ushtria siriane./ VOA
SIRI- Regjimi 50-vjeçar e familjes Al Assad duket se ka marrë fund pasi rebelët pretenduan se kanë marrë nën kontroll qytetin e Damaskut, ndërsa lideri sirian Bashar Al Assad nuk dihet ku është.
"Damasku është tani i lirë nga Assadi”, thanë rebelët në një deklaratë të publikuar në rrjetet sociale. Lidhur me zhvillimet e ofensivës së shpejtë të rebelëve në Siri kanë reaguar edhe liderët botërorë.
REAGIMET:
PRESIDENTI I SHBA JOE BIDEN
“Presidenti Biden dhe ekipi i tij po monitorojnë nga afër ngjarjet e jashtëzakonshme në Siri dhe po qëndrojnë në kontakt të vazhdueshëm me partnerët rajonalë”, tha Shtëpia e Bardhë në një deklaratë.
PRESIDENTI I ZGJEDHUR I SHBA DONALD TRUMP
"Assad është zhdukur. Ai ka ikur nga vendi i tij. Mbrojtësi i tij, Rusia, Rusia, Rusia, e udhëhequr nga Vladimir Putin, nuk ishte i interesuar ta mbronte më atë," postoi Trump në X. "Rusia dhe Irani janë në një gjendje të dobësuar tani, njëri për shkak të Ukrainës dhe ekonomisë së keqe, tjetri për shkak të Izraelit dhe suksesit të tij luftarak."
MINISTRI I JASHTËM ITALIAN ANTONIO TAJANI
"Unë po ndjek me vëmendje evoluimin e situatës në Siri. Jam në kontakt të vazhdueshëm me ambasadën tonë në Damask dhe me zyrën e Kryeministrit. Kam thirrur një takim urgjent në orën 10:30 në Ministrinë e Jashtme." tha Tajani në X.
ZËVENDËSKRYETARI I DHOMËS SË SIPËRME TË PARLAMENTIT TË RUSISË KONSTANTIN KOSAÇJOV
Sirianët do të duhet të përballen vetëm me një luftë civile në shkallë të gjerë, citohet të ketë thënë ai nga agjencia ruse e lajmeve Interfax.
I DËRGUAR I POSAÇËM I OKB-së PËR SIRINË GEIR OTTO PEDERSEN I NORVEGJISË
"Sot shënohet një moment vendimtar në historinë e Sirisë - një komb që ka duruar gati 14 vjet vuajtje të pamëshirshme dhe humbje të papërshkrueshme," tha ai në një deklaratë .
"Ky kapitull i errët ka lënë plagë të thella, por sot ne presim me shpresë të kujdesshme për hapjen e një të reje - paqeje, pajtimi, dinjiteti dhe përfshirjeje për të gjithë sirianët."
MINISTRI I JASHTËM TURK HAKAN FIDAN
Duke folur në Doha, Fidan tha se aktorët ndërkombëtarë dhe fuqitë rajonale duhet të veprojnë me maturi dhe të ruajnë integritetin territorial të Sirisë, duke paralajmëruar se organizatat terroriste nuk duhet të lejohen të përfitojnë nga situata.
I pyetur për vendndodhjen e Assadit, ai tha se nuk mund të komentonte mbi këtë çështje, por se besonte se ishte jashtë vendit. Ai tha gjithashtu se Turqia nuk ka pasur asnjë kontakt kohët e fundit me Assadin pavarësisht thirrjeve të presidentit Tajip Erdogan për të zhvilluar bisedime.
RUSI- Kur Vladimir Putin mori pushtetin në Rusinë post-sovjetike një çerekshekulli më parë, ai menjëherë përveshi mëngët për të rivendosur statusin e Moskës si fuqi botërore. Iu deshën 15 vjet, por Rusia njoftoi për ndërhyrjen e saj ushtarake në luftën civile siriane, si dëshmi të rikthimit të saj si forcë që nuk duhet të injorohet në skenën ndërkombëtare.
