LIVE UPDATES
Editorial

Tregtarë të rëndomtë flamujsh

9 Korrik 2020, 11:51 Nga DOSJA
Tregtarë të rëndomtë flamujsh

Një debat që duhet të ishte sa kulturor po aq edhe historik, ai se dy shkrimtarë të njohur shqiptarë kanë bashkëpunuar me shërbimet e huaja sekrete dhe janë paguar prej tyre, po degjeneron me shpejtësi në një sherrnajë mes antikomunistëve dhe idhtarëve të regjimit të vjetër.

Publikimi i fakteve dhe dokumentave të CIA-s për disa anë të panjohura të Ernest Koliqit dhe Martin Camajt ka vënë çuditërisht përballë dy grupime krejtësisht përjashtuese ndaj tjetrit.

Nga njëra anë janë ata që i shohin si idhuj dhe turen mbi ç’dokënd që tregon një provë njollëlënëse mbi figurën e tyre. Ky grupim këmbëngul që të flasë vetëm për mitin e shkrimtarit, duke lënë krejtësisht në hije atë që jeta i ka detyruar të bëjnë në rolin e njeriut politik, mërgimtarit apo qytetarit që lufton për mbijetesë.

Krejt ndryshe, pala tjetër ka një ngazëllim të fshehtë se këta personalitete, që morën revansh në vitet ’90, pas denigrimit barbar që pësuan në diktaturë, paskan qenë disi të afërt me portretin që u karikaturonte nëna parti.

Në fakt, ky thjeshtëzim, pasojë e një mentaliteti të ngulitur nga filmat socrealistë të kinostudios, ku duhej ndarë detyrimisht “I miri” nga “I keqi”, ka në mes shumë më tepër nuanca sesa thjesht e bardha apo e zeza.

Po marr këtu si shembull atë shkrimtar që e njoh më shumë e që më ka befasuar në rininë time, atëherë kur e kam zbuluar si një autor të ndaluar.

Ernest Koliqi është pa dyshim tregimtari më i mirë i brezit të vet, të viteve ’30. Me stilin e tij të papërsëritshëm, ai ngriti në një tjetër stad krijimin letrar në gegërisht, me dëshmitë për jetën e kohës në Shkodër, me analizat psikologjike, me përballjen e dilemave mes patriarkales dhe modernes apo lindjes dhe perendimit, ai e revolucionarizoi peizazhin e kohës.

Në këtë kuptim, ai mbetet një klasik për këdo që kërkon ta njohë sado pak letërsinë tonë. Ai duhet mësuar dhe shijuar në shkolla.

Por, sado e vërtetë qoftë kjo, po aq është edhe një tjetër, që nuk i bën nder jo shkrimtarit, por njeriut. Sepse Ernest Koliqi mbetet kolaboracionisti par excellence i pushtimit fashist të Shqipërisë. Ai që siç pranon në ditaret e vet Konti Çiano, paguhej nga Italia edhe para rrëzimit të Zogut. Ai që siç tregon ish dhëndri i Musolinit, u shpërblye me titullin profesor i universitetit të Romës, pasi pranoi bashkimin e kurorës mbretërore shqiptare me atë italiane. Ai që si ministër arsimi i qeverisë Vërlaci, mbylli liceun Francez të Korçës me justifikimin se përhapte ide subversive. Ai që edhe atë që ia mveshin sot si meritë, dërgimin e mësuesve për hapjen e shkollave shqip në Kosovë, e bëri në zbatim të propagëndës pushtuese fashiste, për të fituar, me anë të irredentizmit, zemrat e atyre që nuk e donin Italinë.

E pra, kjo është një anë tjetër e Ernest Koliqit që nuk mund të justifikohet aspak me antikomunizmin e tij.

Nëse dokumentat e CIA-s që ka zbuluar, tani, për herë të parë Auron Tare, ku ai shfaqet si agjent me pagesë apo rekrutues në favor të disa shërbimeve sekrete, mund të mbrohen nga idhtarët e tij në kuadër të përplasjes ku ishte përfshirë bota gjëtë luftës së ftohtë, për rolin që ka luajtur gjatë pushtimit fashist, çdo justfikim do ishte qesharak.

Ndoshta me shkrimtarin ka ndodhur pikërisht ajo që një nga personazhet e vet të spikatur, Gaspër Tragaçi i thotë në dugajën e vet bashkëbiseduesit më të ri, Hilush Vilzës: «veç ai që s’ka nevojë për të tjerë, asht i lirë ».

Me sa duket atë që e nuhati në letërsi talenti i Koliqit, nuk e zbatoi dot në jetë, si qytetar, Ernesti.