Moska e përdori atë imazh për të zgjeruar ndikimin e saj në gjithë Lindjen e Mesme dhe më gjerë, si një kundërpërgjigje ndaj Perëndimit. Tani, rënia e Qeverisë së presidentit Bashar al-Assad, një aleati kyç të Moskës, i ka dhënë një goditje serioze ambicieve të Moskës si fuqi e madhe.
“Aventura ushtarake e Putinit në Siri ishte e dizajnuar të demonstronte se Rusia është fuqi e madhe dhe mund ta projektojë ndikimin e saj jashtë vendit”, tha Phillip Smyth, ekspert për Lindjen e Mesme. “Humbja e Sirisë është shuplakë e fortë në fytyrën e Putinit”.
Rrëzimi i Assadit paraqet jo vetëm goditje ndaj reputacionit të Rusisë, por ka të ngjarë të paraqesë edhe një humbje të madhe strategjike. Siria është shtëpi e dy instilacioneve të mëdha ushtarake të Rusisë: një baze ajrore në Hmeimim dhe një baze detare në Tartus. Baza detare në Tartus është baza e vetme që Rusia ka në ujëra të ngrohta dhe i jep qasje Moskës në Detin Mesdhe.
“Rusia ka përdorur bazat e saj në Siri për të projektuar fuqinë e saj si në lindje të Mesdheut dhe në Lindjen e Mesme”, tha Smyth.
Ndërhyrja ushtarake e Rusisë në Siri më 2015 ndryshoi rrjedhën e luftës. Fushata shkatërruese ajrore e Moskës ndaj pozicioneve të rebelëve, ndihmuan ushtrinë siriane të rimerrnin pjesë të mëdha të territorit dhe të mbanin në pushtet Assadin. Fushata e Moskës në Siri ndodhi një vit pas pushtimit të Gadishullit ukrainas të Krimesë dhe mbështetjes për forcat separatiste në lindje të Ukrainës. Moska përdori përfshirjen e saj në Siri dhe Ukrainë për ta paraqitur veten si fuqi, që është e aftë të sfidojë Shtetet e Bashkuara, NATO-n dhe Perëndimin në përgjithësi dhe në të njëjtën kohë zgjeron ndikimin në botë nga Mesdheu në Afrikë dhe Amerikën Latine.
Pas nisjes së pushtimit rus të Ukrainës më 2022, Siria u bë më shumë aset për Moskën, thanë ekspertët, përderisa po ashtu paraqet sfidë për të mbajtur fushatat ushtarake në dy fronte. Me pritjen që Rusia të humbë asetet e saj ushtarake në Rusi, pas rënies së Qeverisë së Assadit, detyra është bërë edhe më e rëndë. Rusia veçse ka investuar shumë në një kundërofensivë të madhe për të rimarrë territorin në rajonin e saj jugperëndimor të Kurskut, që e ka humbur nga Ukraina dhe për këtë ofensivë po varet nga ndihma e trupave të Koresë së Veriut. Në të njëjtën kohë, Moska po tenton të marrë sa më shumë territor që mundet në lindje të Ukrainës përpara bisedimeve të mundshme për paqe.
Ndërtesat ushtarake të Rusisë përgjatë brigjeve të Mesdheut në perëndim të Sirisë mund të merren nga militantët që udhëhiqen nga Hayat Tahrir al-Sham (HTS), që është e shpallur organizatë terroriste nga Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj. Aaron Zelin, hulumtues i lartë në Institutin e Uashingtonit, tha se Rusia, thjesht, nuk e ka në dispozicion fuqinë e njëjtë të zjarrit që të mbrojë asetet e saj në Siri.
“Është e rëndësishme të kujtohet se tani Rusia duhet të merret me luftën e saj më të madhe në Ukrainë për dallim kur ndërhyri për herë të parë në Siri më 2015”, tha Zelin.
“Asetet e Rusisë po ashtu po luftojnë në Afrikën Sub-sahariane. Dhe për dallim nga një dekadë më parë, kur Rusia kishte Grupin Wagner, që udhëhiqej [nga i ndjeri Yevgeny] Prigozhin... Rusia nuk e ka nivelin e njëjtë të kapacitetit apo aftësisë për t’u përballur tani me këtë gjë në të njëjtën mënyrë si më parë”.
Zelin tha se humbja e bazës detare në Tartus, në veçanti do të ishte “një humbje jashtëzakonisht e madhe për Rusinë”.
“Ai është porti i vetëm i Rusisë në ujëra të ngrohta dhe mund të përdoret për aktivitete të marinës dhe për të treguar fuqi”, tha ai. “Humbja e kësaj baze do të shkëpuste Rusinë nga thelbi i Lindjes së Mesme”.
Moska nuk ka dërguar trupa tokësore për të ndihmuar Damaskun, që ra në duart e HTS-së dhe aleatëve të tij më 8 dhjetor. Rusia ka kryer dhjetëra sulme ajrore që kur militantët nisën ofensivën e tyre kundër forcave të Assadit në fund të nëntorit, por ndërhyrja e kufizuar e Moskës bëri pak në ndaljen e përparimit të rebelëve. Ekspertët thanë se Rusia do të paguajë çmim të lartë për dështimin e saj në Siri.
Rënia e Assadit është “një goditje e madhe për pretendimin e Rusisë se ende është fuqi botërore, në kuptim të mbajtjes së ndikimit ushtarak dhe politik jashtë vendit”, tha Hamidreza Azizi, hulumtues në Institutin gjerman për Çështje Ndërkombëtare dhe të Sigurisë. Po ashtu, aktorët në rajonet e tjera, sikurse Amerika Latine dhe Afrika, “mund të nisin të rimendojnë lidhjet e tyre dhe varësinë e tyre nga Rusia”, tha ai./REL
SIRI- Më 27 nëntor, lufta civile në Siri, e cila filloi në vitin 2011, shpërtheu përsëri papritur me ofensivën e aleancës islamike Haiat Tahrir al-Sham (HTS). Brenda një kohe të shkurtër, kryengritësit morën kontrollin e shumë qyteteve kryesisht pa luftime, duke përfshirë Alepon dhe Haman. Kryengritësit arritën të shtunën të marrin qytetin me rëndësi strategjike Homs. Në të njëjtën kohë, grupe të tjera kryengritëse përparuan nga jugu drejt Damaskut. Kryengritësit i bashkon qëllimi për të rrëzuar Asadin.
Sipas liderit të saj, Abu Mohammed al-Julani, aleanca kryengritëse dëshiron të marrë pushtetin në mënyrë paqësore. Institucionet publike të Damaskut "do të qëndrojnë nën mbikëqrjen e ish-kryeministrit deri në dorëzimin zyrtar," shpjegoi ai në mediat sociale. Forcave ushtarake u ndalohet rreptësisht afrimi te këto objekte dhe nuk lejohet të hapet zjarr.
Kryengritësit: "Fundi i kësaj epoke të errët"
Pas arratisjes së Asadit, aleanca kryengritëse njoftoi rënien e qeverisë së tij. "Tirani Bashar al-Assad ka ikur”, thanë kryengritësit. "Ne njoftojmë se kryeqyteti Damask është çliruar (prej tij)". 8 dhjetori shënoi "fundin e kësaj epoke të errët" të shtypjes nën Assadin dhe babain e tij Hafiz al-Assad, i cili sundoi vendin për më shumë se 50 vjet. "Ky është momenti që kanë pritur të dëbuarit dhe të burgosurit, momenti i kthimit në shtëpi dhe momenti i lirisë pas dekadash shtypjeje dhe vuajtjesh”. Duke iu drejtuar miliona refugjatëve në arrati nga lufta civile, kryengritësit deklaruan: "Personat e dëbuar në mbarë botën, një Siri e lirë i pret".
Kryengritësit pushtuan edhe pallatin presidencial. Dëshmitarë okularë raportuan se luftëtarë të armatosur kishin hyrë në territorin e pallatit dhe bërtisnin "Zoti është i madh". Një video e postuar në mediat sociale tregoi disa burra duke qëlluar në ajër në një portë, ku besohet se fillon oborri i pallatit. Kanali i lajmeve Al-Arabija tregoi pamje të kryengritësve që kalonin në dhoma dhe në kopshtet e pallatit dhe bënin fotografi.