Prandaj ai pranoi pagesa nga të huajt edhe kur në pushtet ishte Zogu edhe kur në fuqi erdhi Hoxha. Fati i tij i keq e deshi të mos bëhej dot kurrë i lirë.

Tani, thënë të gjitha këto, ngrihet pyetja: cili duhet të jetë qëndrimi që duhet të mbajmë sot ndaj Ernest Koliqit? A duhet vazhduar me inercinë trushplarëse të enverizmit që e vizatonte vetëm si kolaboracionist? Apo mos vallë, për hir të padrejtësisë gjysëm shekullore që iu bë, duhet dëgjuar vetëm kori i atyre që duan të na e shesin si historikisht të panjollë?

Jo, fatkeqësisht të gjithë ata që duan të imponojnë këtë Ernest Koliq, gjysmak, nuk meritojnë më shumë sesa titulli i famshëm i tregimit të tij: “Tregtar flamujsh”.

Ata reken të shesin përmes këtij personalitetit kompleks idetë e tyre të nostalgjikut apo antikomunistit idiot.

Pikërisht për këtë e duan debatin të skajshëm dhe bardhë e zi.

Ndërkohë që e vërteta është në mes.

Ajo është njëkohësisht edhe me Koliqin përkthyes i virtuoz i poetëve më të mëdhenj Italianë, albanolog përtej normales dhe autor rrëfimesh të mrekullueshme, që nga “Hija e Maleve” e deri tek “Shija e bukës së mbrume”, që zë një vend të pamohueshëm në Panteonin e kulturës shqiptare.

Por fatkeqësisht, ajo anon edhe nga kolaboracionisti dhe agjenti me pagesë, të cilit, nevojat e ekzistencës apo dobësitë njerëzore, i kanë rezervuar një vend turpi në histori.

Ky pra është Koliqi më pranë realitetit, që si shumë bashkëkohës të tij, bij të një shekulli të vështirë, duhen parë në plotësinë e tyre, ku as mëkati i njeriut nuk mund të vrasë veprën, por as talenti i autorit nuk mund ti retushojë atij biografinë. Marrë nga Lapsi.al

1 vit nga zgjedhjet e 25 prillit si e shikoni gjendjen e vendit:

View Results

editorial editorial andi bushati ernest koliqi martin camaj studimi i auron tares andi bushati ernest koliqi martin camaj studimi i auron tares

Sondazh

Poll
Editorial 8 Korrik 2020, 09:29

Një vjeshtë e rëndë përpara

1.Kosovën e pret një vjeshtë e vështirë, në kohë paqeje ndoshta më e vështira. Nëse vazhdojnë zhvillimet e kësaj vere, atëherë vendi do të hyjë në vjeshtë me nj...

Editorial 6 Korrik 2020, 08:52

A është në rrezik liria e besimit në BE?

TIRANË- Figura kryesore të bashkësive fetare të Evropës u shprehën me shqetësim për vendimin e Komisionit Evropian për të mos pasur më një të ngarkuar të p...

Editorial 2 Korrik 2020, 09:21

Presidencë në kohën e Coronës

GJERMANI- Ndryshimi i presidencës së BE më 1 korrik normalisht nuk do të ishte ndonjë ngjarje e madhe. Që nga themelimi i Komunitetit në 1957, çdo gjasht...

Editorial 1 Korrik 2020, 09:28

Edhe një i mllefosur më shumë

Vizita e kryeministrit të Shqipërisë shfaqi mllefin dhe mungesën e përsëritur të ndjeshmërisë për KosovënNëse do gjykuar prej deklaratave publike, vizita e krye...

"Injoranca nuk është argument" Nuk i pëlqeu pyetja, Rama prek në faqe gazetaren Ambrozia Meta

"Injoranca nuk është argument" Nuk i pëlqeu pyetja, Rama prek në faqe gazetaren Ambrozia Meta

Del VIDEOJA, Elia godet Princ Lekën: Familja ime të ka mbajtur me bukë

VIDEO/ Noka i jep Spiropalit pankartën, Ministrja ofrohet ta mbaj para fytyrës

Publikohen pamjet nga brenda bazës ajrore të Kuçovës, Komandanti: E gatshme për stërvitjen e trupave

Tempulli 2/ Me kanabis gati për shitje dhe shuma parash, arrestohen 4 të rinj në Tiranë

Dalin pamjet nga kasollja ku u vra 50-vjeçari në Durrës

Kontrabandonin ilaçe dhe telefona, arrestohen dy persona në Tiranë, sekuestrohen 47 iPhone

I vunë flakën eskavatorit me vlerë 150 mijë euro, arrestohen 2 autorët e ngjarjes

Reshjet e shiut dhe borës në vend, policia: Moderoni shpejtësinë e mos kryeni parakalime të gabuara

Kampioni Alvin Karaqi mes lotësh: Për besë u ndjeva si Gjergj Kastrioti kur mora flamurin

'Dokumentar horror'/ Berisha publikon pamjet: Do ju paraqes terrorin që Bajrajt ushtruan më 14 maj

Krimi në Bulqizë/ Fqinji: Po hante bukë në banesë kur erdhën dy makina!