Ndërkohë, ushtria e shtetit informoi ushtarët e qeverisë se qeverisja e Asadit kishte mbaruar. Për këtë arsye komanda e ushtrisë i ka liruar nga shërbimi ushtarët, ka mësuar Agjencia Gjermane e Shtypit dpa nga qarqet ushtarake siriane. Ushtarët do të qëndrojnë në shtëpi dhe do të thirren përsëri në detyrë nëse ishte e nevojshme.
Kryeministri sirian dëshiron të bashkëpunojë
Kreu i qeverisë, Mohammed Ghazi al-Jalali, deklaroi se mbetet në vend dhe se dëshiron të bashkëpunojë në rast ndryshimi të pushtetit. "Ne jemi të gatshëm t'ia dorëzojmë (pushtetin) liderëve të zgjedhur", tha kryeministri në një video-mesazh, të cilin ai tha se e regjistroi në shtëpinë e tij. "Ne jemi të gatshëm të bashkëpunojmë edhe me opozitën. Ai u bëri thirrje qytetarëve që të bashkëpunojnë në ngjarjet që po zhvillohen dhe të mos dëmtojnë pronën publike. Siria mund të jetë një "shtet normal" me marrëdhënie miqësore me fqinjët e saj. Atij vetë nuk i intereson asnjë detyrë politike apo privilegje të tjera. "Ne besojmë se Siria u përket të gjithë sirianëve”, tha kreu i qeverisë.
Brohoritje shpërthyen në qendër të Damaskut pas arratisë së Asadit. Banorët brohoritën në rrugë dhe disa u panë duke u lutur, raportuan dëshmitarët okularë. Në mediat sociale qarkulluan video të banorëve që qëndronin mbi një tank dhe këndonin këngë festive./ DW
SIRI- Rebelët sirianë pretenduan herët në mëngjesin e 8 dhjetorit se kanë marrë nën kontroll kryeqytetin, Damaskun, pas një ofensive të shpejtë të ditëve të fundit që përparoi shpejt nëpër vend.
Damasku është “tani i lirë nga Assadi,” thanë rebelët në një deklaratë në rrjetet sociale.
Vendndodhja e presidentit Bashar al-Assad nuk dihet, megjithëse Vëzhguesi sirian për të Drejtat e Njeriut, me qendër në Britani, tha se Assadi ishte larguar me një aeroplan nga Damasku dhe kishte lënë vendin herët në mëngjesin e 8 dhjetorit. Nuk u tha se ku kishte udhëtuar Assadi.
Ky raportim nuk mund të konfirmohej, por kryeministri sirian Mohammad Ghazi al-Jalali tha në një video se qeveria është “e gatshme të bashkëpunojë me çdo udhëheqje të zgjedhur nga populli”.
“Ne besojmë se Siria është për të gjithë sirianët dhe se është vendi i të gjithë bijve të saj, dhe se ky vend mund të jetë një shtet normal që ndërton marrëdhënie të mira me fqinjët dhe botën pa u përfshirë në ndonjë aleancë apo bllok rajonal", tha al-Jalali, duke shtuar se ai ishte ende në shtëpi në Damask dhe nuk kishte ikur.
Departamenti amerikan i Shtetit i tha Radios Evropa e Lirë vonë më 7 dhjetor se Uashingtoni po monitoronte nga afër situatën në terren në Siri.
Një zëdhënës tha se Shtetet e Bashkuara dhe partnerët e aleatët e saj bënë thirrje që civilët, përfshirë anëtarët e grupeve minoritare, të mbrohen.
Zëdhënësi tha se ishte koha për të negociuar një fund të konfliktit sirian në përputhje me parimet e përcaktuara në Rezolutën 2254 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së. Ai shtoi se refuzimi i regjimit të Assadit për të marrë pjesë në këtë proces ka çuar drejtpërdrejt në situatën aktuale.
Ndërkohë, presidenti i zgjedhur i SHBA-së, Donald Trump, tha se Shtetet e Bashkuara “nuk duhet të kenë asnjë lidhje” me luftën në Siri, ku një kontingjent i vogël i forcave amerikane vazhdon të jetë i dislokuar në disa zona./REL