Dosja "Gjici"/ Zv.kryetari i bashkisë së Kukësit shkon në SPAK

Newsroom 11 |XAMA: LAJMI I FUNDIT FAKE QË PASHË, ISHTE PËR MUA

Newsroom 11 |XAMA: KËSHILLË QYTETARËVE- MOS LEXONI VETËM NJË BURIM

Newsroom 11 | XAMA: GAZETARËT NUK SHKRUAJNË ME EMËR, KJO S'ËSHTË ETIKE

Xama në Newsroom: Lajmet e rreme përhapin panik! Më akuzuan se kisha marrë para për një shkrim

Muka në Newsroom: Në Shqipëri ka portale gjobaxhie, u bëjnë shantazh njerëzve

Xama në Newsroom: Fake News shpërndahet më shumë në Facebook e Tik Tok! Gazetarët të shkruajnë emrin

Newsroom 11 |Kush prodhon lajme të rreme në Shqipëri

Newsroom 10 |SENJA: NE S'REAGOJMË NDAJ GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 |HAZIZAJ: 'ÇOHU ENVER', PJESË E GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ KEMI MARRËVESHJE PËR TË MBROJTUR 'VIKTIMAT'

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES KA SHKAKTUAR DHE KRIME

Newsroom 10 |GAZETARI: GJUHA E URREJTJES, PJESË E SHOQËRISË

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES, E FRIKSHME NË SHQIPËRI

Vidhnin në banesa duke përdorur çelësa të klonuar, vihet në pranga 1 person,nje tjeter në kërkim

Newsroom 10 |GJUHA E URREJTJES PËRDORET NGA POLITIKA, AMA TË KONTROLLOJË GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: STEREOTIPET NXISIN GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES LUFTOHET ME EDUKIM

Newsroom 10 | Gjuha e urrejtjes në media, si dhe kush e shpërndan?

Ndryshimet në PS/ Gjiknuri: S'është fundi, por fillimi i diçkaje të re.

Inceneratorët/ S’kam dhënë asnjë kontratë pa garë, ato janë publike!

Ndihet 'i shitur' nga Rama? Gjiknuri: Nuk ndjej braktisje, kam komunikim me të prej 20 vitesh

Klosi: Kemi primare reformimin e partisë, PS synon mandatin e katërt

U shkarkua si Sekretar i Përgjithshëm, Gjiknuri: PS edhe kur fiton, refekton!

Digjet shtëpia në Shkodër, në banesë ndodhej një i moshuar, përfundon në spital

Vazhdon përplasja në PD! Basha kërkon mbledhjen e Komisionit të Etikës për të, Bardhi: Shenjë humbje

Vrasja e Jetmirës/ Autori u dënua me 28 vite burg, nëna e viktimës: Duhet dënim përjetë!

Newsroom 9 | Kallanxhi: Threads? S`besoj se do zgjasë shumë

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Mos merrni për bazë asgjë thuhet në rrjet

Newsroom 9 | Gazetarja: po ndodhin vrasje nga tik tok

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Fake News dallohet vetëm po të jemi kritikë

Newsroom 9 | Kallanxhi: Shqiptarët besojnë gjithçka shohin në rrjet

Newsroom 9 | Eksperti i IT, Tomi Kallanxhi: Tik Tok ka "fake news" sepse s'ka censurë

Newsroom 9 | Gazetarja: Shqipëria do kohë të përshtatet me Tik Tok

Newsroom 9| Eksperti i IT: Çdo rrjet është i përkohshëm, duhet të kujdesemi për vlerat

A mund të mbyllet TikTok për Shqipërinë? Flet për Newsroom eksperi i IT

Fëmija mbyllet brenda në shtëpi, nëna e alarmuar njofton zjarrfikësit, NDËRHYRJA nga ballkoni

Newsroom/ Karabolli: Shqipëria do kohë të përshtatet me TikTok, e provuan edhe gazetarët, s’ia dolën